HISTORIA:
Początki instytucji sięgają okresu międzywojennego. Inicjatorem jej powstania był Józef Jakubowski, który został również jej pierwszym dyrektorem. Muzeum Miasta Tarnowa, bo taką początkowo przybrało nazwę, otwarto 4 czerwca 1927 roku, w skromnych pomieszczeniach kamienicy przy ul. Krakowskiej 12. Trzon pierwotnych zbiorów Muzeum stanowiły dokumenty oraz przedmioty związane z historią miasta.
W grudniu 1931 roku miejscem ekspozycji kolekcji Muzeum Miasta Tarnowa oraz Muzeum Diecezjalnego (obu kierowanych przez ks. Stanisława Bulandę) stał się tarnowski Ratusz. Pozostawały tam do 1940 roku, kiedy w trosce o ich bezpieczeństwo przeniesiono je do budynków znajdujących się za tarnowską katedrą. Wraz ze zbliżającym się zakończeniem II wojny światowej, w Ratuszu uruchomiono składnicę muzealną, w której gromadzono wartościowe pod względem artystycznym, historycznym i archiwalnym przedmioty pochodzące m.in. z opuszczonych dworów i pałaców, chroniąc je tym samym przed zniszczeniem i grabieżą.
Od marca 1945 roku zbiory dawnego muzeum miejskiego trafiły jako depozyt do powołanego wówczas do życia Muzeum Ziemi Tarnowskiej. 4 lata później, po upaństwowieniu zmieniło ono nazwę na Muzeum w Tarnowie. W podobnym czasie na potrzeby instytucji przekazano kamienicę Rynek 20.
Pod nazwą Muzeum Okręgowe w Tarnowie funkcjonowało od roku 1976. Wraz z reformą administracyjną z roku 1999, organizatorem Muzeum, podległego do tej pory Urzędowi Wojewódzkiemu w Tarnowie, stało się Województwo Małopolskie. Od 2013 roku siedziba instytucji mieści się w kamienicy przy Rynku 3.
W dniu 24 stycznia 2024 roku, na mocy uchwały Sejmiku Sejmiku Województwa Małopolskiego z 28 grudnia 2023 roku, nazwa instytucji została zmieniona na Muzeum Ziemi Tarnowskiej.
MISJA:
Muzeum Ziemi Tarnowskiej traktuje swoją silnie zaznaczoną obecność w subregionie tarnowskim, jako wielki atut, wykorzystuje ją w charakterze płaszczyzny dialogu z odbiorcami swoich działań. Podejmuje się roli dystrybutora wartości, jaką jest małopolska kultura, zachęca do udziału w dyskusji nad najistotniejszymi kwestiami cywilizacyjnymi, moderuje ją. Nie boi się wyzwań wynikających z chęci reinterpretacji dziedzictwa. Kreuje potrzebę uczestnictwa w kulturze, wsłuchuje się w głos adresatów swoich przedsięwzięć. Jest instytucją zasługującą na zaufanie, pracuje na to, by zdobyć wśród Małopolan zaimek „nasze”.
DZIAŁALNOŚĆ I ODDZIAŁY:
Muzeum Ziemi Tarnowskiej jest obecnie wielooddziałową, instytucją kultury, gromadzącą, przechowującą, zabezpieczającą, opracowującą i udostępniającą zbiory z dziedziny historii, sztuki, archeologii, numizmatyki, etnografii i romologii. Prócz prezentowania wystaw stałych oraz przygotowywania ekspozycji czasowych realizuje szerokie działania edukacyjne i popularyzatorskie skierowane do dzieci i młodzieży szkolnej, organizuje wydarzenia kulturalne, widowiska historyczne, podejmuje działalność naukowo-badawczą, prowadzi współpracę z innymi muzeami i instytucjami kultury, organami ochrony zabytków i ośrodkami badawczymi. Stara się być instytucją otwartą i dostępną.
Muzeum udostępnia swe zbiory w Siedzibie przy Rynku 3 oraz w oddziałach i filiach. Są to:
- Ratusz – Galeria Sztuki Dawnej – renesansowa budowla ze stałą wystawą polskiego portretu sarmackiego, kolekcją szkła i porcelany, historycznej broni oraz ekspozycją dotyczącą dawnych właścicieli Tarnowa - książąt Sanguszków.
- Muzeum Historii Tarnowa i Regionu, funkcjonujące w dwóch renesansowych kamienicach zlokalizowanych przy północnej pierzei tarnowskiego Rynku (nr 20-21). Ekspozycja wprowadza zwiedzających w barwną i ciekawą historię miasta i regionu, przybliża charakterystyczne tarnowskie budowle, ukazuje postacie wybitnych tarnowian, odwołuje się do wielowyznaniowej przeszłości miasta.
- Muzeum Etnograficzne w Tarnowie ze stałą wystawą o kulturze i historii Romów (Cyganów) oraz ekspozycjami czasowymi dotyczącymi kultury i tradycji ludowych regionu tarnowskiego.
- Regionalne Centrum Edukacji o Pamięci powstałe w miejscu dawnej Izby Pamięci Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Odział Tarnów. Przygotowywana aktualnie ekspozycja nawiązywać będzie do dziejów garnizonu tarnowskiego i stacjonujących w nim oddziałów – 16 Pułku Piechoty i 5 Pułku Strzelców Konnych, losów miasta i regionu w czasie II wojny światowej oraz bohaterskich czynów jego mieszkańców walczących z okupantem.
- Galeria „Panorama” – zlokalizowana w zabytkowym budynku tarnowskiego dworca kolejowego, mieści wyszukiwane i gromadzone od lat przez tarnowskie Muzeum fragmenty namalowanej pod kierunkiem Jana Styki „Panoramy Siedmiogrodzkiej”.
- Muzeum Zamek w Dębnie, będący jedynym zachowanym w południowej Polsce przykładem gotyckiej architektury obronnej, prezentującym stałą ekspozycję wnętrz zamkowych.
- Muzeum Dwór w Dołędze, przedstawiający na stałej ekspozycji wnętrze typowej siedziby szlacheckiej z XIX w. o silnych tradycjach niepodległościowych, łączących się z wydarzeniami m.in. powstania styczniowego oraz II wojny światowej.
- Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach, koncentrujące się na życiu i działalności wybitnego polityka, działacza ruchu ludowego, jednego z ojców polskiej niepodległości, trzykrotnego premiera II Rzeczypospolitej.
- Muzeum Pamiątek po Janie Matejce „Koryznówka” w Nowym Wiśniczu, urządzone we wnętrzach rodzinnego domu żony artysty, w którym wielokrotnie bywał i spędzał wakacje.
- Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu – „Malowanej Wsi”, ukazująca niezwykłą urodę oryginalnego zwyczaju zdobienia domów barwnymi motywami kwiatowymi.
Zamek w Dębnie
ZBIORY I EKSPONATY:
Łączna ilość zewidencjonowanych muzealiów przekracza sześćdziesiąt tysięcy. Zbiory o interdyscyplinarnym charakterze gromadzone są w czterech działach merytorycznych:
- największy Dział Sztuki posiada w swoich zbiorach zabytki kultury i sztuki polskiej i światowej: kolekcje malarstwa, rysunku i grafiki, rzeźby, zabytkowych wyrobów ze szkła i porcelany, metalu, a także bogaty zbiór ekslibrisów, etykiet winnych i plakatów. Wśród posiadanych eksponatów znajdują się m.in. prace tak wybitnych twórców jak: Teodor Axentowicz, Józef Chełmoński, Jacek Malczewski, Jan Matejko, Leon Wyczółkowski, czy Stanisław Wyspiański.
- Dział Historii może poszczycić się najstarszymi zabytkami rękopiśmiennymi, w tym średniowiecznymi i nowożytnymi dokumentami pergaminowymi, a także księgami miejskimi, sądowymi i cechowymi. Poza nimi gromadzone są różnego rodzaju pamiątki historyczne związane z wszelakimi przejawami życia kulturalnego, politycznego i społecznego miasta Tarnowa, głównie z wieku XIX, dwudziestolecia międzywojennego i okresu okupacji. Są to m.in. prasa, druki ulotne, afisze, korespondencja, karty pocztowe i fotografie.
- Dział Archeologii gromadzi zabytki związane z osadnictwem pradziejowym i średniowiecznym na terenie dawnego województwa tarnowskiego. Do najważniejszych kolekcji należą: materiały z osad w Gwoźdźcu (neolit); Gorzycach (epoka brązu), Pasiece Otfinowskiej (młodszy okres przedrzymski), cmentarzyska w Łętowicach (okres rzymski), osady wielokulturowej w Tarnowcu, grodziska w Zawadzie (wczesne średniowiecze) oraz z zamków w Tarnowie i Czchowie (średniowiecze).
- Dział Etnografii dysponuje bogatą kolekcją twórczości ludowej z regionu tarnowskiego, stanowiącą świadectwo tradycyjnej kultury materialnej, sztuki i obrzędowości obecnych na tym terenie grup: Krakowiaków Wschodnich i Pogórzan. Wśród eksponatów znajdują się przykłady malarstwa i rzeźby ludowej, tradycyjnego rzemiosła, ceramiki, zabytki związane z obrzędowością doroczną i rodzinną, stroje ludowe. W Dziale gromadzone są ponadto obiekty związane z życiem i kulturą Romów.
Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu
WYDARZENIA I PROJEKTY:
Każdego roku Muzeum Ziemi Tarnowskiej przygotowuje szeroką paletę propozycji wystaw czasowych. Ich znaczna część wpisuje się w znane i cieszące się zainteresowaniem odbiorców cykle: „Tarnowscy Artyści w Galerii Muzealnej”, „Skarby Muzeum Ziemi Tarnowskiej”, „Magazyn”, „Tarnowscy kolekcjonerzy”, a także cykl historycznych wystaw rocznicowych. Muzeum jest ponadto organizatorem lub współorganizatorem licznych (nawet kilkudziesięciu w ciągu roku) wydarzeń o różnorodnym charakterze, w tym oprowadzań kuratorskich, sesji naukowych i popularnonaukowych, prelekcji, koncertów, spektakli, konkursów, gier terenowych oraz imprez plenerowych.
Do najważniejszych należą kolejne odsłony Międzynarodowej Nocy Muzeów, Konkursu „Malowana Chata”, Dnia Hetmańskiego, czy Święta 16 Pułku Piechoty. Ważnym aspektem aktywności instytucji pozostaje ponadto działalność edukacyjna. W bogatej ofercie lekcji muzealnych znajdują się propozycje o tematyce historycznej, artystycznej, czy etnograficznej skierowane m.in. do przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz seniorów.
Instytucja podejmuje ponadto liczne projekty edukacyjne i popularyzatorskie, a także mające na celu poprawę posiadanej infrastruktury. W ostatnich latach były to między innymi działania związane z: wydaniem katalogu pt. „Ceramika i szkło z depozytu książąt Sanguszków w Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Świadkowie Historii”, przygotowaniem publikacji „Malarki z Powiśla Dąbrowskiego”, poprawą dostępności oddziałów dla osób z niepełnosprawnościami („Widzimy się w Muzeum!”), czy też wyposażeniem siedziby Muzeum w nowoczesny system ekspozycyjny pozwalający na prezentację szerokiego spektrum obiektów zabytkowych („Zakup systemu ekspozycyjnego dla Muzeum Ziemi Tarnowskiej”).
Międzynarodowy Turniej Rycerski o Złoty Warkocz Tarłówny
KONTAKT:
Muzeum Ziemi Tarnowskiej
Rynek 3, 33-100 Tarnów
telefon: +48 14 6390864, +48 14 6212149
fax: numer wewnętrzny 311
e-mail:
STRONY INTERNETOWE:
Facebook - FB/muzeumtarnow
