Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Antysmogowe ABC

27 października 2020 r. w Małopolsce zaczął obowiązywać uchwalony przez Sejmik Województwa Program Ochrony Powietrza. Kompleksowy projekt działań na rzecz poprawy jakości powietrza w naszym regionie pozwoli osiągnąć m.in. znaczącą redukcję emisji pyłów zawieszonych w atmosferze do roku 2023 oraz benzo(a)pirenu do roku 2026. POP podpowiada rozwiązania na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim, dzięki którym mieszkańcom naszego regionu łatwiej będzie zrealizować zapisy uchwał antysmogowych.

Od 1 lipca 2017 roku w Małopolsce obowiązuje uchwała antysmogowa dla całego regionu. Oznacza to, że do jej przepisów muszą dostosować się wszyscy mieszkańcy województwa małopolskiego. Uchwała antysmogowa dla Krakowa obowiązuje od 1 września 2019 roku i wprowadza całkowity zakaz stosowania węgla i drewna w stolicy Małopolski.

Co w praktyce oznaczają wprowadzone przepisy? Sprawdź, co się zmieniło.

Masz pytania? Napisz do nas na: lub zadzwoń: 12 63 03 100.

Ulotka uchwała antysmogowa dla Małopolski UMWMUlotka uchwała antysmogowa dla Małopolski

 

Uchwały antysmogowe – sprawdź, co w praktyce oznaczają nowe przepisy

Od 1 lipca 2017 roku w całej Małopolsce obowiązuje zakaz stosowania mułów i flotów węglowych oraz zakaz spalania drewna i biomasy o wilgotności powyżej 20%. Ponadto, nie można też eksploatować nowego kotła na węgiel lub drewno lub kominka na drewno o parametrach emisji gorszych niż wyznaczone w unijnych rozporządzeniach w sprawie ekoprojektu. Dodatkowo do końca kwietnia 2024 roku konieczna jest wymiana kotłów na węgiel lub drewno, które nie spełniają żadnych norm emisyjnych, a do końca 2026 roku także kotłów, które obecnie spełniają podstawowe wymagania emisyjne, czyli posiadają klasę 3 lub 4 według normy PN-EN 303-5:2012.

Od 1 września 2019 roku na terenie Krakowa obowiązuje całkowity zakaz spalania paliw stałych. W kotłach, piecach i kominkach dopuszczone jest stosowanie wyłącznie paliw gazowych tj. gazu ziemnego wysokometanowego lub zaazotowanego (w tym skroplonego gazu ziemnego), propan–butanu, biogazu rolniczego lub innych rodzajów gazu palnego, a z paliw ciekłych lekkiego oleju opałowego.

Wejście w życie uchwały antysmogowej dla całej Małopolski nie pociągnęło za sobą natychmiastowych konsekwencji dla osób, które obecnie korzystają z kotła, pieca lub kominka na węgiel lub drewno. Na dostosowanie się do jej przepisów mieszkańcy mają czas do końca kwietnia 2024 roku, a w przypadku korzystania z kotła spełniającego wymagania emisyjne na poziomie co najmniej klasy 3, ten okres został wydłużony do końca 2026 roku. Osoby, które do ogrzewania swoich domów wykorzystują kotły klasy 5 mogą z nich korzystać bezterminowo.

Przepisy małopolskiej uchwały antysmogowej dotyczą użytkowników instalacji grzewczych (kotłów, pieców, kominków). Nie obejmują natomiast mieszkańców, którzy obecnie korzystają z ekologicznych źródeł ogrzewania: sieci ciepłowniczych, pieców elektrycznych, na gaz czy olej, a także pomp ciepła. Gdyby chcieli zamienić je na kocioł opalany węglem i drewnem, powinni koniecznie zaopatrzyć się w ten spełniający wymagania ekoprojektu.

Podobnie jak właściciele kominków – od lipca 2017 roku nowe urządzenia muszą spełniać wymagania ekoprojektu. Nie oznacza to jednak, że trzeba wymieniać już zamontowane kominki. Żeby spełniały wskazane poziomy sprawności cieplnej (co najmniej 80%) lub normy emisji wystarczy - począwszy od 1 maja 2024 roku - doposażyć je w urządzenia, które ją zredukują.

Przepisy uchwały antysmogowej dla Małopolski nie dotyczą obszaru Krakowa, gdzie 1 września 2019 roku wszedł w życie całkowity zakaz stosowania węgla i drewna w kotłach, piecach i kominkach.

Dodatkowo, dla 7 małopolskich gmin (tj. Niepołomice, Krzeszowice, Skawina, Rabka Zdrój, Czarny Dunajec, Miasto Oświęcim, miasto Nowy Targ) przyjęte zostały lokalne uchwały antysmogowe. Ich najważniejszymi założeniami są:

  • Zakaz eksploatacji nowych kotłów i ogrzewaczy na węgiel od 1 stycznia 2022 roku i istniejących od 1 stycznia 2030 roku
  • Zaostrzenie wymagań dla nowych kotłów na biomasę i nowych kominków od 1 stycznia 2023 roku

Więcej informacji o lokalnych uchwałach antysmogowych w Małopolsce znaleźć można tutaj: Lokalne uchwały antysmogowe w Małopolsce

W obu przypadkach maksymalna emisja pyłu z kotła przy jego pracy pełną mocą nie może być wyższa niż 40 mg/m³. Natomiast kotły zgodne z ekoprojektem gwarantują dotrzymanie tej samej emisji także w trakcie pracy przy niższym obciążeniu kotła. To ważne, gdyż kocioł rzadko pracuje na pełnej mocy, a przy niższym obciążeniu warunki spalania są gorsze co powoduje wyższą emisję pyłu. Wymagania ekoprojektu ograniczają również emisję toksycznych tlenków azotu z kotła. Ważny jest fakt, że wymagania ekoprojektu zostały wprowadzone jednolicie dla całej Unii Europejskiej i od 2020 roku obejmują wszystkie kotły dopuszczone do sprzedaży na obszarze UE.

Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym i benzo(a)pirenem ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i może przyczynić się do:

  • chorób układu oddechowego: astmy, raka płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, częstych infekcji dróg oddechowych,
  • chorób układu krwionośnego: zawału serca, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń rytmu serca, niewydolności serca,
  • chorób układu nerwowego: problemów z pamięcią i koncentracją, wyższego poziomu niepokoju, stanów depresyjnych, zmian anatomicznych w mózgu, choroby Alzhaimera, przyspieszonego starzenia układu nerwowego, udaru mózgu,
  • chorób układu rozrodczego: bezpłodności, przedwczesnego porodu, obumarcia płodu.

W Krakowie 1 września 2019 roku wszedł w życie całkowity zakaz stosowania węgla i drewna w kotłach, piecach i kominkach. Jako dopuszczone do stosowania rodzaje paliw przepisy określają gaz i lekki olej opałowy. Możliwe jest również wykorzystanie do ogrzewania ciepła sieciowego, energii elektrycznej lub odnawialnych źródeł energii np. pomp ciepła.

Szczegóły dotyczące uchwały antysmogowej dla Krakowa - czytaj więcej: Kraków: zakaz dla węgla i drewna od 2019 roku

Muły i floty węglowe powstają w procesie uszlachetniania węgla kamiennego. Polega to na oddzieleniu „wartościowego” węgla od tzw. skały płonnej, czyli odpadu uważanego za nieużyteczny, i innych zanieczyszczeń. To właśnie z tych odpadów, w których drobinki węgla mają wielkość ok. 1-3 mm powstają floty (o nieco większej zawartości węgla) i muły węglowe. Ich spalanie powoduje dużą emisję zanieczyszczeń, zwłaszcza pyłu, gdyż domowe kotły nie są przystosowane do spalania tak drobnych cząstek. Oprócz tego, zarówno muły, jak i floty węglowe mają dużą zawartość wody, co znacznie pogarsza warunki spalania, a tym samym zwiększa emisję zanieczyszczeń do powietrza. 

Do sprawdzenia wilgotności drewna stosuje się urządzenia elektroniczne tzw. wilgotnościomierze do drewna. Ceny takich urządzeń rozpoczynają się od około 50 zł. Mieszkańcy, którzy spalają drewno powinni zwrócić przede wszystkim uwagę na okres jego suszenia. Sezonowanie drewna przez okres 2 lat daje możliwość uzyskania parametrów wilgotności drewna, które spełnią wymagania uchwały.

W związku z tym, że przyjęte uchwały są aktami prawa miejscowego, to uprawnionymi do kontroli mieszkańców są wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast oraz upoważnieni przez nich pracownicy urzędów gmin lub straży gminnych. Jeżeli stwierdzą oni, że dana osoba nie przestrzega przepisów uchwały antysmogowej, to mogą skierować wniosek do sądu o ukaranie karą grzywny do 5 tys. zł.

Uprawnienia do przeprowadzenia kontroli oraz nakładania mandatów karnych ma również Policja, a w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.

Na podstawie przyjętej uchwały antysmogowej użytkownik kotła, pieca lub kominka powinien okazać kontrolerom dokumenty potwierdzające, że piec, kocioł lub kominek, z którego korzysta spełniają wszystkie wymogi określone w uchwale antysmogowej. Takim dokumentem może być np. instrukcja użytkowania urządzenia (jeśli zawiera wymagane dane) lub wyniki badań emisji z urządzenia. Od 2020 roku wszystkie instrukcje użytkowania urządzeń grzewczych muszą obowiązkowo zawierać informacje o wynikach badań emisji zanieczyszczeń.

Tak. Przepisy uchwały dotyczą wszystkich instalacji grzewczych, dla których nie jest wymagane pozwolenie na emisję, pozwolenie zintegrowane lub zgłoszenie emisji, a więc o mocy poniżej 1 MW.

MAŁOPOLANIE PYTAJĄ

Decydując się na wymianę pieca można liczyć na różne formy finansowego wsparcia. Mieszkańcy mogą skorzystać zarówno z rządowych jak i gminnych programów dotacyjnych.

Od 2018 roku funkcjonuje ogólnopolski program dofinansowań do wymiany pieców Czyste Powietrze. W ramach Programu można uzyskać dotację do wymiany źródła ciepła jak i do wykonania kompleksowego ocieplenia domu, wymiany okien i drzwi. W zależności od przysługującego poziomu dofinansowania można otrzymać wsparcie finansowe w kwocie nawet do 135 tys. zł.

O możliwość uzyskania dofinansowania należy także zapytać w swoim urzędzie miasta lub urzędzie gminy. W zależności od gminy/miasta dofinansowanie można otrzymać na bardziej ekologiczne źródła ogrzewania (np. na kocioł gazowy, odnawialne źródła energii, niskoemisyjne kotły na pelet lub drewno). Gminy mają możliwość przeznaczenia na dopłaty środków własnych lub pozyskania zewnętrznych pieniędzy ze środków oferowanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

W przypadku wymiany na nowe kotły na drewno lub pelet, zgodnie z obowiązującymi przepisami, dofinansowanie można otrzymać wyłącznie na urządzenia grzewcze spełniającego wymagania ekoprojektu (branżowo „ecodesign”). Lista kotłów spełniających te wymagania dostępna jest na stronie internetowej: https://powietrze.malopolska.pl/ekoprojekt/

Szczegółowe informacje dotyczące możliwości uzyskania dofinansowania dostępne są na stronach:

Pomiary jakości powietrza prowadzone na przestrzeni ostatnich lat przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie jednoznacznie wskazują na występowanie w Krakowie bardzo wysokich poziomów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu. Od wielu lat regularnie przekraczane są poziomy dopuszczalne i docelowe pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu. Zatem, aby Kraków mógł pozbyć się smogu, konieczne było wprowadzenie radykalnych zmian poprzez zastosowanie całkowitego zakazu stosowania węgla i drewna w instalacjach grzewczych.

Szerszy niż przyjęty w uchwale antysmogowej dla Małopolski (Uchwała Nr XXXII/452/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 23 stycznia 2017 r.) katalog paliw, których stosowanie na terenie Krakowa jest zakazane wynika z faktu, że z uwagi na szczególne warunki meteorologiczne i topograficzne miasta odnotowywane są wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza. Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza w Krakowie jest szczególnie istotne również ze względu na dużą koncentrację mieszkańców w mieście i konieczność zmniejszenia ich narażenia na jego złą jakość.

Kraków jako jedno z niewielu miast w Małopolsce posiada także potencjał techniczny zastosowania niskoemisyjnych źródeł ogrzewania – przede wszystkim możliwość podłączenia do scentralizowanej sieci ciepłowniczej lub gazowej. Wykorzystanie niskoemisyjnych źródeł ciepła jest możliwe na całym obszarze miasta.

Należy też pamiętać, że całkowitego zakazu spalania paliw stałych domagali się sami mieszkańcy. W ramach prowadzonych konsultacji projektu uchwały przesłane zostały liczne uwagi mieszkańców Krakowa, którzy domagali się radykalnych i szybkich działań na rzecz poprawy jakości powietrza i popierali wprowadzenie całkowitego zakazu spalania paliw stałych.

Również na wniosek 7 małopolskich gmin (tj. Niepołomice, Krzeszowice, Skawina, Rabka Zdrój, Czarny Dunajec, Miasto Oświęcim, Miasto Nowy Targ) przyjęto lokalne uchwały antysmogowe. Ich najważniejszymi założeniami są:

  • Zakaz eksploatacji nowych kotłów i ogrzewaczy na węgiel od 1 stycznia 2022 roku i istniejących od 1 stycznia 2030 roku,
  • Zaostrzenie wymagań dla nowych kotłów na biomasę i nowych kominków od 1 stycznia 2023 roku

W ramach obowiązujących przepisów prawa, klient ma prawo otrzymać pełną informację produktową o sprzedawanym towarze, jego pochodzeniu, parametrach oraz cenie. Zgodnie z zasadą rzetelności kupieckiej sprzedawca węgla powinien na prośbę klienta przekazać certyfikat jakościowy określający parametry węgla i na żądanie kupującego okazać go.

Parametry węgla „zakazanego” do stosowania w Małopolsce od 1 lipca 2017 roku odnoszą się do paliw sprzedawanych jako muły lub floty węglowe (drobinki węgla o wielkości do 3 mm). Spalanie zarówno mułu, jak i flotu węglowego powoduje dużą emisję zanieczyszczeń, zwłaszcza pyłu, gdyż są to bardzo drobne cząstki, a kotły domowe nie są przystosowane do ich spalania. Poza tym mają dużą zawartość wody, co znacznie pogarsza warunki spalania, a tym samym zwiększa emisję zanieczyszczeń do powietrza.

Nadzór nad jakością węgla oferowanego na składach opałowych sprawuje Państwowa Inspekcja Handlowa. W przypadku otrzymania sygnału o nieprawidłowościach, może zastosować odpowiednie rozwiązania.

W związku z tym, że przyjęte uchwały są aktami prawa miejscowego, to uprawnionymi do kontroli mieszkańców są wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast oraz upoważnieni przez nich pracownicy urzędów gmin lub straży gminnych. Jeżeli stwierdzą oni, że dana osoba nie przestrzega przepisów uchwały antysmogowej, to mogą skierować wniosek do sądu o ukaranie karą grzywny do 5 tys. zł.

Uprawnienia do przeprowadzenia kontroli oraz nakładania mandatów karnych ma również Policja, a w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska.

Na podstawie przyjętej uchwały antysmogowej użytkownik kotła, pieca lub kominka powinien okazać kontrolerom dokumenty potwierdzające, że piec, kocioł lub kominek, z którego korzysta spełniają wszystkie wymogi określone w uchwale antysmogowej. Takim dokumentem może być np. instrukcja użytkowania urządzenia (jeśli zawiera wymagane dane) lub wyniki badań emisji z urządzenia. Przy zakupie wkładu kominkowego należy zwrócić się do sprzedawcy lub producenta o przekazanie dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań ekoprojektu wynikających z Rozporządzenia Komisji UE 2015/1185.

Obecnie wsparcie finansowe do termomodernizacji budynków jednorodzinnych możliwe jest w ramach programu Czyste Powietrze prowadzonego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej: https://www.wfos.krakow.pl/czyste-powietrze/

Wszystkie materiały informacyjne dostępne są do pobrania w wersji elektronicznej na stronie internetowej https://powietrze.malopolska.pl/materialy-edukacyjne/. Zalecamy jest również kontakt z ekodoradcą w gminie, który dysponuje takimi materiałami. Dane kontaktowe do ekodoradców dostępne są na stronie internetowej https://powietrze.malopolska.pl/ekodoradcy/

Od 1 września 2019 roku w Krakowie obowiązuje całkowity zakaz stosowania węgla, drewna i innej biomasy w kotłach, piecach i kominkach.

Paliwa dopuszczone do spalania:

  • Paliwa gazowe, tj. gaz ziemny wysokometanowy lub zaazotowany (w tym skroplony gaz ziemny), propan-butan, biogaz rolniczy lub inne rodzaje gazu palnego
  • Lekki olej opałowy

Uchwała nie ogranicza możliwości wykorzystania ciepła sieciowego, energii elektrycznej, pomp ciepła, instalacji fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych.

Wykaz kotłów i ogrzewaczy pomieszczeń spełniających wymogi ekoprojektu dostępny jest na stronie internetowej: https://powietrze.malopolska.pl/ekoprojekt

Można też poprosić sprzedawcę lub producenta urządzenia o wyniki badań laboratoryjnych lub certyfikat potwierdzający spełnienie przez produkt wymagań ekoprojektu zgodnie z Rozporządzeniem Komisji UE 2015/1189 (w przypadku kotłów) lub zgodnie z Rozporządzeniem Komisji UE 2015/1185 (w przypadku pieców i kominków).

Zapisy uchwały antysmogowej nie odnoszą się do odbioru budynków lub uzyskania pozwolenia na budowę, ale do eksploatacji instalacji. Wymagania uchwały antysmogowej w pierwszym okresie dotyczą instalacji, których eksploatacja rozpoczęła się po 1 lipca 2017 roku. Oznacza to, że jeżeli pierwsze uruchomienie instalacji w miejscu obecnego użytkowania nastąpiło po 1 lipca 2017 roku, powinna ona spełniać wymagania ekoprojektu.

 

Ulotka uchwała antysmogowa dla MałopolskiUMWMUlotka uchwała antysmogowa dla Małopolski

Galeria zdjęć