Logo Województwa Małopolskiego

Włącz EKOmyślenie! Dziecięcy Sejmik, czyli najmłodsi zabierają głos w debacie o przyszłości Małopolski.

9 lutego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego odbyła się wyjątkowa, międzypokoleniowa debata o stanie ekologii w naszym regionie. Dzieliliśmy się doświadczeniami i pomysłami na zachowanie przyrody naszego regionu dla naszych dzieci i wnuków. Do udziału zaprosiliśmy ekspertów, ale przede wszystkim najmłodszych mieszkańców Małopolski, ich opiekunów i nauczycieli. Ponieważ wszystko, co dziś robimy dla środowiska, wpłynie na przyszłość kolejnych pokoleń.

Kompostowniki w każdej małopolskiej gminie!

128 gmin i 4 mln wsparcia finansowego - to skala pierwszej fazy programu Samorządu Województwa Małopolskiego wpierającego zakup kompostowników. 13 marca pokazowy kompostownik został przekazany Gminie Pleśna, która jako pierwsza złożyła wniosek w programie. W związku z ogromnym zainteresowaniem programem wsparcia gmin w procesie wyposażania mieszkańców w kompostowniki, w lipcu Samorząd Województwa Małopolskiego podjął decyzję o ponownym dofinansowaniu zadania, przeznaczając na ten cel 500 tys. zł.

EkoMałopolska w plenerze i na wydarzeniach partnerskich

Od 22 marca do 22 kwietnia trwała wielka akcja „Posprzątaj z nami Małopolskę! 2024!”. Na zaproszenie organizatorów odpowiedziało ponad 17 tys. wolontariuszy, uruchamiając ogromne pokłady zaangażowania na rzecz środowiska naturalnego. Akcję rozpoczęliśmy razem z budzącą się do życia przyrodą, 22 marca w Tuchowie, a całe wydarzenie podsumowaliśmy 22 kwietnia, w Światowy Dzień Ziemi, w Miechowie. Otrzymaliśmy zgłoszenia od prawie 120 podmiotów z całego regionu: gmin, sołectw, szkół, przedszkoli, Kół Gospodyń Wiejskich, Ochotniczych Straży Pożarnych i lokalnych stowarzyszeń, ale również klubów sportowych i prywatnych firm. W całej Małopolsce sprzątaliśmy szlaki turystyczne, parki, tereny rekreacyjne i zielone, a nawet teren wokół zamku. Do naszej akcji przyłączyły się nadleśnictwa i parki narodowe.

W kwietniu zespół ekoMałopolska dołączył do III Małopolskich Dni dla Klimatu. Wspólnie z mieszkańcami Gminy Lisia Góra posadziliśmy 500 młodych drzew. Wydarzenie przygotowano w ramach Projektu LIFE EKOMAŁOPOLSKA dla Klimatu i Energii. Z kolei Światowy Dzień Ochrony Środowiska ( 5 czerwca) świętowaliśmy w Tarnowie, biorąc udział w happeningu „Worki Sztuki dla Środowiska”, promującego recykling i ograniczenie używania plastiku. Z niepotrzebnych firanek zebranych przez mieszkańców szyliśmy wielorazowe, ekologiczne woreczki na warzywa i owoce.

Edukacja i zabawa, czyli 13. edycja największego projektu ekologicznego w naszym kraju Czyste Tatry ekoMałopolska!

Tegoroczna edycja odbyła się pod hasłem „Głowy do góry!”. Podczas pierwszej edycji Czystych Tatr w 2012 roku, 850 wolontariuszy zniosło z gór 1,5 tony śmieci. Podczas trzynastego wielkiego sprzątania szlaków Tatrzańskiego Parku Narodowego dołączyło do nas 2075 wolontariuszy, którzy znieśli zaledwie 250 kg śmieci! Te dane mówią same siebie - kiedy świadomość ekologiczna rośnie, spada ilość śmieci pozostawionych na szlakach. Taki jest właśnie cel, dla którego Stowarzyszenie Czysta Polska organizuje co roku największe wydarzenie edukacyjne w Polsce: edukować i zachęcać do praktyk przyjaznych środowisku. W słoneczną sobotę na szlaki ruszyło ponad 2000 wolontariuszy zbierających śmieci. Najważniejszy był jednak aspekt edukacyjny. Na Górnej Równi Krupowej, w miasteczku ekologicznym, poza licznymi warsztatami, prelekcjami, quizami i konkursami odbył się również pierwszy bieg „Czysta Piątka”, dzięki któremu w pobliżu Zakopanego zostało zasadzonych ponad 200 drzew.

Małopolska jest eko!

Poznaliśmy laureatów piątej edycji plebiscytu EKO HERO Małopolski 2024. Już po raz piąty wyróżniliśmy i nagrodziliśmy firmy oraz proekologiczne inicjatywy Małopolan w plebiscycie Gazety Krakowskiej. W kategorii EKO FIRMA zwyciężyła Ekoway Sp. z.o.o , w kategorii EKO INICJATYWA Sprzątanie dna Zakrzówka. We współpracy merytorycznej z Głównym Urzędem Statystycznym w Krakowie, po raz pierwszy przygotowaliśmy również ranking gmin przyjaznych środowisku, w którym zwyciężyły gminy wiejskie, miejskie oraz miejsko-wiejskie szczególnie zaangażowane w działania proekologiczne.

Mocnym akcentem na zakończenie roku był wielki konkurs wiedzy, umiejętności rozmowy i kulturalnej dyskusji czyli I Międzyszkolna Debata ekoMałopolska. Wygrali ją uczniowie z krakowskiej Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 162.

Eco jest cool czyli NGO-y dla środowiska!

W 2024 roku Już po raz piąty rozstrzygnięto Otwarty Konkurs Ofert na realizację zadań publicznych Województwa Małopolskiego w obszarze ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego w 2024 roku ekoMałopolska. Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął do realizacji 34 oferty na łączną kwotę 525 000 zł. Z kolei w ramach procedury małych grantów organizacja pożytku publicznego uzyskały 43 000 zł.

W dyskusji na ważne ekologiczne tematy uczestniczą uczniowie z następujących małopolskich szkół:

• Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Banachiewicza w Porębie,
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 162,
• Publiczna Szkoła Podstawowa w Jasieniu,
• Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Przebieczanach,
• III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Tarnowie,
• VI Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Krakowie,
• XXXI Liceum im. Romana Ingardena w Krakowie,
• Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki w Dąbrowie Tarnowskiej.

Zwycięzcy eliminacji wezmą udział w debacie w krakowskim ICE, gdzie poruszą kwestię odpowiedzialności przedsiębiorstw za cały cykl życia ich produktów. Będą badać ten temat i zgodnie z zasadami debat oksfordzkich przedstawiać swoje argumenty. Wyniki tej debaty odzwierciedlą konstruktywne myślenie i logiczne podejście.

I Międzyszkolna Debata ekoMałopolska, to niepowtarzalne przedsięwzięcie w skali kraju i województwa. Jest skierowane do młodego pokolenia, co w przyszłości na pewno przyniesie szereg pozytywnych ekologicznych praktyk wśród młodych Małopolan.

Debata wpisuje się też znakomicie w założenia polityki informacyjnej i edukacyjnej Samorządu Województwa Małopolskiego w zakresie ochrony środowiska i promocji postaw prośrodowiskowych wśród mieszkańców regionu.

Zapraszamy do oglądania na żywo wielkiego Finału I Międzyszkolnej Debaty ekoMałopolska: KLIKNIJ TUTAJ

Galeria zdjęć

W kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym – pod tym hasłem odbyły się warsztaty dla pracowników gmin z terenu województwa małopolskiego, podczas których przestawiono:

• sposoby skutecznych działań z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ)
• dobre praktyki w tym zakresie
• informację o planowanym przystąpieniu Województwa Małopolskiego do projektu LIFE dotyczącego wsparcia realizacji programów na rzecz środowiska w obszarze m.in. „Gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia”.

W ramach warsztatów uczestnicy dzielili się również pomysłami możliwymi do wdrożenia w swoich gminach. Gospodarka o obiegu zamkniętym stanowi jeden z głównych kierunków polityki rozwoju województwa małopolskiego. Rozwój województwa w aspekcie GOZ oparty będzie m. in. na działaniach prośrodowiskowych, progospodarczych i proklimatycznych, które przełożą się na podniesienie jakości życia mieszkańców Małopolski.

Podczas warsztatów, zorganizowanych w ramach projektu ekoMałopolska, uczestnicy między innymi poznali różnorodność czynników wpływających na glebę i jej rodzaje, a co najważniejsze – otrzymali wiedzę o tym, jak niepotrzebne odpady zamienić w wartościowy kompost, czyli czarne złoto ogrodników.

Ekspert prowadzący zajęcia przekazał także praktyczne wskazówki na temat utrzymania odpowiedniej wilgotności i obiegu powietrza w kompostowniku. To istotna wiedza, która przyczyni się do zapewnienia optymalnych warunków dla rozkładu organicznych odpadów.

Doświadczenie zdobyte podczas warsztatów przyczyni się znacząco do podniesienia świadomości mieszkańców naszego regionu i pozostawi wiele korzyści dla środowiska.

Co wspólnego mają ze sobą piec katalityczny firmy Oknoplast, firma budującą domy naturalne o ujemnym śladzie węglowym, z jeżykami mieszkającymi na wieżach Kościoła Mariackiego lub z artystami zajmującymi się upcyklingiem, czyli sztuką tworzoną z odpadów? To tylko niektóre ze zgłoszeń, które przyjęliśmy w czasie internetowego plebiscytu.

Już po raz piąty wyróżniamy i nagradzamy firmy oraz proekologiczne inicjatywy Małopolan w plebiscycie EKO-HERO. Laureatów poznaliśmy podczas uroczystej gali w Małopolskim Ogrodzie Sztuki, na której Samorząd Województwa Małopolskiego reprezentowali wicemarszałek Ryszard Pagacz oraz radna województwa Małgorzata Szostak. W tym roku po raz pierwszy zaprezentujemy też ranking gmin, które szczególnie dbają o mieszkańców i środowisko.

Poniżej przedstawiamy zwycięzców w dwóch plebiscytowych kategoriach, a 29 listopada zapraszamy do kiosków po specjalny dodatek Gazety Krakowskiej, w którym szczegółowo zostaną zaprezentowani laureaci i ich działania na rzecz poprawy środowiska w Małopolsce.

Kategoria EKO FIRMA

• Ekoway Sp. z.o.o
• Oknoplast Sp. z o.o.
• Folny Hemp Sp. z o.o.

Kategoria EKO INICJATYWA:

• Sprzątanie dna Zakrzówka
• Działania edukacyjne Wodociągów Miasta Krakowa
• Platforma EKOUP

We współpracy merytorycznej z Głównym Urzędem Statystycznym w Krakowie, po raz pierwszy przygotowaliśmy również ranking gmin przyjaznych środowisku, w którym zwyciężyły gminy wiejskie, miejskie oraz miejsko-wiejskie szczególnie zaangażowane w działania proekologiczne. Jak wynika ze statystyk, najlepszymi gminami rankingu Eko Hero Gmina 2024, który kompleksowo ocenia działania podejmowane przez jednostki samorządu terytorialnego województwa małopolskiego oraz mieszkańców gmin na rzecz poprawy sytuacji w obszarze stanu i ochrony środowiska, są Bukowno, Liszki i Szczawnica; w obszarze ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu: Sucha Beskidzka, Pałecznica i Skała. Natomiast najlepszymi gminami w obszarze ochrony zasobów wodnych są gminy Bukowno, Lipnica Wielka oraz Krynica-Zdrój. Najsprawniej odpadami gospodarują Sucha Beskidzka, Mucharz oraz Muszyna.

Organizatorem plebiscytu jest Gazeta Krakowska, natomiast Partnerem Głównym Województwo Małopolskie.

Pierwsze lasy kieszonkowe powstały w Azji; obecnie ta metoda jest stosowana w Europie, głównie w Holandii i Belgii, a od kilku lat również w Polsce. To szansa na stworzenie oaz zieleni na niewielkich powierzchniach, często zdegradowanych terenach miejskich.

Twórca metody mikrolasów

Metoda mikrolasów została opracowana przez wybitnego japońskiego botanika, Akirę Miyawakiego. Doskonalił ją obserwując przez wiele lat naturalnie rosnącą roślinność wokół japońskich świątyń, gdzie była najbardziej dzika i różnorodna. Zainspirowany tymi ekosystemami opracował własną metodę sadzenia, która ma już ponad pięćdziesiąt lat. Metoda Miyawakiego zapewnia relatywnie szybki wzrost roślin oraz wysoki stopień bioróżnorodności. Jest bardzo skuteczna w budowaniu trwałego siedliska leśnego na zdegradowanym podłożu.

Jak powstaje mikrolas?

Do powstania mikrolasu niezbędne jest odpowiednie przygotowanie podłoża, zwłaszcza, jeśli chcemy wykorzystać zaniedbaną przestrzeń miejską. Zaleca się wybranie gleby do metra w głąb, a potem nawiezienie kompostu, zwietrzałego obornika, liści, starej słomy, kawałków drewna. Rośliny, przede wszystkim drzewa sadzimy w dużym zagęszczeniu, uzyskując w ten sposób efekt naturalności i różnorodności. W lasach Miyawaki używa się tylko gatunków rodzimych, takich jak kalina, kruszyna, szakłak, dzika jabłoń, czereśnia ptasia czy osika.

Czym różni się las Miyawaki od tradycyjnych terenów zielonych?

Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu gleby las szybko rośnie i po trzech latach jest samowystarczalny, czyli nie potrzebuje nawozów ani podlewania. Stanowi też cenną, nową ostoję dla miejskiej bioróżnorodności, w tym bogatego świata zwierząt. Znajdą tu schronienie m.in. ptaki śpiewające, zapylacze, płazy czy jeże. Jeden mikrolas 200 m2, to ok. 30 różnych gatunków roślin. Metoda sadzenia lasów kieszonkowych pozwala na lepszą adaptację do coraz bardziej zmieniającego się środowiska – zróżnicowana zieleń chłodzi, wpływa korzystnie na mikroklimat, ale też magazynuje wodę opadową.

Tegoroczna edycja odbędzie się w nowej formule, która pozwoli na większe docenienie małopolskich samorządów. W pięciu kategoriach nagrodzimy gminy, które są najbardziej skuteczne, zaangażowane i operatywne w obszarze ekologii.

Mieszkańcy Małopolski, a także przedstawiciele władz samorządowych będą mieli okazję do zaprezentowania swoich proekologicznych osiągnięć na forum całego regionu. Bo Eko-Hero to doskonały sposób, aby promować lokalnych „Liderów Ekologii”! Organizatorami plebiscytu są Samorząd Województwa Małopolskiego i Gazeta Krakowska.

Plebiscyt obejmuje projekty, które powstały i dzieją się w Małopolsce. Zgłoszenia przyjmujemy w kategoriach: Liderzy Ekologii wśród małopolskich firm (Firma Eko-Hero), Eco Inicjatywa. W tym roku chcemy docenić również aktywność ekologiczną gmin, organizując Ranking Gmin. Laureaci Rankingu Gmin zostaną wyłonieni w 5 kategoriach, nagrodzony zostanie również jeden powiat.

Zgłoszenia należy wysyłać do 27 października 2024 roku poprzez formularze na stronie internetowej Gazety Krakowskiej.

Od września można składać wnioski w ramach szóstej edycji programu „Mój Prąd”. Beneficjenci będą mogli uzyskać z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do 28 tys. zł dofinansowania na mikroinstalację fotowoltaiczną, magazyn energii elektrycznej i magazyn ciepła.

Warunki dofinansowania

Nabór wniosków będzie prowadzony do 20 grudnia 2024 r., lub do wyczerpania środków. Budżet programu to 400 mln zł, finansowanie pochodzi z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Okres kwalifikowalności wydatków rozpoczyna się 1 stycznia 2021. Warunkiem koniecznym do skorzystania z dofinansowania jest rozliczanie się w systemie net-billing. O dotację mogą się starać trzy grupy wnioskodawców:

- rozliczających się z wyprodukowanej energii, którzy nie skorzystali do tej pory z dofinansowania do mikroinstalacji fotowoltaicznej

- rozliczających się z wyprodukowanej energii elektrycznej w systemie opustów tzw. net-metering, którzy nie skorzystali z dofinansowania do mikroinstalacji fotowoltaicznej, pod warunkiem przejścia na wartościowy system rozliczania wyprodukowanej energii elektrycznej tzw. net-billing

- wnioskodawców, którzy otrzymali dofinansowanie do mikroinstalacji fotowoltaicznej ze środków publicznych m.in. z programu Mój Prąd, programu Czyste Powietrze oraz programów organizowanych przez Gminy.

Magazyny energii

W obecnej edycji programu położono nacisk na magazyny energii, które zapewniają jej wykorzystanie w miejscu wytworzenia. Dofinansowanie do magazynu energii cieplnej o minimalnej pojemności 20 dm3 wyniesie do 5 tys. zł, zaś dotacja do magazynu energii elektrycznej wyniesie do 16 tys. zł. W pięciu edycjach programu „Mój Prąd” na dofinansowanie inwestycji prosumentów przeznaczono łącznie 2,96 mld zł. Także w programie „Czyste Powietrze” oprócz termomodernizacji domu mieszkalnego i wymiany źródła ciepła możliwe jest uzyskanie dotacji na montaż paneli PV. Z tej możliwości skorzystało już prawie 60 tys. beneficjentów.

14 września rozpocznie się Europejski Tydzień Mobilności. To największe coroczne wydarzenie poświęcone idei zrównoważonego transportu, obchodzone w całej Europie od 2002. Województwo Małopolskie już po raz dziewiąty angażuje się w tą cenną inicjatywę. Do 22 września w naszym regionie odbędzie się szereg wydarzeń propagujących ekologiczne formy transportu oraz edukację na temat zrównoważonej mobilności. Motywem przewodnim tegorocznej kampanii jest hasło „Współdzielenie przestrzeni publicznej”.

Coraz więcej mieszkańców Małopolski mieszka na obszarach miejskich. To tendencja demograficzna utrzymująca się w całej Europie, gdzie w miastach mieszka już ponad 70%. Miasta stają się więc coraz częściej miejscem naszej codziennej aktywności i współdzielenia przestrzeni życiowej. Dlatego organizatorzy Europejskiego Tygodnia Mobilności podkreślają w tym roku konieczność poprawy jakości życia w mieście poprzez wspieranie tworzenia infrastruktury ukierunkowanej na mieszkańców, ułatwianie korzystania z bardziej ekologicznych środków transportu i promowanie zmiany nawyków komunikacyjnych.

Ważną rolę w tym procesie pełnią samorządy miejskie, których zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury, warunków i przestrzeni przeznaczonych dla osób korzystających z aktywnej mobilności oraz transportu zbiorowego, rowerowego lub ruchu pieszego.

Kulminacyjnym punktem Europejskiego Tygodnia Mobilności jest organizowany 22 września, Dzień bez Samochodu. W tym dniu w wielu miejscowościach w Małopolsce ( m.in. w Krakowie i Skawinie) komunikacja miejsca będzie bezpłatna, a na trasy wyruszą zabytkowe pojazdy. Warto w tym dniu przesiąść się do autobusu, na rower lub wybrać dłuższy spacer!

Jak podaje organizacja Global Footprint Network, Światowy Dzień Długu Ekologicznego w tym roku przypada już 1 sierpnia. W ubiegłym roku był to 2 sierpnia, a w 2022 r. – 28 lipca. Natomiast jeszcze w latach 90. XX w. kredyt zaciągaliśmy w październiku.

Termin długu ekologicznego

Termin obrazuje aktualizowaną co roku skalę użycia zasobów środowiskowych na całym świecie. Datę oblicza się, dzieląc ilość zasobów ekologicznych, które Ziemia jest w stanie wygenerować w danym roku, przez ślad ekologiczny danej populacji (zapotrzebowanie całej ludzkości lub kraju na dany rok) i mnożąc wynik przez liczbę dni w roku. Dzień Długu Ekologicznego każdego roku ma miejsce wcześniej, a w Polsce w 2024 roku był to już 28 kwietnia. Gospodarki, rolnictwo i konsumenci wykazują brak umiaru w czerpaniu z naturalnych ekosystemów. Te nie mają wystarczającej ilości czasu na regenerację i osiągnięcie równowagi. Konsekwencje są widoczne w każdym miejscu na Ziemi: w wylesianiu, erozji gleby, utracie różnorodności biologicznej i nagromadzeniu CO2 w atmosferze.

Jak ograniczyć konsumpcję zasobów?

Aby zmniejszyć tempo wykorzystywania środowiska, konieczne jest współdziałanie i praca w kilku podstawowych sektorach, na których funkcjonowanie wpływ mają ludzie. Są to

• ochrona i zachowanie dzikich przestrzeni oraz odbudowa ekosystemów, w tym regeneracja populacji ryb i poszukiwanie takich sposobów hodowli zwierząt, które nie skażają środowiska naturalnego
• rozwijanie w miastach publicznego, niskoemisyjnego transportu
• dekarbonizacja gospodarki oraz samodzielność energetyczna
• większa efektywność w produkcji i wykorzystywaniu żywności, w tym ograniczenie ilości odpadów żywnościowych
• ograniczenie liczby ludności

Dzień Długu Ekologicznego to „święto”, które przypomina nam, że jesteśmy odpowiedzialni za przyszłość Ziemi. Konieczne staje się przedefiniowanie sposobu myślenia o rozwoju i zrozumienie, że możemy prosperować przez przyszłe pokolenia w ramach ściśle zdefiniowanych granic. Granic wyznaczonych przez możliwości planety.

Dodajmy, że więcej wody zużywano zarówno na obszarach wiejskich, jak i miejskich. Wnioski wynikające z opublikowanych właśnie danych potwierdzają również stałą tendencję wzrostu zużycia wody na jednego mieszkańca, który to trend trwa już od 2017 roku.

Globalny niedobór wody i lokalne problemy

Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, na mieszkańca Polski przypada trzy razy mniej wody niż wynosi średnia europejska. W skali roku mamy jej tyle, ile statystyczny mieszkaniec Egiptu. Naukowcy z Uniwersytetu Stanforda w Kaliforni na podstawie narzędzi analitycznych oszacowali, że już za 30 lat brak wody będzie jednym z podstawowych wyzwań codziennego życia na całym świecie, zarówno w skali gospodarstw domowych, jak i rolnictwa i gospodarki. Już teraz wiele samorządów apeluje do mieszkańców o zmniejszenie poboru wody i wprowadzenia oszczędności.

Woda - jak ją odzyskiwać i nie marnować

Oszczędzanie wody ma ogromne znaczenie dla środowiska, ale również dla naszego portfela. Zacznijmy od własnego domu i kilku prostych zmian:

• Szybkie prysznice zamiast kąpieli. Wybierając krótszy prysznic, możemy zaoszczędzić setki litrów wody miesięcznie. Słuchawka prysznicowa z perlatorem to kolejny krok, który pomoże ograniczyć jej zużycie.
• Zmiana nawyków podczas mycia rąk i zębów. Zakręcajmy kran podczas szczotkowania zębów, a do płukania ust po myciu zębów używajmy kubka. 3. Pranie w pełnych wsadach. Pralka zużywa tyle samo wody niezależnie od wielkości wsadu. Dlatego pranie pełnych wsadów jest bardziej efektywne.
• Naprawa cieknących kranów i toalet. Popsuta armatura może marnować tysiące litrów wody rocznie. Warto regularnie sprawdzać instalacje wodne i naprawiać wszelkie usterki na bieżąco.
• Zmywarka kontra zmywanie ręczne. Zmywarka zużywa wielokrotnie mniej wody niż robimy to podczas ręcznego zmywania naczyń, szczególnie jeśli załadujemy zmywarkę do pełna. Jeśli zmywamy naczynia ręcznie, napełnijmy zlew wodą zamiast myć je pod cały czas odkręconym kranem.
• Zbieranie wody deszczowej. Deszczówka może być wykorzystywana do podlewania ogrodu, mycia samochodu, a nawet do mycia podłóg.
• Systemy nawadniania kropelkowego w ogrodzie. Dostarczamy wodę bezpośrednio do korzeni roślin, minimalizując straty zużytej wody spowodowane parowaniem.
• Zbieranie wody szarej i jej ponowne wykorzystanie. Woda szara to woda zużyta w domu, która nadaje się do ponownego wykorzystania: np. woda po gotowaniu warzyw świetnie nadaje się do podlewania roślin doniczkowych.

W związku z ogromnym zainteresowaniem programem wsparcia gmin w procesie wyposażania mieszkańców w kompostowniki, Samorząd Województwa Małopolskiego podjął decyzję o ponownym dofinansowaniu zadania, przeznaczając na ten cel 500 tys. zł. Dotychczasowy bilans programu jest imponujący: do maja 2024 r. podpisano 128 umów z gminami na łączną kwotę 4 000 000 zł.

Warunki wsparcia

Podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o dofinansowanie są gminy z terenu województwa małopolskiego. Pierwszeństwo mają te gminy, które dotychczas nie uzyskały od Województwa Małopolskiego wsparcia finansowego. Kompostowniki powinny być zakupione i rozdysponowane wśród mieszkańców najpóźniej do 2 grudnia 2024 r. Wysokość wparcia będzie zależeć od udziału budynków jednorodzinnych w stosunku do wszystkich zamieszkałych gospodarstw domowych zlokalizowanych na terenie gminy i będzie wynosić:

Powyżej 90% udziału budynków jednorodzinnych - do 33 tys. zł

Do 90 % udziału budynków jednorodzinnych - do 25 tys. zł

Terminy i formularze

Wnioski o wsparcie należy składać do 31 lipca 2024 r, zgodnie z wzorem formularza, stanowiącym załącznik do „Warunków programu pilotażowego mającego na celu udzielenia wsparcia finansowego dla gmin z terenu województwa małopolskiego w zakresie zaopatrzenia w kompostowniki”.

Formularz należy przesłać za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej ePUAP dostępnej pod adresem https://epuap.gov.pl/ na adres elektronicznej skrzynki podawczej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego: /947ts6aydy/SkrytkaESP.

W pierwszym odruchu zaczynamy przeglądać ofertę sklepów internetowych i jesteśmy gotowi na zakupy. Nabywanie nowych produktów jest dziś bardzo ułatwione; nie trzeba nawet wychodzić z domu, żeby kupić nową pralkę z dostawą do domu, na raty i bez zbędnych formalności. Może jednak warto zmienić przyzwyczajenia, wybrać trudniejszą, ale za to bardziej odpowiedzialną opcję.

Reperując uszkodzone sprzęty AGD, ubrania czy buty nie tylko dajemy im nowe życie, ale również tworzymy nowe miejsca pracy, ograniczamy ilość odpadów, zmniejszamy zależność od pochodzących z zagranicy surowców i chronimy środowisko. Nie bez znaczenia ma również fakt, że w ten sposób pomagamy tworzyć gospodarkę obiegu zamkniętego.

GOZ - dla jednego odpad, dla drugiego cenny surowiec

W gospodarce obiegu zamkniętego (GOZ, circular economy) produkty, materiały i surowce powinny pozostawać w użyciu tak długo, jak jest to możliwe. Koniec życia jednego produktu jest zarazem początkiem życia nowego produktu lub usługi. Wszystkie materiały zostają spożytkowane, odpady są całkowicie lub prawie całkowicie wyeliminowane, podobnie jak zapotrzebowanie na nowe surowce. W GOZ nie ma odpadów – są tylko surowce. Cykl życia produktów w gospodarce cyrkularnej jest cyklem zamkniętym, powtarzającym się wiele razy.

Prawo do naprawy

Wsparcie dla gospodarki obiegu zamkniętego płynie z Parlamentu Europejskiego. Pierwszym krokiem na drodze ku do cyrkularności jest porozumienie w sprawie tzw. prawa do naprawy, zawarte w lutym 2024 roku przez Parlament Europejski oraz Radę EU. Wspólne stanowisko obu organów dotyczy zasad promujących naprawę towarów i zawiera się w większym projektach, jakimi są tzw. Nowa Agenda oraz Plan na rzecz ekonomii cyrkularnej. W praktyce oznacza to nałożenie na producentów obowiązku naprawy sprzętu domowego oraz zapewnienia części wymiennych, a także informowania konsumentów o możliwości skorzystania z takich usług. W ten sposób naprawy staną się łatwiejszą, szybszą i bardziej atrakcyjną alternatywą dla nabywania nowych produktów.

Korzyści dla gospodarki i dla środowiska

Naprawy różnego rodzaju sprzętu domowego ( a także ubrań i obuwia) staną się więc wreszcie opłacalne. Zyska także gospodarka, zwłaszcza na poziomie lokalnym, ponieważ na nowo pojawią się zmarginalizowane przez lata usługi naprawcze i rzemieślnicze. Zmniejszy się ilość elektroodpadów, a także zapotrzebowanie na nowe surowce. Producenci będą zobowiązani do zapewnienia części zamiennych, a także „otwieralności” przedmiotów codziennego użytku, czyli takiego zaprojektowania produktu, żeby wymiana jakiejkolwiek ich części była możliwa bez zniszczenia całości.

Świetna zabawa mimo zmiennej górskiej pogody

Tegoroczna edycja odbyła się pod hasłem „Głowy do góry!”. W piątek, z powodu deszczowej pogody głowy raczej chowaliśmy pod parasolami, ale humory dopisywały i nie przeszkodziło to wielu wolontariuszom odwiedzać stoiska parterów, również stoiska ekoMałopolski. Po południu wysłuchaliśmy trzech fascynujących prelekcji poświęconych górom i przyrodzie. Dzięki Mikołajowi Basińskiemu dowiedzieliśmy się m.in. jak pozostawione przez nas odpady mogą szkodzić zwierzętom. Tomasz Habdas zabrał słuchaczy w często pomijane przez turystów, piękne zakątki polskich gór, a jeszcze dalej, uczestnicy powędrowali z Aleksandrem Lwowem, opowiadającym o Alpach i Himalajach.

Edukacja i zabawa

W słoneczną sobotę na szlaki ruszyło ponad 2000 wolontariuszy zbierających śmieci. Najważniejszy był jednak aspekt edukacyjny. Na Górnej Równi Krupowej, w miasteczku ekologicznym, poza licznymi warsztatami, prelekcjami, quizami i konkursami odbył się również pierwszy bieg „Czysta Piątka”, dzięki któremu w pobliżu Zakopanego zostanie zasadzonych ponad 200 drzew. Nie brakowało również atrakcji dla dzieci, które próbowały swoich sił na torze przeszkód, czy podczas zajęć ruchowych. Otwarte dla uczestników były boiska sportowe, Biedronka częstowała gości świeżymi owocami, a Henkel zorganizował dla najmłodszych liczne konkursy, quizy i mini warsztaty ekologiczne.

Im mniej, tym lepiej!

Podczas pierwszej edycji Czystych Tatr w 2012 roku, 850 wolontariuszy zniosło z gór 1,5 tony śmieci. Podczas trzynastego wielkiego sprzątania szlaków Tatrzańskiego Parku Narodowego dołączyło do nas 2075 wolontariuszy, którzy znieśli zaledwie 250 kg śmieci! Te dane mówią same siebie - kiedy świadomość ekologiczna rośnie, spada ilość śmieci pozostawionych na szlakach. Taki jest właśnie cel, dla którego Stowarzyszenie Czysta Polska organizuje co roku największe wydarzenie edukacyjne w Polsce: edukować i zachęcać do praktyk przyjaznych środowisku.

Dziękujemy!

W podziękowaniu za trud włożony w tegoroczne sprzątanie gór, dla wszystkich wolontariuszy oraz uczestników biegu czekał jeszcze wieczorny koncert. Jako pierwsza na scenie wystąpiła Basia Giewont, a wisienką na torcie był energetyczny koncert Moniki Brodki.

ekoMałopolska i Czyste Tatry

Czyste Tatry to projekt edukacyjny organizowany w Zakopanem i Tatrach od 2012 roku. W dotychczasowych 12. edycjach wzięło udział ponad 40 500 wolontariuszy, którzy znieśli z gór niemal 7,5 ton śmieci. Od samego początku Samorząd Województwa Małopolskiego wspierał Czyste Tatry, od dwóch lat ekoMałopolska jest partnerem tytularnym wydarzenia. Akcję patronatem objął Burmistrz Miasta Zakopane, a także Tatrzański Park Narodowy, Starostwo Powiatowe w Zakopanem, Polskie Koleje Linowe, Muzeum Tatrzańskie oraz Radio ESKA. Partnerem strategicznym jest McDonald’s Polska, a partnerami wspierającymi Biedronka, Rekopol, Henkel, Radisson Blu Zakopane oraz Preventec.

Sprzątanie tatrzańskich szlaków, bieg „Czysta Piątka”, a na zakończenie dnia – koncert Moniki Brodki – to dwa dni, podczas których każdy z nas może zdziałać wiele dobrego na rzecz środowiska naturalnego polskich Tatr i świetnie się przy tym bawić!

Czyste Tatry EkoMałopolska rozpoczną się tradycyjnie w piątek 28 czerwca, kiedy o godzinie 11.00 ruszy wielkie miasteczko ekologiczne na Górnej Równi Krupowej. Na stoiskach edukacyjnych poprzez zabawę organizatorzy będą uczyć dbałości o naturę zarówno młodszych, jak i starszych. Nie zabraknie też wspólnych aktywności ruchowych, gier, warsztatów i prelekcji. Stowarzyszenie Czysta Polska przygotowało strefy partnerów, sportową, edukacyjną oraz gastronomiczną. Na swoje stoisko zaprasza jak co roku zespół ekoMałopolska!

- Józef Gawron Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

Wieczór górski i Eko MeetUp

W piątek od godziny 15:00 zapraszamy również na wieczór górski. Pojawi się na nim Mikołaj Basiński czyli autor „Szukam w lesie”. Równie inspirujące będzie z pewnością spotkanie z Tomaszem Habdasem z kanału "W szczytowej formie". Trzecim gościem będzie doświadczony himalaista i alpinista, zdobywca czterech ośmiotysięczników Aleksander Lwow. Na scenie Czystych Tatr ekoMałopolska pojawią się również znani twórcy internetowi i influencerzy.

Czysta Piątka

W tym roku organizatorzy przygotowali dla uczestników nowy punkt programu, czyli bieg Czysta Piątka. Rywalizacja na dystansie 5 km odbędzie się w sobotę 29 czerwca o 11:00 na Górnej Równi Krupowej. Za każdego biegacza Stowarzyszenie Czysta Polska posadzi jedno drzewo. Każdy uczestnik otrzyma też pamiątkowy medal, a pierwsze trzy biegaczki i biegacze również pamiątkowe statuetki. Dodatkowo medal stanowić będzie wejściówkę na wieczorny koncert gwiazdy podczas finału Czystych Tatr. Pierwsze 100 osób z medalami zostanie wpuszczonych do strefy VIP.

Koncert gwiazdy

Sobotni koncert to jeden z najbardziej spektakularnych punktów programu Czystych Tatr. Jest elementem integracji społeczności oraz nagrodą dla wszystkich wolontariuszy oraz uczestników wydarzenia. W tym roku zagra dla nas Monika Brodka – jedna z najbardziej popularnych polskich artystek, piosenkarka, kompozytorka i osobowość sceniczna. Wieczorny koncert będzie otwarty dla wszystkich uczestników Czystych Tatr. Obowiązuje kolejność wejścia, a na wyznaczony dla widzów teren zostanie wpuszczonych 990 osób.

Przyłącz się do nas!

Wolontariuszem Czystych Tatr ekoMałopolska można zostać wypełniając formularz rejestracyjny: https://czystapolska.org.pl/formularz-rejestracyjny-dla-doroslych-czyste-tatry-2024/  lub zgłaszając się w dniu akcji na jednym z mobilnych punktów rejestracyjnych.

Już ponad 40 tys. uczestników

Czyste Tatry EkoMałopolska to projekt edukacyjny organizowana w Zakopanem i Tatrach od 2012 roku. W dotychczasowych 12. edycjach wzięło udział ponad 40 500 wolontariuszy, którzy znieśli z gór niemal 7,5 ton śmieci. Partnerem tegorocznego wydarzenia zostało Województwo Małopolskie (jako partner tytularny). Honorowym Patronatem akcję objął Burmistrz Miasta Zakopane. Partnerami są również Tatrzański Park Narodowy, Starostwo Powiatowe w Zakopanem oraz Polskie Koleje Linowe. Partnerem strategicznym jest McDonald’s Polska, a partnerami wspierającymi Biedronka, Rekopol oraz Henkel.

Młodsi i starsi mieszkańcy miasta usiedli do maszyn, aby w trakcie happeningu „Worki Sztuki dla Środowiska”, promującego recykling i ograniczenie używania plastiku, z niepotrzebnych firanek uszyć wielorazowe, ekologiczne woreczki na warzywa i owoce. W wydarzeniu wziął udział Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron.

Produkcja jednej torebki foliowej trwa mniej niż sekundę, służy nam średnio przez 20 minut ( tyle co droga ze sklepu do domu), a rozkłada się blisko 400 lat! Aby chronić środowisko i ograniczyć używanie plastiku, warto więc podczas codziennych zakupów spożywczych wykorzystywać woreczki, które będą nam służyć dłużej.

W różnych częściach miasta, m.in. Czytelni Czasopism, w Pasażu Odkryć – Centrum Nauki i Techniki, w Multimedialnym Centrum Artystycznym, a nawet w teatrze, Tarnowianie mieli okazję włączyć się w akcję szyjąc samodzielnie ekoworeczki. Organizatorzy udowodnili, że w prosty sposób można ponownie wykorzystać surowce i wprowadzić w życie zasadę zero waste, równocześnie rozwijając kreatywność i umiejętności.

Happening „Worki Sztuki dla Środowiska” odbył się w ramach prowadzonej przez MPEC Tarnów i Szkołę Szczepanika kampanii ekologicznej „Worki Sztuki” nagrodzonej tytułem najlepszej Eko Inicjatywy Małopolski 2023 w plebiscycie EKO HERO Małopolski organizowanym przez Województwo Małopolskie oraz Gazetę Krakowską. Organizatorami wydarzenia byli MPEC Tarnów i Szkoła Szczepanika.

Galeria zdjęć

Zespół ekoMałopolska ogłasza konkurs dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych na pracę plastyczną. Wybierzemy trzech laureatów, których prace zostaną wykorzystane jako elementy graficzne w nowym projekcie naszego systemu wystawienniczego – namiotu, banerów i ścianek promocyjnych.

Dziewczyny i chłopaki! Jeśli jesteście uczniami szkoły podstawowej, myślicie ekologicznie i cenicie małopolską przyrodę, a także chcielibyście pochwalić się swoją artystyczną kreatywnością, zyskać niepowtarzalną okazję na zaprezentowanie swojej pracy podczas organizowanych przez nas wydarzeń ekologicznych na terenie całego województwa oraz wygrać zestaw unikalnych gadżetów ekoMałopolski – zachęcamy do udziału!

Jak to zrobić? Wystarczy wykonać pracę plastyczną w dowolnej technice dwuwymiarowej (płaskiej), np. rysunek, obraz, grafikę, wycinankę itp. oraz przesłać jej skan lub zdjęcie na adres mailowy: .

Praca powinna nawiązywać do tematyki ekologicznej i odpowiadać na pytanie: „Jakie masz skojarzenia z ekologią w Małopolsce?”. Na zgłoszenia czekamy do 14 czerwca 2024 r. 

Regulamin konkursu i karta zgłoszenia

Europejski Zielony Tydzień to największe w Unii Europejskiej wydarzenie o tematyce środowiskowej, ekologicznej oraz związanej z ochroną klimatu. Małopolska już nie po raz pierwszy włącza się w organizację tego wydarzenia. Od 3 do 7 czerwca 2024 roku odbędą się m.in. lekcje i spotkania lokalne, zajęcia on-line dla uczniów oraz konferencja z panelem dyskusyjnym dla jednostek samorządu terytorialnego, która odbędzie się na zakończenie Małopolskiego Zielonego Tygodnia w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. W konferencji wezmą udział naukowcy i praktycy, którzy przybliżą takie zagadnienia, jak wpływ zmiany klimatu na dostępność wody w różnych sektorach, rozwiązania architektoniczne i planistyczne w zakresie błękitno-zielonej infrastruktury oraz szeroki wachlarz możliwych do pozyskania dotacji. Szczegółowy program jest dostępny na stronie Partnera wydarzenia, programu LIFE EKOMAŁOPOLSKA dla Klimatu i Energii 

Europejski Zielony Tydzień to wydarzenie organizowane przez Komisję Europejską, która szczególnie w tym okresie chce zwrócić uwagę na konieczność większej dbałości o środowisko i otoczenie naturalne człowieka oraz przybliżyć mieszkańcom naszego kontynentu założenia polityki środowiskowej Unii Europejskiej.

W przyszłym roku w Polsce wprowadzony zostanie obowiązkowy system kaucyjny na opakowania po napojach. Już teraz w niektórych sklepach można oddawać szklane butelki, ale nie jest praktyka rozpowszechniona i nie ma charakteru systemowego. Nowe rozwiązania po raz pierwszy obejmą zarówno opakowania wielorazowego użytku ze szkła o pojemności do 1,5 litra, jak i plastikowe butelki o pojemności do 3 litrów oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra. Do systemu musi obowiązkowo przystąpić każdy producent lub importer napojów.

Nowe przepisy oznaczają więc, że będziemy musieli znacząco zmienić swoje nawyki. Zmiany będą dotyczyć zarówno nas - konsumentów, jak też samorządy i przedsiębiorców, które będą musiały podjąć nieco większy wysiłek kosztowy i organizacyjny podczas wdrażania systemu.

Ile wyniesie kaucja?

Prace nad wysokością kaucji trwają, proponowana kwota za szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra to 1 zł za jedną butelkę. Natomiast już teraz wiemy, że dla pozostałych opakowań objętych systemem kaucyjnym, czyli dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów oraz puszek metalowych o pojemności do jednego litra, kaucja wyniesie 50 gr.

System zbiórki opakowań jednorazowych w praktyce

W nowym systemie do ceny napoju (w butelce szklanej, plastikowej lub aluminiowej) doliczana więc będzie kwota 50 gr lub 1 zł. Aby ją odzyskać, należy zwrócić opakowanie do sklepu. Co ważne, żeby ją odzyskać, nie trzeba będzie okazywać paragonu. Punkty zbiórki mogą być zautomatyzowane lub ręczne, w zależności od ilości opakowań zbieranych w danym punkcie w okresie miesiąca. W niektórych placówkach pojawią się automaty do odbioru opakowań i wydawania kaucji. Klient wrzucając do automatu puste opakowanie otrzyma paragon, który może wymienić w kasie sklepu na gotówkę lub wydać na zakupy.

Korzyści i cele

Celem systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Kaucja powinna być motywacją do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców. A ta, która nie zostanie odebrana, zostanie przeznaczona na finansowanie systemu.

22 kwietnia obchodziliśmy na całym świecie Dzień Ziemi. Nie można było wybrać lepszego dnia na finał małopolskiej akcji ekologicznej, która skupiła w tym roku ponad 17 tys. wolontariuszy i uruchomiła ogromne pokłady zaangażowania na rzecz środowiska naturalnego. Mieszkańcy Małopolski, podobnie jak rok i dwa lata temu, entuzjastycznie odpowiedzieli na nasze zaproszenie do akcji „Posprzątaj z nami Małopolskę!”. Zgłoszenia napływały do ostatnich dni trwania naszej inicjatywy, a w wielu miejscowościach akcja trwa nadal.

Do udziału w wydarzeniu w Miechowie przyłączyli się zarówno bardzo młodzi, jak i starsi mieszkańcy gminy: seniorzy, uczniowie lokalnych szkół średnich i podstawowych wraz z opiekunami oraz przedszkolaki. Na stoiskach edukacyjnych ekoMałopolski, ekoMałopolski dla Klimatu, ekodoradców Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości, Nadleśnictwa Krzeszowice i Gminy Miechów, na licznie przybyłych uczestników czekały ekologiczne gadżety, sadzonki kwiatów, quizy, a nawet gry zręcznościowe. Chętnie dzielono się wiedzą na temat właściwego sortowania odpadów, surowców wtórnych czy oszczędzania zasobów naturalnych. Młodzi Małopolanie wiedzą, jak chronić środowisko i stosują tą wiedzę w praktyce!

Do tegorocznej akcji „Posprzątaj z nami Małopolskę!” dołączyło ponad 17 tys. wolontariuszy. Otrzymaliśmy zgłoszenia od prawie 120 podmiotów z całego regionu: gmin, sołectw, szkół, przedszkoli, Kół Gospodyń Wiejskich, Ochotniczych Straży Pożarnych i lokalnych stowarzyszeń, ale również klubów sportowych i prywatnych firm. W całej Małopolsce sprzątaliśmy szlaki turystyczne, parki, tereny rekreacyjne i zielone, a nawet teren wokół zamku! Do naszej akcji przyłączyły się nadleśnictwa i parki narodowe.

Dziękujemy wszystkim za zaangażowanie i pracę na rzecz środowiska!

Partnerzy wydarzenia: Stowarzyszenie Czysta Polska/ Radio Kraków/ RDN Małopolska/ Dziennik Polski/ Gazeta Krakowska/ bochniazbliska.pl/ proszowicezbliska.pl

#posprzatajznamimalopolske

#posprzatajMYmalopolske

Do tegorocznej akcji „Posprzątaj z nami Małopolskę!” dołączyło prawie 17 tys. wolontariuszy. Otrzymaliśmy zgłoszenia od 115 podmiotów z całego regionu: gmin, sołectw, szkól, przedszkoli, Kół Gospodyń Wiejskich, Ochotniczych Straży Pożarnych i lokalnych stowarzyszeń ale również klubów sportowych i prywatnych firm. Od Beskidu Niskiego, przez powiat nowotarski i Gorlice, po Kraków i powiat brzeski, ze wschodu na zachód i z południa na północ – w całej Małopolsce sprzątaliśmy szlaki turystyczne, parki, tereny rekreacyjne i zielone, a nawet teren wokół zamku. Do naszej akcji przyłączyły się nadleśnictwa i parki narodowe. 

Jednym z istotnych aspektów akcji „Posprzątaj z nami Małopolskę!” jest jej integracyjny charakter. Tak będzie również Miechowie, bo w wydarzeniu wezmą udział zarówno bardzo młodzi, jak i starsi mieszkańcy gminy, uczniowie lokalnych szkół średnich i podstawowych wraz z opiekunami oraz przedszkolaki. Wyruszmy na popularną i często odwiedzaną przez miechowian trasę pieszo-rowerową i do Lasu Chodówki. Wolontariuszom i organizatorom będą towarzyszyły zespoły ekoMałopolski, ekoMałopolski dla klimatu i nasze edukacyjne stoiska, na których nie zabraknie ekologicznych atrakcji.

Początek o godz. 10.00, zbiórka przy wejściu do lasu od strony obwodnicy Miechowa. Zapraszamy!

Partnerzy wydarzenia: Stowarzyszenie Czysta Polska/ Radio Kraków/ RDN Małopolska / Dziennik Polski/ Gazeta Krakowska/ bochniazbliska.pl / proszowicezbliska.pl

#posprzątajznamimałopolske

#posprzątajMYmałopolske

Wydarzenie przygotowano w ramach Projektu LIFE EKOMAŁOPOLSKA dla Klimatu i Energii. Patronat nad akcją objęli: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron oraz Wójt Gminy Lisia Góra Arkadiusz Mikuła.

Drzewa to symbol działania na rzecz środowiska. Nie tylko dają cień, obniżają temperaturę otoczenia, pomagają gromadzić wodę i oczyszczają powietrze. 60-letnia sosna wytwarza w ciągu doby tyle tlenu, ile potrzebują 3 osoby, a 100-teni buk dostarcza ilość zaspokajającą zapotrzebowanie dzienne 10 osób. Dlatego im więcej drzew będzie rosło w naszym otoczeniu, tym zdrowiej i lepiej będzie się nam żyło!

W zamian za udział w quizach i konkursach o tematyce związanej z ochroną klimatu i środowiska mieszkańcy mogli zabrać sadzonki drzewek owocowych. W tym samym czasie, nieopodal Szkoły Podstawowej w Śmignie powstał olchowy zagajnik. Na czele wolontariuszy stanął Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron.

Na stoisku ekoMałopolski uczniowie lokalnych szkół i przedszkolaki mogli sprawdzić swoją wiedzę ekologiczną i wziąć udział w quizach o tematyce środowiskowej. Dla wszystkich przygotowaliśmy atrakcyjne ekogadżety.

Małopolskie Dni dla Klimatu trwają w kolejnych powiatach do 22 kwietnia.

Galeria zdjęć

Już po raz piąty rozstrzygnięto Otwarty Konkurs Ofert na realizację zadań publicznych Województwa Małopolskiego w obszarze ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego w 2024 roku ekoMałopolska. Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął do realizacji 34 oferty na łączną kwotę 525 000 zł.

Warsztaty recyklingowe dla dzieci i młodzieży, szkoła niemarnowania jedzenia, ekoesperymenty, Festiwal EkoJamna, ekologia w muzeum, działania edukacyjne na rzecz czystego środowiska, #Mobilna Kuchnia Warsztatowa, #Nasze rady na odpady - obieg materii w gospodarstwie domowym czy wreszcie ekologiczny maraton – to drobny fragment z bogatej oferty przygotowanej przez stowarzyszenia, fundacje i inne podmioty biorące udział w konkursie.

Zarząd Województwa Małopolskiego po zapoznaniu się z rekomendacją Komisji Konkursowej przyjął do realizacji 34 oferty na łączną kwotę 525 000 zł, w tym:

• w ramach priorytetu 1 i 2 zostało przyjętych do realizacji 28 ofert na kwotę 425 000 zł,

• w ramach priorytetu 3 zostało przyjętych do realizacji 6 ofert na kwotę 100 000 zł.

Konkurs obejmuje zadania publiczne, których realizacja rozpoczyna się nie wcześniej niż w dniu 1 maja 2024 r., a jego zakończenie nastąpi nie później niż dnia 31 grudnia 2024 r. Małopolska jest krajowym liderem w zakresie ochrony środowiska, również dzięki inicjatywom takim jak Otwarty Konkurs Ofert ekoMałopolska i szeroko zakrojonej współpracy z NGO-sami.

Więcej, w tym tekst uchwały oraz szczegółowe informacje dotyczące beneficjentów konkursu, można znaleźć w Biuletynie Informacji Publicznej

Świąteczny EkoArt czyli dekorowanie drzew wielkanocnymi ozdobami, występy taneczne i muzyczne uczniów szkół podstawowych, ekoSeniorzy w akcji, stoiska, prezentacje, zdrowe degustacje, konkursy ekologiczne – takie atrakcje czekały na tuchowian, podczas wydarzenia rozpoczynającego największą akcję ekologiczną w naszym regionie. Wolontariuszom i organizatorom towarzyszyły zespoły ekoMałopolski, ekoMałopolski dla klimatu i nasze edukacyjne stoiska.

Na zakończenie uczestnicy wyruszyli w teren – do Tuchowskiego Lasu, na Skałkę i Brzankę w Jodłówce Tuchowskiej. Byli z nami uczniowie i nauczyciele ze SP w Tuchowie, SP w Mesznej Opackiej, SP w Burzynie, SP w Łowczowie, SP w Jodłówce Tuchowskiej, mieszkańcy i opiekunowie DPS w Karwodrzy oraz uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej w Karwodrzy, Koło Gospodyń Wiejskich w Jodłówce Tuchowskiej oraz mieszkańcy gminy Tuchów. Na czele wolontariuszy stanął Wicemarszałek Józef Gawron i Pani Burmistrz Magdalena Marszałek, dając najlepszy przykład. Całą akcję wsparli i aktywnie w niej uczestniczyli strażacy z Ochotniczych Straży Pożarnych.

„Posprzątaj z nami Małopolskę” to inicjatywa, która skupia lokalne społeczności wokół idei zachowania środowiska naturalnego. W naszych małych ojczyznach zebraliśmy wspólnie tony odpadów i zyskaliśmy bardziej przyjazne dla ludzi i zwierząt tereny zielone. Dziękując za dotychczasowe zaangażowanie, liczymy na równie liczny i aktywny udział w tegorocznej edycji. Jeśli troszczysz się o swoje najbliższe otoczenie i dbasz o przyrodę – przyłącz się do nas! Wspólnie pomóżmy wspaniałej małopolskiej przyrodzie odrodzić się na wiosnę!

Świąteczny EkoArt czyli dekorowanie drzew wielkanocnymi ozdobami, występy taneczne i muzyczne uczniów szkół podstawowych, ekoSeniorzy w akcji, stoiska, prezentacje, zdrowe degustacje, konkursy ekologiczne – to wszystko czeka na uczestników wydarzenia przygotowanego na Rynku w Tuchowie, które rozpocznie największą akcję ekologiczną w naszym regionie. Wolontariuszom i organizatorom będą towarzyszyły zespoły ekoMałopolski, ekoMałopolski dla klimatu i nasze edukacyjne stoiska.

Plan wydarzenia:

Część artystyczna na Rynku w Tuchowie ( występy na scenie i aktywności wokół niej):

10.00 Świąteczny EkoArt - dekorowanie rynku na Wielkanoc przez dzieci i młodzież z tuchowskich przedszkoli i szkół oraz organizacje i stowarzyszenia

10.30 Wiosna już – prezentacja ekouczestników akcji

10. 45 Taneczne posprzątanie – grupa ekoartystyczna ze szkoły podstawowej w Tuchowie

11.00 Inauguracja akcji „Posprzątaj z nami Małopolskę” z udziałem Marszałka Województwa Małopolskiego Józefa Gawrona oraz Burmistrza Tuchowa Magdaleny Marszałek

11.05 Muzyczne posprzątanie – grupa ekomuzyczna ze szkoły muzycznej w Tuchowie

11.20 Tuchowscy ekoSeniorzy w akcji

Po zakończeniu części artystycznej rozpocznie się sprzątanie w Tuchowskim lesie, na Skałce w Tuchowie, na Brzance w Jodłówce Tuchowskiej. Start z tuchowskimi strażakami.

Razem możeMY więcej! „Posprzątaj z nami Małopolskę!” 2024.

Partnerzy wydarzenia: Stowarzyszenie Czysta Polska/ Radio Kraków/ RDN Małopolska / Dziennik Polski/ Gazeta Krakowska/ bochniazbliska.pl / proszowicezbliska.pl

#posprzątajznamimałopolske #posprzątajMYmałopolske

- Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron

W środę 13 marca pokazowy kompostownik został przekazany Gminie Pleśna, która jako pierwsza złożyła wniosek w programie. Będzie wykorzystywany w Przedszkolu Publicznym im. Władysławy Majak w Pleśnej, którego przedstawiciele ( starsi i młodsi) byli obecni podczas uroczystości podpisania umowy i przekazania kompostownika. W imieniu Samorządu Województwa Małopolskiego pod dokumentem podpis złożył Wicemarszałek Józef Gawron, w imieniu Gminy – Wójt Józef Knapik.

Ponad 50 tysięcy uczestników, setki lokalnych akcji sprzątania, sadzenie drzew, montowanie budek lęgowych, warsztaty edukacyjne, gry terenowe, konkursy ekologiczne, a także degustacje dań eko i regionalnych przysmaków – to bilans dwóch poprzednich edycji największej akcji ekologicznej Województwa Małopolskiego. Czego możemy spodziewać się w trzeciej edycji wydarzenia? To zależy tylko od naszych mieszkańców!

Akcję rozpoczniemy razem z budzącą się do życia przyrodą, 22 marca w Tuchowie, a całe wydarzenie podsumujemy 22 kwietnia, w Światowy Dzień Ziemi. Wiosna to czas odnawiania się przyrody i początek nowego życia. Dołączmy do zmian na lepsze!

Urząd Marszałkowski wesprze lokalne inicjatywy sprzątania merytorycznie i medialnie, nagłaśniając udział w akcji. Na portalu Facebook działa dedykowana akcji strona: @PosprzatajznamiMalopolske – główny kanał komunikacji z uczestnikami wydarzenia, miejsce wymiany doświadczeń, publikowania zdjęć i relacji z akcji sprzątania. Przygotowaliśmy również pakiet materiałów promocyjnych.

Udział można zgłaszać na adres do 29 lutego 2024.Razem możemy więcej - „Posprzątaj z nami Małopolskę!” 2024.

Partnerzy wydarzenia: Stowarzyszenie Czysta Polska/ Radio Kraków/ RDN Małopolska / Dziennik Polski/ Gazeta Krakowska/ bochniazbliska.pl / proszowicezbliska.pl

#posprzątajznamimałopolske #posprzątajMYmałopolske #organizacjepozarządowe

9 lutego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego odbyła się wyjątkowa, międzypokoleniowa debata o stanie ekologii w naszym regionie. Dzieliliśmy się doświadczeniami i pomysłami na zachowanie przyrody naszego regionu dla naszych dzieci i wnuków. Do udziału zaprosiliśmy ekspertów, ale przede wszystkim najmłodszych mieszkańców Małopolski, ich opiekunów i nauczycieli. Ponieważ wszystko, co dziś robimy dla środowiska, wpłynie na przyszłość kolejnych pokoleń.

Uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 z Bochni przywitał w sali posiedzeń plenarnych Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron.

Ekologiczna tablica marzeń

Uczniowie podzielili się z nami pomysłami na kolaż dotyczący ważnych dla nich zagadnień ekologicznych. Powstały prace plastyczne opisujące problemy lokalne, a także globalne. Każdy kolaż został opatrzony hasłem przewodnim i zaprezentowany przez autora na forum sejmiku. Na specjalne wyróżnienie zasłużyły prace podejmujące problem zanieczyszczenia powietrza spalinami: „Po co ci ta stara bryka, przerzuć się na elektryka!” czy posługujące się perspektywą globalną: „Ekobycie, lepsze życie!”, „Okaż kulturę i chroń naturę!” czy wreszcie: „Ziemia jest w naszych rękach!”.

Ekologia to nasza przyszłość

Co to znaczy myśleć ekologicznie? Czy Małopolska jest eko? Czego nam brakuje, by żyć ekologicznie, co nam w tym przeszkadza? W jaki środowisku będziemy żyć za 10 lat? Podczas debaty próbowaliśmy odpowiedzieć sobie na te i inne pytania dotyczące środowiskowej przyszłości Małopolski. Podczas ożywionej rozmowy spotkały się dwie perspektywy: młodość i kreatywność z doświadczeniem i wiedzą. Znalazły wspólny mianownik, bo zgodziliśmy się co do tego, że nasza codzienna aktywność, zwyczaje i nawyki są równie istotne, co szeroko zakrojona polityka elektromobilności czy wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Każde działanie ma znaczenie, a wzajemnie możemy się też wiele od siebie nauczyć. A może wśród naszych gości znajdą się przyszli planiści i pracownicy Urzędu Marszałkowskiego?

Ekopodróż

Duch ekologii był obecny z naszymi gośćmi już od początku tego wyjątkowego dnia. Grupa uczniów wyruszyła w podróż najpierw pociągiem do stacji Kraków Główny, a potem elektrycznym autobusem do siedziby UMWM.

Organizatorem wydarzenia była Grupa Polska Press, a partnerem głównym – ekoMałopolska.

Budowanie i kreowanie świadomości ekologicznej oraz kształtowanie prawidłowej postawy prośrodowiskowej, propagowanie idei Gospodarki o Obiegu Zamkniętym oraz promocja idei zrównoważonego rozwoju – to główne cele ogłoszonego właśnie Otwartego Konkursu Ofert ekoMałopolska.

Do udziału zapraszamy podmioty działające w sektorze NGO: stowarzyszenia, fundacje i wszystkie organizacje pożytku publicznego, np. Koła Gospodyń Wiejskich. Z roku na rok otrzymujemy coraz większą ilość ofert , a ilość zrealizowanych przy pomocy środków publicznych wydarzeń liczymy w setki.

W ramach tegorocznego konkursu przewiduje się dofinansowanie zadań w trzech priorytetach:

- Organizacja wydarzeń, imprez, warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej w formie stacjonarnej, związanych z tematyką zapobiegania powstawaniu odpadów

- Organizacja wydarzeń, imprez, warsztatów w formie stacjonarnej z zakresu edukacji ekologicznej związanych z tematyką ochrony powietrza

- Organizacja wydarzeń, imprez, warsztatów w formie stacjonarnej z zakresu edukacji ekologicznej związanych z tematyką przeciwdziałania i adaptacji do negatywnych skutków zmiany klimatu

Na realizację zadań wybranych w ramach konkursu Zarząd Województwa przeznaczył środki finansowe w wysokości 550 000 zł.

Warunkiem ubiegania się o dofinansowanie lub finansowanie realizacji zadania jest prawidłowe złożenie oferty do 27 lutego 2024 r.

Regulamin Konkursu dostępny jest na stronie BIP Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Zapraszamy i zachęcamy do udziału w naborze!

Zarząd Województwa Małopolskiego wspiera realizację zadań z obszaru ekologii i ochrony zwierząt m.in. przekazując środki na realizację projektów edukacyjnych i społecznych organizacjom pożytku publicznego. Takich inicjatyw jest coraz więcej, co świadczy o stale rosnącej świadomości ekologicznej Małopolan oraz ogromnej aktywności podmiotów sektora NGO. Zachęcamy do zgłaszania swoich inicjatyw i pozyskiwanie środków na ich realizację!

Wakacyjne proekologiczne spotkania kulturalno-edukacyjne "Piękne kwiaty, piękna Ziemia" w Nowym Sączu, Gorlicach i Krakowie, „Artystyczna EKO czerwcówka DZIECIOM” czyli cykl czterech pikników w czterech sołectwach gminy Raba Wyżna czy wreszcie projekty „Sadzimy zieleń warsztaty ekologiczne” czy „Gramy w zielone!" – cykl warsztatów z wykorzystaniem teatrzyka kamishibai, to tylko niektóre z wielu inicjatyw ekologicznych, których realizacja w 2023 roku była możliwa dzięki dofinansowaniu w tej procedurze. Mamy nadzieję, że w 2024 roku podobnych wydarzeń będzie jeszcze więcej.

Celem inicjatywy jest podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Małopolski w zakresie gospodarowania odpadami, ochrony powietrza i postaw proekologicznych. W ramach akcji informacyjnych, warsztatów i wydarzeń ekologicznych mieszkańcy uczą się, jak zapobiegać powstawaniu odpadów, stosować ideę zero waste a także chronić przyrodę i czyste powietrze.

W ramach „małych grantów” o dofinansowanie mogą ubiegać się organizacje pozarządowe: stowarzyszenia, fundacje, Koła Gospodyń Wiejskich czy Ochotnicze Straże Pożarne. Ofertę na realizację zadania organizacja pozarządowa przedstawia z własnej inicjatywy, przez cały rok. Dofinansowanie zadania, o które ubiega się organizacja pozarządowa, nie może przekroczyć kwoty 10 000 zł. Czas trwania realizacji zadania nie może przekroczyć 90 dni. Łączna wartość środków finansowych przekazanych tej samej organizacji pozarządowej może wynosić nawet 20 000 zł w danym roku kalendarzowym.

Warunki, jakie należy spełnić, aby ubiegać się o dotację w ramach trybu „małych grantów” znajdują się na BIP

Obecnie samorządy gminne są zobowiązane do recyklingu odpadów komunalnych na poziomie co najmniej 35% całkowitej wagi zebranych na terenie gminy śmieci. Do 2035 roku poziom ten powinien osiągnąć nawet 65%. Dla wielu gmin to wymagające zadanie, dlatego warto podjąć starania o ograniczenie ilości odpadów komunalnych.

W 2024 roku Samorząd Województwa Małopolskiego podjął decyzję o udzieleniu wsparcia finansowego gminom, które zaangażują się w zaopatrzenie mieszkańców w kompostowniki. Kompostowniki powinny być zakupione i rozdysponowane pomiędzy mieszkańców najpóźniej do 30 listopada 2024 roku.  

Podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o środki są gminy z terenu województwa małopolskiego. Wysokość wparcia finansowego będzie zależeć od udziału budynków jednorodzinnych w stosunku do wszystkich zamieszkałych gospodarstw domowych zlokalizowanych na terenie gminy i będzie wynosić:

• powyżej 98,5% udziału budynków jednorodzinnych – do 50 tys. zł,
• od 90% do 98,5% udziału budynków jednorodzinnych – do 40 tys. zł,
• do 90 % udziału budynków jednorodzinnych – do 30 tys. zł.

Wnioski o wsparcie należy składać do 9 lutego 2024 roku, zgodnie z wzorem formularza, stanowiącym załącznik do „Warunków programu pilotażowego mającego na celu udzielenia wsparcia finansowego dla gmin z terenu województwa małopolskiego w zakresie zaopatrzenia w kompostowniki”. 

Formularz należy przesłać za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej ePUAP dostępnej pod adresem https://epuap.gov.pl/ na adres elektronicznej skrzynki podawczej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego: /947ts6aydy/SkrytkaESP.

Cały rok trwały prace nad aktualizacją Programu ochrony powietrza, zakończone 20 listopada przyjęciem przez Sejmik uchwały, która potwierdziła kontynuację projektu przyjętego w 2020 r. Autorzy postawili na zwiększenie efektywności działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Celem nadrzędnym jest i pozostaje zdrowie małopolskich rodzin. Na większe wsparcie będą mogły liczyć małopolskie samorządy.

Również jesienią mieszkańcy Małopolski uzyskali dodatkową pomoc przy przejściu przez procedurę wymiany starych pieców i ociepleń domów - w Małopolsce rozpoczął się pilotaż programu „operatorów” w ramach Programu Czyste Powietrze.

Rok 2023 był też momentem podsumowania ośmiu lat działań projektu LIFE „Małopolska w zdrowej atmosferze”. Jednym z kluczowych elementów projektu było utworzenie sieci ekodoradców, którzy pełnią niezwykle ważną rolę w budowaniu świadomości ekologicznej mieszkańców Małopolski oraz pomagają pozyskać dotacje z takich programów jak: Czyste Powietrze, Moje Ciepło czy Mój Prąd.

Zakończony właśnie rok był dla ekoMałopolski okresem obfitującym w angażujące mieszkańców projekty oraz akcje edukacyjne dla dzieci i dorosłych. Pokazywaliśmy, jak być eko na co dzień, oszczędzając zasoby i energię, podpowiadaliśmy, jak wykorzystywać ponownie surowce i w ten sposób chronić przyrodę. Najbardziej spektakularnym przykładem tego typu działań może być może m.in. wielka akcja sprzątania Małopolski.

„Posprzątaj z nami Małopolskę!”

Akces do wielkiego sprzątania Małopolski w marcu i kwietniu 2023 roku zgłosiło 77 gmin miejskich i wiejskich oraz sołectw, 130 szkół i przedszkoli, 13 organizacji pozarządowych i stowarzyszeń, Koła Gospodyń wiejskich, OSP i MOSP, drużyny harcerskie, centra kultury , ośrodki edukacji ekologicznej, placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, Uniwersytety Trzeciego Wieku oraz oddziały PTTK – do drugiej edycji akcji „Posprzątaj z nami Małopolskę!” włączyło się blisko 20 tysięcy wolontariuszy. Po raz kolejny pokazaliśmy, że Małopolanie wiedzą, jak zadbać o środowisko!

Czyste Tatry ekoMałopolska 2023

Tegoroczna edycja akcji przeprowadzona została po raz dwunasty, a patronem honorowym wydarzenia był Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron. Czyste Tatry to wielka akcja edukacyjno-ekologiczna organizowana na początku wakacji w Zakopanem i Tatrach od 2012 roku. W dotychczasowych 12 edycjach wzięło udział ponad 40 500 wolontariuszy, którzy znieśli z gór 7,5 tony śmieci, w 2023 roku ekoMałopolska była partnerem tytularnym wydarzenia.

Eko Hero Małopolski po raz czwarty!

Organizując wspólnie z Gazetą Krakowską plebiscyt Eko Hero Małopolski promujemy i nagradzamy proekologiczne postawy i praktyki z naszego regionu. Od inwestycji związanych z redukcją emisji zanieczyszczeń przemysłowych w firmie produkującej okna czy prace badawcze nad biologicznym oczyszczania ścieków komunalnych, aż po projekty społeczne, takie jak "Odmieniamy przestrzeń seniora"- warsztaty dla najstarszych mieszkańców Małopolski z upcyclingu czy inicjatywy promujące ekologiczne rolnictwo – różnorodność i zakres zgłoszonych w czwartej edycji plebiscytu Eko Hero działań była imponująca.

Wśród gmin do 15 tys. mieszkańców zwyciężyła Gmina Pałecznica, najbardziej ekologiczną średnią gminą została Gmina Tarnów, a dużą ( ponad 30 tys. mieszkańców) – Miasto Tarnów . Tytuł Firmy Eko HERO otrzymała spółka OTCF S.A za pionierski program Wear_Fair, którego celem jest uratowanie przed zmarnowaniem jak największej liczby rzeczy i wprowadzenie ich do ponownego obiegu. Najciekawszą Eko Inicjatywą okazała się innowacyjna kampania ekologiczna na rzecz ograniczenia zużycia plastiku i twórczego recyklingu „Worki Sztuki” z Tarnowa.

Jesienne kampanie edukacyjne na antenie Radia Kraków

Jak chronić dzikie zwierzęta w mieście? Dlaczego coraz częściej pojawiają się na terenach zurbanizowanych? W listopadzie i grudniu na antenie małopolskiej rozgłośni można było posłuchać spotów zachęcających do mądrego pomagania zwierzętom, a co ważniejsze - rozmów z przyrodnikami, ekspertami w dziedzinie zwyczajów zwierząt. Audycjom towarzyszyły konkursy dla słuchaczy, a więc nasza akcja była okazją do podzielenia się na antenie własnymi doświadczeniami ze spotkań z dziką przyrodą.

Akcja „Chodźże! Zmień pieskie życie na dobre!” przypomniała mieszkańcom o zimowych potrzebach czworonogów, w sytuacji, gdy schroniska dla bezdomnych zwierząt przeżywają oblężenie, a w wielu gospodarstwach w Małopolsce psy mieszkają w niedostosowanych do zimy warunkach. Zmienialiśmy pieskie życie na dobre!

Współpraca z NGO

W minionym roku przeprowadzona została czwarta edycja cennej inicjatywy Samorządu Województwa Małopolskiego mającej na celu edukację ekologiczną mieszkańców, czyli Otwarty Konkurs Ofert ekoMałopolska. Do udziału w naborze ponownie zaprosiliśmy podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, stowarzyszenia, fundacje i związki działające w sektorze NGO. Na projekty zrealizowane w ramach Otwartego Konkursu Ofert przeznaczono 520 tys. złotych.

Dofinansowanie projektów edukacyjnych

Kontynuowaliśmy wsparcie inicjatyw proekologicznych w trybie małych grantów. Wakacyjne proekologiczne spotkania kulturalno-edukacyjne "Piękne kwiaty, piękna Ziemia" w Nowym Sączu, Gorlicach i Krakowie, „Artystyczna EKO czerwcówka DZIECIOM” czyli cykl czterech pikników w czterech sołectwach gminy Raba Wyżna czy wreszcie projekty „Sadzimy zieleń warsztaty ekologiczne” czy „Gramy w zielone!" to tylko niektóre z wielu inicjatyw ekologicznych, których realizacja w 2023 roku była możliwa dzięki dofinansowaniu w tej procedurze.