Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

Muzeum Etnograficzne w Krakowiefot. Archiwum UMWM

HISTORIA:

Muzeum Etnograficzne w Krakowie zostało otwarte 19 lutego 1911 roku. Swoje powstanie zawdzięcza niestrudzonym wysiłkom Seweryna Udzieli – pedagoga, społecznika, członka Polskiej Akademii Umiejętności, człowieka-instytucji. Początkowo Udziela próbował utworzyć dział etnograficzny przy Muzeum Narodowym w Sukiennicach (1904 r.). W 1911 roku zainicjował Towarzystwo Muzeum Etnograficznego. Wraz z podzielającymi jego idee profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego, Julianem Talko-Hryncewiczem i Franciszkiem Bujakiem, opracował statut i program działania placówki. Pierwszą wystawę zaprezentowano w trzech pokoikach w oficynie przy ulicy Studenckiej 12.  

W 1913 roku muzeum zyskało siedzibę na Wawelu. Kolekcja systematycznie się powiększała dzięki zaangażowaniu społeczników i kolekcjonerów, od Zakopanego po Wilno i Kołomyję. W momencie wybuchu II wojny światowej zbiory liczyły już 30 tys. obiektów.

W 1945 roku Towarzystwo Muzeum Etnograficznego przekazało zbiory państwu. Dopiero trzy lata później udało się uzyskać dla nich nową siedzibę w dawnym ratuszu na krakowskim Kazimierzu. Dokonał tego Tadeusz Seweryn, następca Udzieli na stanowisku dyrektora instytucji. Już w 1951 roku doprowadził on do powstania pierwszej wystawy stałej (jej część, stanowiącą dziś wartość historyczną, wciąż można oglądać w Ratuszu na pl. Wolnica). W roku 1986 Muzeum otrzymało drugi zabytkowy budynek, przy ulicy Krakowskiej 46, zwany „Domem Esterki”.

Kolejne etapy dziejów Muzeum wyznaczają kadencje kolejnych dyrektorów placówki: Edwarda Waligóry, Edwarda Pietraszka, Marii Zachorowskiej, Antoniego Bartosza, Moniki Dudek.

Muzeum Etnograficzne w Krakowiefot. MEK

MISJA:

Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie, mając świadomość wyjątkowości powierzonej mu najstarszej zgromadzonej kolekcji etnograficznej w Polsce, z szacunkiem pochyla się nad tym, co polecili nam przechować nasi przodkowie, opracowując, upowszechniając i promując swoje zbiory oraz krzewiąc wiedzę o dziejach i różnorodności kultur ludzkich. Ci którzy poszukują swoich korzeni, tożsamości lub inspiracji są mile widzianymi gośćmi we wszystkich obiektach Muzeum.

Sercem Muzeum Etnograficznego w Krakowie są jego zbiory – unikalna, cenna i bardzo różnorodna kolekcja. Kolekcja przedmiotów, dokumentów, dzieł sztuki, w której każdy eksponat ma swoją historię, powiązaną z historią danego człowieka. Te świadectwa przeszłości i te historie prezentujemy żyjącym współcześnie, jednocześnie dbając o nie z wielką pieczołowitością, konserwując je i należycie przechowując dla kolejnych pokoleń.

Równocześnie Muzeum nadal prowadzi badania, opisuje zastany świat, szukając nowych kontekstów, interpretując zjawiska, odsłaniając to, co zakryte lub niezrozumiałe i prowadząc pogłębiony dyskurs naukowy w środowiskach instytucji naukowych i kulturalnych.

Muzeum Etnograficzne w Krakowiefot. Archiwum UMWM

DZIAŁALNOŚĆ I ODDZIAŁY:

Od chwili powstania Muzeum powiększyło zbiory do ponad 80 tysięcy obiektów. Prowadzi działalność badawczą, naukową, wydawniczą, edukacyjną, wystawienniczą. Powróciło też do idei Warsztatów Krakowskich, zapoczątkowanych u zarania XX wieku, która to myśl inspiruje do czerpania z zasobów kultury tradycyjnej przy projektowaniu przedmiotów użytkowych (etnodizajn). Uruchomiło nowe obszary współpracy z publicznością, podejmując żywotne dziś tematy.

Instytucja funkcjonuje w dwóch oddziałach:

- Ratusz kazimierski, pl. Wolnica 1: gmach główny – wystawa stała
- Dom Esterki, ul. Krakowska 46: wystawy czasowe, biblioteka, sekretariat

Muzeum Etnograficzne w Krakowiefot. MEK

ZBIORY I EKSPONATY:

Zbiory Muzeum Etnograficznego w Krakowie to największa i najstarsza kolekcja etnograficzna w Polsce. To intrygująca mieszanka, w której łączą się ze sobą przedmioty codziennego użytku, narzędzia pracy, zabawki, dzieła sztuki, obiekty kultu i magii, fotografie, rękopisy, rysunki, dźwięki. Można rozpoznać w nich świadectwa życia, dowody pomysłowości i kunsztu, bogactwo tworzyw: drewno, metale, papier, plastik, tkaniny, minerały, glina, części roślin, zwierząt... Kolekcja na różne sposoby pozwala dowiedzieć się, z czego zbudowany jest świat i jak człowiek próbuje sobie z nim radzić.

Trzon kolekcji stanowią obiekty z terenu przedwojennej i dzisiejszej Polski. Nie mniej ważne i cenne są zbiory z innych krajów i z innych części świata (m.in. najstarsza na świecie kolekcja syberyjska, zbiory z terenów Azji, Ameryki, Oceanii i Afryki).

Muzeum posiada ponad 300-tysięczny zbiór archiwaliów: rękopisy, rysunki, fotografie, przeźrocza, a także wiele cennych opracowań najwybitniejszych polskich etnografów: Józefa Lompy, Oskara Kolberga, Seweryna Udzieli, Kazimierza Moszyńskiego, Tadeusza Seweryna; zespoły starych klisz szklanych, notatki, wywiady, wspomnienia. Zbiory uzupełnia specjalistyczna biblioteka licząca około 30.000 woluminów.

Muzeum prezentuje wybrane obiekty online oraz na wystawach czasowych i na wystawie stałej – można tu zobaczyć m.in. najsłynniejszą i najstarszą szopkę krakowską wykonaną pod koniec XIX w. przez Michała Ezenekiera, mistrza murarskiego i kaflarza z Krowodrzy. A także najstarszą zachowaną w Polsce drewnianą kapliczkę słupową pochodzącą z Anielowa (z widoczną datą fundacji: 1 maja 1650 r.) czy kunsztownie zdobioną unikatową pisankę monasterską, wykonaną przez mniszkę w klasztorze prawosławnym w 1880 r. 

Zbiory Muzeum są w stałym obiegu: wypożyczane, udostępniane badaczom, artystom, osobom prywatnym. Poddawane są też krytycznej refleksji. Ślady naukowych fascynacji, echa podróżniczych wypraw, intymne pamiątki – kolekcja MEK to punkt wyjścia do własnych odkryć dla każdego, kto zechce sięgnąć do tych uzupełnianych przez kolejne pokolenia zasobów.

Muzeum Etnograficzne w Krakowiefot. MEK

WYDARZENIA I PROJEKTY:

Muzeum prowadzi badania dotyczące współczesnych zjawisk lub badające rezonans zbiorów historycznych, włączając w opowieść o świecie głosy ludzi, którzy dzielą się z badaczami swoją wiedzą, praktyką i pytaniami. Terenem badań bywają ogrody działkowe, sale weselne, rodzinne albumy fotograficzne, warsztaty rzemieślników, szafy i strychy, zakamarki archiwów, a w nich gmatwanina często niełatwej pamięci. Ale równie dobrze może to być przystanek autobusowy na polsko-białoruskim pograniczu, domostwa rozrzucone w górnym biegu rzeki Taz na północy Rosji, hodowle palm wokół wsi w peruwiańskiej Amazonii, podwórko obok jednego z gimnazjów w Nairobi. Terenem bywa też samo muzeum.

Każdej z wystaw czasowych, towarzyszy program angażujący publiczność – treści ekspozycji stają się punktem wyjścia cykli spotkań, warsztatów, oprowadzań kuratorskich.

Przedsięwzięcia edukacyjne, odpowiadając na pytanie jak było dawniej, jednocześnie wciągają uczestników do rozmowy o tym, jak jest dzisiaj. Zespół edukatorek i edukatorów, wspólnie z uczestnikami poszukuje współczesnych sytuacji, zachowań oraz zwyczajów, które są odpowiednikiem, modyfikacją tych dawnych, albo stanowią całkiem nową odpowiedź na rzeczywistość. W programie znajdują się również propozycje dla dzieci, młodzieży, dorosłych.

Muzeum udostępnia zbiory online, prezentując je w rytmie „Obiektów tygodnia”. W formie cyfrowej zbiory udostępniane są na stronie www.zbiory.etnomuzeum.eu. Prezentowane tam kolekcje są regularnie uzupełniane o kolejne obiekty. Można tam m.in. zobaczyć  kolekcję 2443 najstarszych negatywów szklanych i odbitek na papierze. Zasoby te, powstałe od około 1860 roku do 1950 roku i wcześniej niepublikowane, obejmują fotografie autorstwa m.in. Juliusza Dutkiewicza, Eugeniusza Frankowskiego, Władysława Postawki, Walerego Eljasza-Radzikowskiego, Seweryna Udzieli, Leopolda Węgrzynowicza oraz materiały fotograficzne z Małopolski i Kresów Wschodnich różnych autorów.

Poprzez program „Małopolska. Krajobraz” Muzeum angażuje się we współtworzenie różnorakich koncepcji kulturowego zagospodarowania przestrzeni w regionie, wspierając lokalne wspólnoty, by w procesie modernizacji w sposób niezamierzony nie zatracały unikatowości i wyrazistości krajobrazu kulturowego i naturalnego. Etnograficzne zbiory stają się impulsem do odpowiedzi na współczesne wyzwania, dowodząc swojej inspiracyjnej siły dla ludzi żyjących dziś.

Muzeum pragnie być dostępne dla każdego, dlatego od początku uczestniczy w długofalowym projekcie Województwa Małopolskiego, rozpoczętym w 2016 r., który dąży do wciąż lepszego wychodzenia naprzeciw osobom z niepełnosprawnościami. Na wystawie stałej powstała ścieżka kilkunastu specjalnie zaaranżowanych i wyposażonych przystanków, oferujących osobom niewidzącym i niesłyszącym kontakt z prezentowanymi treściami i obiektami. Muzeum oferuje również audioprzewodniki, tablety z filmami w PJM oraz makiety 3D i materiały taktylne.

Wszystkie te działania, realizowane w myśl hasła „moje muzeum, muzeum o mnie”, przybliżają istotę etnografii i pożytki z niej płynące. Zachęcają do podjęcia osobistego dialogu z wartościami tradycji i do uważnego oglądu świata.

Muzeum Etnograficzne w Krakowiefot. MEK

KONTAKT:

Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

Ul. Krakowska 46, 31-066 Kraków
tel. 12/ 43-06-023, fax. 12/ 43-06-330
e-mail: 

Kasa/rezerwacja biletów: 12 430 55 75 

STRONY INTERNETOWE

etnomuzeum.eu

Facebook - fb/etnomuzeum.krakow

Instagram - instagram.com/mek_etnomuzeum

Logo Muzeum Etnograficznego w Krakowie