Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Ochrona przyrody

Wszystkie cuda natury naszego regionu chronione są w: 6 parkach narodowych, 11 parkach krajobrazowych, 10 obszarach chronionego krajobrazu, 85 rezerwatach przyrody. Można tu także znaleźć ponad 2225 pomników przyrody. W efekcie ochroną objętych jest 67 procent powierzchni regionu, co stawia je pod tym względem na pierwszym miejscu w kraju.

LasArchiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa MałopolskiegoLas

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego jest jednostką budżetową samorządu Województwa Małopolskiego powstałą 30 stycznia 2009 r. w wyniku połączenia Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie, Popradzkiego Parku Krajobrazowego w Starym Sączu i Zespołu Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie.

Głównym zadaniem ZPKWM jest ochrona wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowych oraz walorów krajobrazowych w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.

W skład ZPKWM wchodzi:

11 parków krajobrazowych

Adres:

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Kraków

ul. Vetulaniego 1a, 31-227 Kraków
tel. 12 415 72 21, 12 415 38 33
adres e-mail:

Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy o powierzchni 6359,09 ha położony jest na terenie 3 gmin: Kraków, Liszki i Czernichów. Obejmuje on fragment malowniczej doliny Wisły na odcinku Kraków - Ściejowice wraz z trzema ważniejszymi kompleksami leśnymi: Laskiem Wolskim oraz drzewostanami w okolicach Tyńca i Czernichowa. Nazwa parku wywodzi się od dwóch starych klasztorów położonych w granicach parku: Klasztoru Ojców Kamedułów na Bielanach oraz Opactwa Ojców Benedyktynów w Tyńcu.

Na terenie parku znajdują się cztery rezerwaty przyrody:

  • Bielańskie Skałki - rezerwat leśny, utworzony w 1957 roku, położony na terenie Lasku Wolskiego w sąsiedztwie Klasztoru Ojców Kamedułów w na Bielanach (Kraków, Zwierzyniec), o powierzchni 1,73 ha. Rezerwat ten jest cennym obiektem chroniącym spontaniczne procesy sukcesji biocenoz leśnych na skalistym, dawniej pozbawionym lasu terenie, typowym dla Wyżyny Krakowskiej.
  • Panieńskie Skały - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1953 roku; położony na Woli Justowskiej w obrębie Lasku Wolskiego (Kraków, Zwierzyniec),o powierzchni 6,41 ha. Ochronie podlega Wąwóz Panieńskie Skały z malowniczymi skałkami wapiennymi wraz z porastającym go lasem grądowym i fragmentem kwaśnej buczyny górskiej.
  • Skałki Przegorzalskie - rezerwat florystyczny, utworzony w 1959 roku; położony w Przegorzałach, w obrębie Lasku Wolskiego (Kraków, Zwierzyniec), o powierzchni 1,38 ha. Ochronie podlega tutaj naskalna roślinność kserotermiczna.
  • Skołczanka - rezerwat faunistyczny, utworzony w 1957 roku; położony w północnej części kompleksu leśnego Uroczysko Tyniec (Kraków, Dębniki), o powierzchni 36,77 ha. Ochronie podlega tutaj roślinność kserotermiczna oraz rzadkie owady.

Z ciekawszych pomników przyrody warto wymienić: aleję lip drobnolistnych przy Opactwie Benedyktynów, drzewa w przy dworze w Wołowicach, Jaskinię Kryspinowską oraz drzewa w parku przy Willi Decjusza.
Na terenie Parku znajduje sie także jedno stanowisko dokumentacyjne: Kamieniołom i skalisty stok w Piekarach.

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego

Oddział Kraków

ul. Vetulaniego 1a, 31-227 Kraków
tel. 12 415 72 21, 12 415 38 33
Adres e-mail:

Tenczyński Park Krajobrazowy o powierzchni 15154,25 ha jest położony na terenie 9 gmin: Alwernia, Babice, Chrzanów, Kraków, Krzeszowice, Liszki, Trzebinia, Wielka Wieś i Zabierzów. Swoim zasięgiem obejmuje Garb Tenczyński (od którego pochodzi nazwa parku) wraz z ważniejszymi kompleksami leśnymi: Puszczą Dulowską, Lasem Zwierzyniec, drzewostanami pomiędzy Nielepicami i Zabierzowem oraz kompleksami leśnymi w okolicach Babic i Regulic.

Na terenie parku znajduje się pięć rezerwatów przyrody:

  • Bukowica - rezerwat leśny, utworzony w 1987 roku; położony pomiędzy Wygiełzowem, a wsią Zagórze, o powierzchni 22,76 ha. Ochronie podlega tutaj fragment dobrze zachowanej buczyny karpackiej ze starodrzewiem bukowym.
  • Dolina Mnikowska - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1963 roku; położony między wsiami Czułów i Mników, o powierzchni 20,89 ha. Ochronie podlega tutaj wąwóz krasowy (dolina Sanki) z malowniczymi skałami i jaskiniami, drzewostan grądowy oraz zbiorowiska muraw kserotermicznych i naskalnych.
  • Lipowiec - rezerwat leśny, utworzony w 1959 roku; położony w miejscowości Babice, o powierzchni 12,44 ha. Celem ochrony jest zachowanie naturalnego fragmentu buczyny karpackiej oraz piękna krajobrazu z ruinami średniowiecznego zamku.
  • Skała Kmity - rezerwat krajobrazowy, położony między Zabierzowem a Szczyglicami, o powierzchni 19,36 ha. Ochronie podlega tutaj krajobraz, który tworzy fragment przełomu rzeki Rudawy przez Garb Tenczyński oraz malownicze skały wapienne pokryte roślinnością kserotermiczną.
  • Zimny Dół - rezerwat przyrody nieożywionej, utworzony w 1991 roku; położony w miejscowości Czułów, o powierzchni 2,22 ha. Ochronie podlegają charakterystyczne formy skalne związane z procesami zboczowymi i krasowymi oraz wyjątkowo dorodne okazy kwitnącego bluszczu.

W obrębie parku występują trzy użytki ekologiczne:

  • Stanowisko Lilii Złotogłów na Garbie Tenczyńskim - użytek położony w kompleksie leśnym pomiędzy Kleszczowem i Kochanowem, o powierzchni 3,57 ha. Przedmiotem ochrony są liczne stanowiska lilii złotogłów rosnące w otoczeniu wychodni wapiennych i lasu bukowego.
  • Uroczysko Podgołogórze (pow. 6,75 ha) i Uroczysko w Rząsce (pow. 59,10 ha) - oba użytki bezpośrednio graniczą ze sobą; zajmują obniżenie terenu pod zachodnim stokiem wzniesienia Pasternik w miejscowości Rząska. Przedmiotem ochrony obydwu użytków jest zachowanie stanowiska bardzo rzadkiego w kraju fiołka bagiennego oraz stawów będących ostoją licznych chronionych gatunków płazów.

Wśród występujących tu pomników przyrody warto wymienić: drzewa w parku przy dworze w Aleksandrowicach, źródło Brzoskwinki, źródło Sanki oraz skałkę "Nad Jackiem".

Tenczyński Park Krajobrazowy zachęca do odwiedzenia pamiątek dawnych czasów: ruin zamku Tenczyn w Rudnie, zamku w Lipowcu, skansenu w Wygiełzowie. Mało kto wie, że w pobliskim Tenczynku na cmentarzu parafialnym pochowany jest jeden z najwybitniejszych polskich aktorów Bogumił Kobiela.

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Kraków

ul. Vetulaniego 1a, 31-227 Kraków
tel. 12 415 72 21, 12 415 38 33
Adres e-mail:

Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie o powierzchni 20686,10 ha jest położony na terenie 9 gmin: Bukowno, Jerzmanowice-Przeginia, Krzeszowice, Michałowice, Olkusz, Trzebinia, Wielka Wieś, Zabierzów i Zielonki. Rozciąga się od Michałowic w kierunku pn.-zach. do Bukowna.
Charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu i obejmuje szereg dolin jurajskich, między innymi: Dolinę Kluczwody, Dolinę Bolechowicką, Dolinę Kobylańską, Dolinę Będkowską, Dolinę Szklarki, Dolinę Racławki i Dolinę Eliaszówki.

W obrębie parku znajduje się pięć rezerwatów przyrody:

  • Dolina Eliaszówki - rezerwat leśny, utworzony w 1989 roku; położony między Czerną a Paczółtowicami, o powierzchni 109,57 ha. Ochronie podlega tutaj zespół buczyny karpackiej i ciepłolubnej, grądu, łęgu olszowo-jesionowego oraz skały wapienne o urozmaiconych formach.
  • Dolina Kluczwody - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1989 roku; obejmujący fragment doliny pomiędzy Gackami i Wierzchowiem, o powierzchni 35,22 ha. Ochronie podlega charakterystyczny krajobraz wraz z zespołem grądu oraz naskalnymi zbiorowiskami kserotermicznymi.
  • Dolina Racławki - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1962 roku; położony między Dubiem a Paczółtowicami, o powierzchni 473,92 ha. Ochronie podlegają naturalne zróżnicowane zespoły buczyn, grądu, boru mieszanego oraz murawy kserotermiczne i naskalne.
  • Dolina Szklarki - rezerwat leśny, utworzony w 1989 roku; położony miedzy Jerzmanowicami a Szklarami, o powierzchni 46,69 ha. Ochronie podlegają różnorodne zespoły buczyn, jaworzyna górska, grądy oraz murawy kserotermiczne i naskalne.
  • Wąwóz Bolechowicki - rezerwat krajobrazowy, utworzony w 1968 roku; położony we wsi Bolechowice, o powierzchni 22,44 ha. Ochronie podlega malownicza Brama Bolechowicka wraz ze skałami wapiennymi i jaskiniami a także fragment łęgu olszowego, grądu, boru mieszanego, zbiorowiska muraw i zarośli kserotermicznych.

Wśród pomników przyrody dominującą większość stanowią pomniki przyrody "nieożywionej" - ostańce wapienne, jaskinie i źródła.Wśród nich warto wymienić: Jaskinię Nietoperzową, Jaskinię Wierzchowską Górną, źródła Będkówki, Kobylanki i Sztoły oraz wiele ostańców wapiennych o różnych formach morfologicznych. Spośród pomników przyrody ożywionej warto wspomnieć o zabytkowym przykościelnym zadrzewieniu lipowym w Racławicach oraz starą aleję bukową przy klasztorze w Czernej.

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Kraków

ul. Vetulaniego 1a, 31-227 Kraków
tel. 12 415 72 21, 12 415 38 33
Adrese-mail:

Dłubniański Park Krajobrazowy o powierzchni 11158,42 ha jest położony na terenie 6 gmin: Gołcza, Iwanowice, Michałowice, Skała, Trzyciąż, Zielonki. Rozciąga się od Dziekanowic w kierunku północnym i północno - zachodnim do wsi Trzyciąż. Nazwa parku pochodzi od rzeki Dłubni, której dolina biegnie od północy na południe przez cały obszar parku.

Wśród pomników przyrody warto wymienić: starą aleję kasztanowców białych w Minodze, drzewa w zabytkowym parku dworskim w Młodziejowicach i Tarnawie, źródło "Jordan" w Ściborzycach i źródło Dłubni.
Wśród pomników przyrody warto wymienić: starą aleję kasztanowców białych w Minodze, drzewa w zabytkowym parku dworskim w Młodziejowicach i Tarnawie, źródło "Jordan" w Ściborzycach i źródło Dłubni.



Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Kraków

ul. Vetulaniego 1a, 31-227 Kraków
tel. 12 415 72 21, 12 415 38 33
Adres e-mail:

Park Krajobrazowy Orlich Gniazd położony jest na obszarze dwóch województw - małopolskiego i śląskiego. Park rozciąga się od Częstochowy w kierunku pd.-wsch. aż do Olkusza. W granicach wojew. małopolskiego (gminy - Klucze, Olkusz, Trzyciąż i Wolbrom) obszar parku wynosi 12842,2 ha. Nazwa parku pochodzi od "Orlich Gniazd" t.j. średniowiecznych warownych zamków które w dużej liczbie występują na tym obszarze.

Na terenie parku znajdują się trzy rezerwaty przyrody:

  • Michałowiec - rezerwat florystyczny, utworzony w 1959 roku; położony we wsi Michałówka, o powierzchni 12,12 ha. Rezerwat powołano celem ochrony bogatej populacji obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus) rosnącego w zbiorowisku buczyny karpackiej.
  • Pazurek - rezerwat leśny i przyrody nieożywionej, utworzony w 2008 roku o powierzchni 187,91 ha, położony pomiędzy Jaroszowcem a wsią Pazurek. Rezerwat utworzony został w celu ochrony zbiorowisk buczyny sudeckiej, ciepłolubnej buczyny naskalnej, kwaśnej buczyny niżowej oraz malowniczych skał wapiennych.
    W obszarze parku występuje jeden użytek ekologiczny - Pustynia Błędowska, o powierzchni 683, 91 ha. Użytek chroni śródlądowe piaski wydmowe z interesującymi formami morfologicznymi, zbiorowiska muraw piaskowych oraz rzadkie i chronione gatunki flory i fauny.
  • Góra Stołowa im. Ryszarda Malika - rezerwat leśny utworzony w 2021 roku, o powierzchni 96,09 ha znajduje się na północ od Jaroszowca i na zachód od Zalesia Golczowskiego. Zajmuje wzniesienia Góry Stołowej, które porośnięte są naturalnymi zbiorowiskami leśnymi takimi jak: buczyna sudecka i jaworzyna z języcznikiem.

Wśród znajdujących się w parku pomników przyrody warto wymienić: drzewa w zabytkowym parku dworski w Porębie Dzierżnej oraz szereg ostańców wapiennych - między innymi: kompleks Skał Zegarowych w Dolinie Wodącej, skałki w Rabsztynie, Pomorzańskie Skały oraz skały na Syborowej Górze.

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego

Oddział Kraków

ul. Vetulaniego 1a, 31-227 Kraków
tel. 12 415 72 21, 12 415 38 33
Adres e-mail:

Rudniański Park Krajobrazowy o powierzchni 5813,9 ha jest położony na terenie 3 gmin: Alwernia, Czernichów i Krzeszowice. Obejmuje on następujące kompleksy leśne: Las Orlej, Czarny Las oraz drzewostany pomiędzy Kamieniem a Kwaczałą, a także fragment malowniczej doliny potoku Rudno, od której pochodzi nazwa parku.

Na terenie parku znajdują się dwa rezerwaty przyrody:

  • Dolina Potoku Rudno - rezerwat leśny i przyrody nieożywionej, utworzony w 2001 roku; znajdujący się w obrębie przełomu rzeki Rudno, pomiędzy Zalasem a Rybną, o powierzchni 95,94 ha. Ochronie podlega tutaj fragment łęgu olszowego jednego z najlepiej zachowanych na Jurze Krakowskiej, olsu oraz stanowisk geologicznych znajdujących się przy starym kamieniołomie.
  • Kajasówka - rezerwat przyrody nieożywionej, utworzony w 1962 roku; położony między Przeginią Duchowną i Czułówkiem, o powierzchni 11,83 ha. Ochronie podlega tutaj unikalny zrąb tektoniczny pokryty roślinnością kserotermiczną.

Wśród pomników przyrody na terenie parku warto wymienić: drzewa w parku dworskim w Porębie Żegoty, drzewa przy klasztorze Bernardynów w Alwerni a także Skałki Gaudynowskie w miejscowości Brodła i skałki wraz z kamieniołomem w Rusocicach.

 

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego

Oddział Wola Krogulecka

Wola Krogulecka 82, 33 – 342 Barcice
tel./fax 18 446 09 00
Adres email:

Popradzki Park Krajobrazowy to jeden z najstarszych parków krajobrazowych na terenie Karpat. Powstał w 1987 roku. Rozciąga się na terenie Beskidu Sądeckiego z jego dwoma pasmami (Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej) obejmuje także położoną w granicach Polski część Gór Czerchowskich. Powierzchnia Parku wynosi łącznie 54 000 ha, Około 70 procent powierzchni stanowią lasy (z czego lasy niepaństwowe zajmują 20 porcent). Popradzki Park Krajobrazowy jest jednym z najbogatszych przyrodniczo i najpiękniejszych krajobrazowo terenów Polski.

Park położony jest w dorzeczu trzech rzek: Dunajca, Popradu i Kamienicy Nawojowskiej, które także wyznaczają jego granice. Jego obszar charakteryzuje się dużymi aczkolwiek nierównomiernie rozłożonymi zasobami wód powierzchniowych oraz występowaniem licznych źródeł mineralnych. Wody zajmują ogólną powierzchnię 1423,4 ha, co wynosi 1,25 % powierzchni Parku i otuliny. Występują tu także podmokłości: młaki oraz nieliczne torfowiska. Największym kompleksem młak są Młaki Kotelniczne, usytuowane na południowym stoku Złomistego Wierchu oraz miedzy przełęczami Huty i Tylicką. Wśród jeziorek osuwiskowych na uwagę zasługuje największe spośród istniejących zwane Czarną Młaką, zaś największym zbiornikiem wodnym jest Staw Wierchomla o powierzchni 5 ha usytuowany przy ujściu Wierchomianki.

Flora Popradzkiego Parku Krajobrazowego nie odbiega swoim składem od flor górskich na podobnych wysokościach. Najliczniejszą grupę roślin stanowią gatunki niżowe.

Beskid Sądecki zamieszkuje bogata fauna. Stale występuje tutaj 41 gatunków. Wśród ssaków owadożernych można spotkać najmniejszego polskiego ssaka – ryjówkę malutką. Bardzo ciekawą grupę gryzoni stanowią popielicowate. Ze środowiskiem wodnym związane są trzy gatunki gryzoni: największy z nich bóbr europejski, piżmak i karczownik. Bardzo ważną grupę w Parku stanowią drapieżniki, wśród nich najliczniejsze są łasicowate, z których największy jest borsuk. Inne to: wydra, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny, gronostaj, łasica łaska. Z psowatych występują: lis i wilk, a rodzina kotowatych reprezentowana jest przez rysia oraz żbika. Największym drapieżnikiem Parku jest niedźwiedź brunatny. Spośród dużych ssaków kopytnych najliczniejszy jest jeleń europejski.
Na terenie PPK występuje 110 gatunków ptaków, z których najcenniejsze to: bocian czarny, dzięcioły (w tym dzięcioł czarny), muchołówka mała, puszczyk uralski, puchacz, orzeł przedni, orlik krzykliwy oraz duże kuraki leśne: cietrzew i głuszec.
Na terenie Parku występują wszystkie polskie płazy ogoniaste: salamandra plamista, 4 gatunki traszek: grzebieniasta, zwyczajna, górska oraz gatunek endemiczny dla Karpat – traszka karpacka. Płazy bezogonowe reprezentowane są przez: kumaka górskiego, ropuchy i żaby. W Parku spotkać możemy trzy gatunki jaszczurek i cztery gatunki węży.
Na obszarze Parku występuje 65 gatunków motyli. Wśród nich najciekawsze chronione gatunki to: paź królowej, paź żeglarz i niepylak mnemozyna.
Wśród chrząszczy do najlepiej poznanych należy rodzina ryjkowców. Na terenie Parku spotkać można nadobnicę alpejską – jednego z najpiękniejszych polskich chrząszczy.

 

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Tarnów
ul. Ostrogskich 5, 33 – 100 Tarnów
tel./fax 14 627 42 72, 14 656 44 72
Adres e-mail:

Ciężkowicko – Rożnowski Park Krajobrazowy utworzony powstał w 1995r. Położony jest w południowo – wschodniej części województwa małopolskiego, na terenie gmin: Ciężkowice, Gromnik, Rzepiennik Strzyżewski, Zakliczyn w powiecie tarnowskim i na terenie wsi Piaski Drużków w gminie Czchów w powiecie brzeskim. Zajmuje obszar 18 247,20 ha i położony jest w widłach rzek Białej Tarnowskiej i Dunajca obejmując najcenniejsze pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym fragmenty zachodniej części Pogórza Ciężkowickiego.
Do największych walorów tego obszaru zaliczyć można budowę geologiczną oraz występowanie wielu cennych zbiorowisk roślinnych.
Pogórze Ciężkowickie leży w obrębie płaszczowiny śląskiej i zbudowane jest z warstw istebniańskich, ciężkowickich i krośnieńskich (piaskowce kruche, wapniste, mikowe, szare z wkładkami łupków) oraz menilitowych (rogowce, łupki).
Na terenie Parku znajduje się wiele wychodni i odsłonięć skalnych, które pozwalają na obserwację warstw z różnych okresów geologicznych. Do osobliwości geologicznych należy również występowanie w rejonie wsi Ruda Kameralna niewielkich złóż rud żelaza, które były eksploatowane w średniowieczu.
Największą rzeką przepływającą przez teren Parku jest Biała Tarnowska o długości 107 km, której źródła znajdują się na stokach zachodniej części Beskidu Niskiego – Lackowej. Tworzy dolinę nad którą położone są Ciężkowice W okolicy Tarnowa uchodzi do rzeki Dunajec. Zasilana jest przez potoki: Kąśnianka, Kipsznianka, Ostruszanka i Zborowianka.

 

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Wola Krogulecka
Wola Krogulecka 82, 33-342 Barcice

tel./fax 18 446 09 00
e-mail:

Beskid Mały stanowi rozciągającą się równoleżnikowo grupę górską o długości ok. 35 km i szerokości 12 km. Na zachodzie od Beskidu Śląskiego oddziela go Brama Wilkowicka, zaś na wschodzie od Beskidu Makowskiego oddziela go dolina Skawy. Przełom rzeki Soły z trzema zbiornikami zaporowymi w Czańcu, Porąbce i Tresnej dzieli Beskid Maty na dwie części. Mniejsza, zachodnia to Pasmo Magurki Wilkowickiej z najwyższym szczytem Czuplem (933 m n.p.m.), większa powierzchniowo część wschodnia to grupa Łamanej Skały (929 m n.p.m.).

Teren ten chroniony jest jako Park Krajobrazowy Beskidu Małego o powierzchni 257,70 km2. Wokół parku utworzono strefę ochronną o powierzchni 222,53 km2. Po reformie administracyjnej w 1999 r. część Parku Krajobrazowego Beskidu Małego (165,40 km2, otulina – 102,43 km2) znalazła się w województwie śląskim, a pozostała część w województwie małopolskim.
Prawie cały Beskid Mały jest zbudowany z piaskowców godulskich. Są to skały o budowie drobnoziarnistej, dość twarde i odporne na procesy wietrzenia. W północnej części Beskidu Małego w rejonie Andrychowa i Inwałdu oraz Targanic spotyka się też wapienie. Liczne skałki przybierają różne ciekawe kształty i stanowią dużą atrakcję turystyczną. Najcenniejsze z nich to baszta skalna w Kocierzu Rychwałdzkim, grupa skałek w Krzeszowie oraz skałka fliszowa na zboczach Żaru. Utworzone zostały 22 pomniki przyrody nieożywionej. Duże znaczenie przyrodnicze i poznawcze posiadają jaskinie. Powstały one w wyniku procesów osuwiskowych, tektonicznych i w mniejszym stopniu wietrzenia. 6 z nich objętych zostało ochroną pomnikową. Najbardziej znana jest Jaskinia Komonieckiego. Szczególnie malowniczo wygląda w okresie wczesnowiosennym, kiedy to strop pokryty jest soplami lodowymi.

Obszar Parku Krajobrazowego „Beskidu Małego" i jego otuliny charakteryzuje się gęstą siecią rzeczną i dużą ilością źródeł. Położony jest w dorzeczu rzeki Wisły i zlewisku Morza Bałtyckiego. Sieć rzeczną tworzą główne rzeki: Biała, Soła i Skawa płynące z południa na północ, wraz z prostopadle do nich płynącymi potokami górskimi. Wyjątek stanowi Wieprzówka, której przebieg jest południkowy. Na odcinku Soły, między Żywcem i Kętami, powstał system zbiorników zaporowych, tzw. Kaskada Soły.

 

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Tarnów
ul. Ostrogskich 5, 33 – 100 Tarnów
tel./fax 14 627 42 72, 14 656 44 72
Adres e-mail:

Wiśnicko – Lipnicki Park Krajobrazowy powstał w 1997roku. Leży w północno – wschodniej części województwa małopolskiego i obejmuje fragment Pogórza Wiśnickiego. Powierzchnia Parku wynosi 14 230,79 ha, a granice biegną wzdłuż granic administracyjnych gmin Nowy Wiśnicz i Lipnica Murowana (powiat bocheński). Teren został objęty ochroną ze względu na wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów oraz unikalny dla całego Pogórza Karpat Zachodnich krajobraz kulturowy. Tworzą go zabytkowe układy urbanistyczne Nowego Wiśnicza i Lipnicy Murowanej, długie ciągi wsi położone w dolinach oraz tradycyjne zagospodarowanie rolnicze terenu z mozaiką pól i łąk.

Różnorodność rzeźby terenu i budowa geologiczna Pogórza Wiśnickiego a także związana z tym różnorodność warunków klimatycznych, glebowych i wodnych pociągają za sobą bogactwo środowisk przyrodniczych. Występują tu łagodnie wzniesione i częściowo zalesione wzgórza, o zboczach zbudowanych ze skałek tworzących miejscami ciekawe formacje.
Skład gatunkowy roślin występujących na terenie Parku ma charakter typowy dla Pogórza Karpat Zachodnich, odznacza się dużą różnorodnością.W południowej części parku przeważa żyzna buczyna Karpacka, w północnej grądy i bory mieszane. Występuje tu kwaśna buczyna niżowa, żyzna jedlina oraz bur świeży. Z drzew dominują: sosna, dąb, buk i jodła. Wzdłuż cieków wodnych występują: łęg olszowo – jesionowy, łęg podgórski i olszyna karpacka.

Na obszarze Wiśnicko – Lipnickiego Parku Krajobrazowego zjawiskiem szczególnym jest duża różnorodność gatunków nietoperzy, reprezentowanych przez takie gatunki jak: gacek wielkouchy, mopek Barbastella, mroczek późny, nocek duży, nocek Natterera i najrzadszy gatunek występujący w Polsce – podkowiec mały (wszystkie gatunki nietoperzy objęte są ścisłą ochroną gatunkową). Występują licznie na terenie zamku i fortyfikacji w Nowym Wiśniczu. Podobnie dużą różnorodnością charakteryzują się ryjówkowate reprezentowane przez: ryjówkę aksamitną, ryjówkę malutką, rzęsorka rzeczka, rzęsorka mniejszego i zębiełka karliczka.

Z innych ssaków należy wymienić: gronostaja, łasicę, orzesznicę, kreta, jeża wschodniego i wydrę. Spośród 80 gatunków ptaków chronionych na uwagę zasługują: bocian czarny, grubodziób, pełzacz leśny, sikora czarnogłówka, raniuszek. Inne chronione kręgowce to: ryby (strzebla potokowa), 7 gatunków płazów i 6 gatunków gadów. Natomiast chronione bezkręgowce to m.in.: chrząszcze (kozioróg dębosz, liszkarz tęcznik oraz 6 gatunków biegaczy) oraz wyjątkowo efektowne motyle: paź żeglarz, paź królowej, mieniak tęczowiec, mieniak strużnik.

Park Wiśnicko-Lipnicki to z jednej strony kilkadziesiąt chronionych gatunków (znów mnóstwo nietoperzy!) i siedmiometrowa skała-grzyb, a z drugiej unikalne układy architektoniczne Nowego Wiśnicza i Lipnicy Murowanej. Nowy Wiśnicz to przede wszystkim barokowy zamek Kmitów i Lubomirskich oraz XVII-wieczny klasztor Karmelitów Bosych. Lipnica urzeka urokliwym rynkiem z drewnianymi podcieniowymi domami. Nie można pominąć drewnianego kościółka św. Leonarda, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

 

Adres:
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Oddział Tarnów
ul. Ostrogskich 5, 33 – 100 Tarnów
tel./fax 14 627 42 72, 14 656 44 72
Adres e-mail:

Park Krajobrazowy Pasma Brzanki powstał w 1995 roku. Obejmuje on wschodnią część Pogórza Ciężkowickiego między dolinami Białej i Wisłoki. W części województwa małopolskiego leży on na terenie sześciu gmin: Gromnik, Ryglice, Rzepiennik Strzyżewski, Szerzyny, Tuchów, natomiast w części województwa podkarpackiego leży na obszarze gminy Jodłowa. Powierzchnia Parku w województwie Małopolskim wynosi 12 974,28 ha.
Park położony jest na terenie zewnętrznych Karpat Fliszowych, w obrębie płaszczowiny śląskiej. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Charakterystyczne są tutaj znaczne spadki terenu oraz głęboko wcięte doliny potoków. W obrębie najwyższych partii Parku przeważają utwory kredowe (zlepieńce, piaskowce, łupki, margle). Na szczególną uwagę zasługuje fałd Brzanka - Liwocz wybitnie zindywidualizowany, odgraniczający się ostro od otoczenia (Liwocz 562 m n.p.m.).

Park Krajobrazowy Pasma Brzanki wyróżnia się znacznym zróżnicowaniem zbiorowisk roślinnych i bogactwem flory. Aktualnie przeważają tu nieleśne zbiorowiska roślinne. Lasy porastają około 34% powierzchni Parku. Łąki i pastwiska około 10%, zaś zbiorowiska segetalne związane z gruntami ornymi około 48%. Najcenniejsze fragmenty lasów na terenie Parku zostały objęte szczególną ochroną, jako Obszar Natura 2000 "Ostoja w Paśmie Brzanki".

Na wysoką ocenę florystyczną omawianego terenu wpływa stosunkowo liczny udział gatunków górskich (61 roślin naczyniowych). Do najbardziej interesujących należą: turzyca zwisła, paprotnik kolczysty, widłak wroniec, narecznica górska i śnieżyczka przebiśnieg. Bardzo interesującymi elementami flory są też gatunki kserotermiczne np: goryczka krzyżowa oraz chwasty: ostróżeczka, groszek bulwiasty. O wysokiej wartości Parku świadczy fakt występowania na jego obszarze wielu gatunków chronionych. Stwierdzono tutaj 23 gatunki roślin objętych ochroną całkowitą oraz 8 gatunków chronionych częściowo. Do najcenniejszych należą kłokoczka południowa, orlik pospolity, śnieżyczka przebiśnieg.
Fauna Pasma Brzanki obfituje przede wszystkim w zwierzynę łowną jak sarny, jelenie, dziki, lisy oraz gatunki objęte ochrona prawną m.in.: jeż, gronostaj, łasica, wydra. Spotkać możemy także około 140 gatunków ptaków m.in.: bocian czarny, krogulec, myszołów i jastrząb. Z płazów dość często można trafić w obrębie Pasma Brzanki na salamandrę plamistą, kumaki, ropuchy: szarą i zieloną, żaby, rzekotkę drzewną oraz traszki. Gady reprezentowane są przez zaskrońca, żmiję zygzakowatą, jaszczurkę zwinkę i padalca.

 

10 obszarów chronionego krajobrazu

Więcej informacji na temat Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego można znaleźć na stronie: www.zpkwm.pl