HISTORIA:
Cricoteka została założona w Krakowie w 1980 roku z inicjatywy samego Tadeusza Kantora jako żywe archiwum Teatru Cricot 2. Zgodnie z wolą artysty od początku pełniła równolegle funkcje muzeum, archiwum, galerii i ośrodka badań, jednocześnie gromadząc unikalne materiały dokumentujące działalność teatru i jego założyciela.
Budynek siedziby instytucji przy ulicy Nadwiślańskiej inspirowany jest ideami i dziełami Tadeusza Kantora (m.in. ambalażami i pomnikami niemożliwymi). Ze zderzenia dwóch materii – jak w rysunku artysty „Człowiek niosący stół” – powstała przestrzeń łącząca nowoczesną architekturę z budynkami najstarszej w Krakowie elektrowni. W efekcie rewitalizacji powstał wielofunkcyjny budynek mieszczący przestrzenie wystawiennicze, Archiwum Cricoteki wraz z czytelnią, salę teatralną, sale edukacyjne i księgarnię, a także przestrzenie spotkań i relaksu: kawiarnię usytuowaną na najwyższym piętrze budynku, z jednym z najpiękniejszych widoków na panoramę Krakowa i plac przed budynkiem.
Bryła Cricoteki jest ramą dla najstarszej w Krakowie elektrowni, ambalażem-opakowaniem, ale też symbolicznym mostem przerzuconym na drugą stronę Wisły, który połączył dwie części miasta. Budynek został uznany za współczesną ikonę Krakowa.
MISJA:
Misja Cricoteki polega na prezentowaniu twórczości Tadeusza Kantora oraz współczesnych artystów, którzy nawiązują do jego idei. Cricoteka, czyniąc punktem wyjścia twórczość swojego założyciela – Tadeusza Kantora, inicjatora nowych trendów w sztuce polskiej i twórcy autorskiego awangardowego teatru o międzynarodowej sławie – propaguje sztukę współczesną, która rezonuje z ideami teoretycznymi i artystycznymi Kantora, poprzez działalność wystawienniczą, performatywną, teatralną, muzyczną, edukacyjną, wydawniczą oraz inne formy upowszechniania.
DZIAŁALNOŚĆ:
Cricoteka to hybrydowa instytucja kultury, na którą składają się: muzeum, archiwum, ośrodek badań, galeria sztuki współczesnej oraz przestrzeń wydarzeń kulturalnych: koncertów, spektakli, pokazów filmowych i działalności wydawniczej i edukacyjnej – w tym warsztatów dla dzieci i dorosłych. Cricoteka prowadzi szerokie spektrum działań, zarówno wystawienniczych, jak i performatywnych.
Wystawa stała – Tadeusz Kantor. Widma – prezentuje w większości niepokazywane dotąd na stałej ekspozycji obiekty, przedmioty i kostiumy ze spektakli Tadeusza Kantora. Punktem wyjścia dla wystawy jest pamięć o trudnej przeszłości, zarówno w wymiarze historycznym, jak i osobistym – idea wyraźnie obecna w twórczości wizjonera teatru. Eksponaty zacierają granice czasu i budują przestrzeń dla nowych interpretacji; tworząc krajobraz po katastrofie, tracą swą odrębność i generują nowe, intuicyjne znaczenia. Istotnym elementem aranżacji jest rampa dla zwiedzających, nawiązująca do niezrealizowanej przez Kantora idei, w której aktorzy na wybiegu mieli być obserwowani przez obiekty teatralne. Na wystawie to zwiedzający są obserwowani przez eksponaty. Przestrzeń pogrążona jest w mroku, a prezentację dopełnia teatralne oświetlenie, projekcje i efekty dźwiękowe, przez co wystawa silnie oddziałuje na wszystkie zmysły.
W drugiej siedzibie Cricoteki – Galerii-Pracowni Tadeusza Kantora mieszczącej się przy ul. Siennej, znajdują się dwie przestrzenie. Pierwsza to niewielki zachowany pokój, w którym artysta mieszkał i tworzył w latach 1987–1990. Miejsce to wygląda jak przed laty, kiedy Tadeusz Kantor opuścił je na zawsze; wystrój wnętrza uchyla rąbka tajemnicy osobowości twórcy - zachowały się meble, pisma, rysunki, przedmioty osobiste, pamiątki z podróży. Pokój Tadeusza Kantora stanowi część stałą ekspozycji. Druga to stworzona już po śmierci artysty galeria, pełniąca rolę kolejnego miejsca prezentacji wystaw czasowych.
ZBIORY I EKSPONATY:
W Cricotece jako podstawowy, najważniejszy cel statutowy realizowany jest „testament” Mistrza, obejmujący przechowywanie i opracowywanie wyjątkowej kolekcji muzealiów i archiwaliów.
Specyfika kolekcji, świadcząca o jej unikalności, polega na gromadzeniu różnorodnych artefaktów i materiałów archiwalnych oraz bibliotecznych związanych z życiem i twórczością Kantora. Obecnie kolekcję Cricoteki stanowią obiekty, kostiumy i rekwizyty ze spektakli Teatru Cricot 2 oraz autonomiczne rzeźby artysty związane z dziełami teatralnymi; rysunki i szkice; malarstwo; rękopisy i maszynopisy autorskie, korespondencja, pisma teoretyczne; materiały fotograficzne, audiowizualne i dźwiękowe; dokumenty, druki, materiały biblioteczne, recenzje; pamiątki; elementy autorskiego wyposażenia wnętrz.
W zapoczątkowanej przez artystę strukturze zbiorów znalazły się także materiały archiwalno-biblioteczne odnoszące się do źródeł jego twórczości i towarzyszącego mu kontekstu kulturowego, pozostającego z jego sztuką w bezpośrednim dialogu. Wreszcie, w zakresie gromadzenia zbiorów Muzeum znajduje się także sztuka najnowsza tych artystów, którzy utożsamiają się z ideami twórczymi Kantora lub czerpią z nich inspirację.
Zbiór jest stale rozbudowywany o nowe pozycje i naukowo opracowywany. Spuścizna ta wprawiana jest w ruch poprzez utrzymywanie dialogu z najnowszymi przejawami kultury, przede wszystkim w obszarze sztuk wizualnych i performatywnych.
WYDARZENIA I PROJEKTY:
Cricoteka to przestrzeń nie tylko wystaw, ale i koncertów, spektakli, pokazów filmowych oraz zajęć dla dzieci i dorosłych. Punktem wyjścia są idee Tadeusza Kantora, inicjatora nowych trendów w sztuce polskiej i twórcy autorskiego awangardowego teatru. Celem działalności Cricoteki jest prezentowanie dorobku Kantora, ale także szerzej – działań współczesnych twórców w dziedzinie sztuk plastycznych, teatru, tańca i muzyki, którzy wchodzą w dialog z ideami patrona instytucji, udowadniając, że inspiruje on kolejne pokolenia artystów.
W tym duchu realizowane są wydarzenia performatywne, m.in. Festiwal „Gra z Kantorem”, którego celem jest prezentacja związków współczesnego teatru z wątkami, ideami lub zabiegami formalnymi obecnymi w twórczości scenicznej Tadeusza Kantora. Każda odsłona festiwalu jest poświęcona jednemu krajowi: edycja z 2023 roku Hiszpanii, z 2024 – Belgii, z 2025 Rumunii. W ofercie Cricoteki znajdują się też m.in.: program prezentacji tańca „Rollercoaster” i koncerty muzyki współczesnej w ramach cyklu „Polifonie”.
W stałym cyklu zajęć edukacyjnych odbywają się wydarzenia towarzyszące wystawom, oprowadzania, wykłady oraz zajęcia dla szkół i przedszkoli, a także warsztaty dla dzieci w cyklach „Machina sztuki” (2-3 lata) i „Kalejdoskop sztuki”(4-8 lat) oraz warsztaty dla młodzieży, dorosłych i seniorów, np. teatralne, czy poświęcone konserwacji, tworzeniu archiwum domowego.
W lecie plac Cricoteki tętni życiem dzięki „Piknikom niemożliwym” - cyklom całodniowych spotkań wypełnionych plenerowymi wydarzeniami skierowanymi do dzieci, młodzieży i dorosłych: warsztatami, muzykowaniem, oprowadzaniami, spacerami, koncertami. Ich celem jest tworzenie wokół Cricoteki miejsca spotkań w otoczeniu kultury i sztuki.
Cricoteka pozostaje też otwarta na potrzeby osób z niepełnosprawnościami, dostosowując przestrzeń budynku, ścieżki zwiedzania wystaw oraz same wydarzenia. Budynek jest dostosowany do potrzeb publiczności z niepełnosprawnością ruchową. Dla osób z niepełnosprawnościami sensorycznymi organizowane są oprowadzania oraz warsztaty. Dostępne są m.in. pomoce dotykowe, audiodeskrypcje obiektów na wystawach czy oprowadzenie w Polskim Języku Migowym.
Instytucja posiada też w dorobku spektakl "Lekcja Anatomii – rekonfiguracja", stworzony na zaproszenie Cricoteki przez grupę osób z różnymi potrzebami pod kierownictwem reżyserki Agaty Skwarczyńskiej. Premiera spektaklu miała miejsce podczas Festiwalu Kultury Wrażliwej w 2024 r.
KONTAKT:
Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA w Krakowie
30-527 Kraków, ul. Nadwiślańska 2-4
tel. 12 442 77 70
e-mail:
Kasa/rezerwacja biletów – 12 442 77 70, wew. 101
Dostępność: 505 319 882 (tel./SMS)
STRONY INTERNETOWE:
Facebook -fb/Cricoteka
