Logo Województwa Małopolskiego

Dzięki tym środkom, w całym regionie zostały zrealizowane inwestycje takie jak nowe drogi, mosty, szpitale, szkoły, obiekty sportowe i kulturalne, przebudowano lotnisko, a także przywrócono świetność zabytkom. Ten sukces jest efektem ciężkiej pracy wszystkich Małopolan. To z jednej strony bardzo cieszy, ale pokazuje także, ile jeszcze pozostało do zrobienia. Fundusze unijne są niezwykle ważne dla naszej gospodarki i całej społeczności, oparliśmy na nich wiele niezbędnych i ważnych inwestycji. Wykorzystując efektywnie środki unijne, jakimi dysponuje obecnie region, razem możemy przyczynić się do jego dalszego rozwoju i wspólnie budować przyszłość Małopolski.

Efekty, które widać na co dzień

W Małopolsce zmieniło się naprawdę wiele – od spektakularnych inwestycji, zmodernizowanych lotnisk i centrów kongresowych, po projekty lokalne służące niewielkim społecznościom. Przykładem rozmachu jest chociażby most w Borusowej (prawie 700 metrów długości), który łączy województwa małopolskie i świętokrzyskie, tworząc najkrótszą trasę z Tarnowa w kierunku Kielc oraz Warszawy.

Niewątpliwą wizytówką Małopolski jest rozbudowywane lotnisko w Balicach (Kraków Airport). Już w samym lipcu 2024 roku port lotniczy obsłużył rekordową liczbę ponad miliona pasażerów. Przy wsparciu Funduszy Europejskich powstały m.in. nowoczesny układ komunikacyjny portu, przystanek kolei, a także parking wielopoziomowy. To właśnie dzięki stałej modernizacji i rozbudowie, liczba obsłużonych pasażerów ciągle rośnie.

Symbolicznym ośrodkiem biznesu i kultury stało się Centrum Kongresowe ICE Kraków. Otwarte w 2014r., dysponuje przestrzeniami do organizacji międzynarodowych konferencji, koncertów czy wydarzeń społecznych. Ta wielofunkcyjna inwestycja kosztowała ponad 350 mln zł, z czego aż 70 mln zł pochodziło z unijnego dofinansowania.

Wspólny wybór najlepszych inwestycji

Rok 2024 był nie tylko czasem podsumowań, ale także czas plebiscytów i wyróżnień. W głosowaniu zorganizowanym przez Radio Kraków, Małopolanie wskazali najciekawsze przedsięwzięcia, zrealizowane przy wsparciu Funduszy Europejskich w ostatnim dwudziestoleciu. Łącznie oddano ponad 75 tysięcy głosów!

Zwycięzcą w subregionie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego został projekt Dworzec „Biblioteka Skawina”, na który wpłynęło aż 41 050 głosów. Dzięki unijnej dotacji udało się wyremontować XIX-wieczny budynek dworca kolejowego, przekształcając go w siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej. Obecnie w placówce, która zgromadziła kilkadziesiąt tysięcy woluminów, mieści się galeria promująca lokalnych artystów oraz punkt informacji turystycznej. To wzorowy przykład łączenia tradycji z nowoczesnością i integrowania społeczności wokół kultury.

Przyszłość Małopolski

Kampanie, takie jak „20 lat Funduszy Europejskich w Małopolsce – #KorzystamyWszyscy”, pokazują, jak wielki wpływ na codzienne życie mają inwestycje współfinansowane ze środków UE. A efekty? Widzimy je każdego dnia: kiedy jedziemy nową drogą, korzystamy z oferty biblioteki w odrestaurowanym zabytku, kiedy zwiedzamy muzeum czy cieszymy się możliwością uprawiania sportu w nowoczesnych ośrodkach. Dzisiejsza Małopolska to region, którego przemiana jest wzorem dla innych. A przed nami kolejne ambitne plany – zarówno pod kątem dalszego, zrównoważonego rozwoju, jak i mocnego głosu Polski w czasie prezydencji w Radzie UE. Świadomość osiągniętych celów motywuje do dalszych działań, a wsparcie z Funduszy Europejskich stanowi solidny fundament, dzięki któremu Małopolska będzie się rozwijać.

Marszałek Województwa Małopolskiego. Wcześniej Wicemarszałek Województwa Małopolskiego VI kadencji (2018-2024). Radny Województwa V kadencji (2014-2018). Od listopada 2015 r. szef gabinetu Ministra Infrastruktury i Budownictwa – uczestniczył w najważniejszych projektach dla województwa małopolskiego w zakresie infrastruktury drogowej oraz kolejowej. Wcześniej był dyrektorem biura Wojewódzkiego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz koordynatorem projektu Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego dotyczącego zakupu specjalistycznego sprzętu na potrzeby wzmacniania potencjału ratowniczego małopolskich strażaków. Nadal społecznie angażuje się w rozwój ochotniczych straży pożarnych oraz lokalnych stowarzyszeń.

Absolwent Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie na kierunku „Technika rolnicza i leśna”. W trakcie studiów aktywny działacz samorządu studenckiego, pracował również w Studenckim Kole Naukowym oraz zasiadał w Senacie Uniwersytetu Rolniczego.

Galeria zdjęć

Ostatnia dekada to czas intensywnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza i ochrony klimatu w Małopolsce. Ich motorem napędowym jest program LIFE Unii Europejskiej, który współfinansuje projekty z dziedziny ochrony środowiska i klimatu. Województwo Małopolskie jest najaktywniejszym polskim beneficjentem programu LIFE. W ciągu ostatnich 10 lat pozyskaliśmy 3 projekty LIFE na łączną kwotę ponad 160 mln zł (ponad 38 mln euro). To dzięki tym środkom możliwa jest realizacja tak wielu działań i przedsięwzięć, mających realny wpływ na poprawę życia mieszkańców Małopolski.

Małopolskie projekty LIFE dla środowiska i klimatu

Realizowany od 2015 roku projekt LIFE-IP Małopolska „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” poświęcony jest kwestiom poprawy jakości powietrza, w tym walce ze smogiem. Budżet projektu to ponad 17 mln EUR. Celem Projektu jest wzrost świadomości mieszkańców Małopolski nt. konieczności wymiany nieefektywnych źródeł ogrzewania oraz skuteczne wykorzystanie dostępnych środków unijnych i krajowych w tym zakresie. W tym celu utworzone zostało Centrum Kompetencji (którego celem jest wzmacnianie kompetencji na poziomie lokalnym), uruchomiona aplikacja Ekointerwencja do zgłaszania naruszeń z zakresu ochrony środowiska, baza inwentaryzacji ogrzewania budynków, która była inspiracją do przygotowania krajowej Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków oraz lista niskoemisyjnych urządzeń grzewczych na paliwa stałe, spełniających wymagania ekoprojektu. Jednak do najbardziej widocznych dla mieszkańca efektów projektu należy zaliczyć działalność ekodoradców, aktywnych w 62 małopolskich gminach.

W 2021 roku, z budżetem w wysokości 16,4 mln EUR, rozpoczął się projekt LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego”. Jego główne cele to: przeciwdziałanie zmianie klimatu poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych, wzrost wykorzystania OZE i poprawa efektywności energetycznej. Celem Projektu jest wzrost świadomości mieszkańców nt. negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu, który zaowocuje podejmowaniem indywidualnych działań (np. poprzez zastosowanie technologii OZE). W tym celu utworzone zostało Regionalne Centrum Kompetencji z planem regularnych szkoleń i spotkań służących wymianie doświadczeń i wzmacnianiu kompetencji na poziomie lokalnym, przygotowywana jest wirtualna mapa potencjału Odnawialnych Źródeł Energii oraz ogólnopolski cykl szkoleń dla instalatorów OZE. Jednym z kluczowych efektów projektu jest działalność doradców ds. klimatu i środowiska, aktywnych w 21 małopolskich powiatach.

W czerwcu 2024 zawarta została Umowa na realizację kolejnego projektu, który rozpocznie się w 2025 r. Projekt LIFE DREAM CITIES „Projektowanie i realizacja wzorcowej adaptacji wśród miast średniej wielkości – Małopolska gotowa na adaptację", nakierowany jest na adaptację do zmiany klimatu. Na jego realizację przeznaczonych jest 5,24 mln EURO. Celem projektu jest opracowanie, wdrożenie i zademonstrowanie rozwiązań, które przyspieszą realizację działań zwiększających odporność miast na negatywne skutki postępującej zmiany klimatu (fale upałów, susze, powodzie błyskawiczne).

Projekty LIFE zmieniają Małopolskę

Realizacja projektów LIFE skutkuje wymiernymi korzyściami dla Małopolski i jej mieszkańców. Do końca 2023 roku w Małopolsce wymienionych zostało ponad 95 tys. przestarzałych urządzeń grzewczych. Regularnie przeprowadzane są również kontrole w zakresie spalania odpadów oraz przestrzegania wymagań uchwał antysmogowych. Tylko w 2023 roku w Małopolsce przeprowadzono ponad 35,3 tys. kontroli, z czego w 713 przypadkach stwierdzono spalanie odpadów i pobrano ponad 496 próbek popiołu do badań.

Sztandarowym działaniem projektu było utworzenie sieci ekodoradców zatrudnionych w gminach partnerskich. Do końca grudnia 2023 udzielili oni ponad 1,35 mln porad dla mieszkańców, przeprowadzili prawie 40 tys. kontroli spalania odpadów i paliw oraz ponad 6 tys. badań termowizyjnych. Ponadto obsłużyli ponad 68 tys. wniosków o dofinansowanie i przygotowali projekty na łączną kwotę ponad 118 mln zł. W latach 2017-2023 w gminach realizujących projekt LIFE (62 na 182) zlikwidowano prawie 53 tys. przestarzałych kotłów na paliwo stałe, co stanowi ponad połowę wszystkich wymienionych pieców na terenie województwa. Oznacza to, że gminy uczestniczące w projekcie LIFE wymieniły średnio dwa razy więcej kotłów niż gminy, które nie uczestnicą w projekcie.

 Dzięki Projektowi LIFE EKOMAŁOPOLSKA intensywną pracę doradców ds. klimatu i środowiska obserwujemy w niemal wszystkich powiatach Małopolski. Dzięki ich staraniom pozyskano blisko 35 mln zł na działania inwestycyjne związane z ochroną klimatu, doradcy przygotowali blisko 1,5 tys. wniosków o dofinansowanie dla mieszkańców oraz zorganizowali blisko 1000 spotkań i wydarzeń edukacyjnych. Edukacja to kolejny ważny aspekt projektu – co roku w regionie odbywają się Małopolskie Dni dla Klimatu, które dotychczas zgromadziły ponad 100 tys. uczestników i w ramach których posadzono wspólnie blisko 80 tys. drzew.

Korzyści dla mieszkańców Małopolski z wdrażania obu Projektów LIFE

Coraz większa świadomość mieszkańców nt. problemu jakości powietrza i negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu oraz ich wpływu na zdrowie i życie, a także konieczność podejmowania działań – to niewątpliwie największa korzyść z realizacji projektów LIFE. Większa świadomość to większe zaangażowanie mieszkańców w działania na rzecz poprawy jakości powietrza i klimatu, w połączeniu z wykwalifikowanymi pracownikami samorządów lokalnych (tj. ekodoradcami i doradcami ds. klimatu i środowiska) mieszkańcy Małopolski zyskują bezpośrednie wsparcie i pomoc. To z kolei skutkuje coraz większą liczbą wymienionych urządzeń grzewczych, zamontowanych instalacji OZE oraz docieplonych budynków. Już widoczna poprawa jakości powietrza oraz lepsza jakość środowiska, dzięki działaniom podejmowanym na rzecz klimatu, to efekt realizacji projektów LIFE.

Więcej informacji o realizowanych w Małopolsce projektach LIFE można znaleźć na stronach internetowych: LIFE-IP Małopolska - www.powietrze.malopolska.pl i LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA - klimat.ekomalopolska.pl.

– ukończyła studia magisterskie na Wydziale Inżynierii Środowiska i Geodezji, na kierunku Inżynieria Środowiska.

Wieloletni pracownik Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, gdzie do jej obowiązków należała m.in. kontrola i koordynacja procesu zamówień publicznych, w tym przygotowywanie dokumentacji w ramach postępowań o udzielenie zamówień publicznych czy udział w pracach komisji przetargowych.

Od 2019 r. zatrudniona na stanowisku Głównego Specjalisty w Zespole Kontroli WFOŚiGW w Krakowie. Zajmowała się m.in. kontrolą projektów realizowanych i wdrażanych przez WFOŚiGW z zakresu zadań związanych z ochroną środowiska, kontrolą projektów powierzonych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska w Warszawie, w szczególności zadań realizowanych w ramach Programu Priorytetowego Czyste Powietrza czy weryfikacją dokumentacji związanej z udzieleniem dofinansowania dla osób fizycznych.

Od 2023r. Dyrektor Departamentu Środowiska w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, gdzie zarządza ochroną środowiska na szczeblu wojewódzkim w sektorze samorządowym. Do jej obowiązków należy między innymi nadzór nad działaniami województwa w zakresie programów ochrony ikształtowania środowiska,wtym związanych z gospodarką odpadami, ochroną przed hałasem iochroną powietrza.

Absolwentka Studiów Podyplomowych MBA General Menagement w Krakowskiej Szkole Biznesu Uniwersytetu Ekonomicznego.

Przedstawiciel Związku Województw RP w Zespole ds. Energii, Klimatu i Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Galeria zdjęć

Opaski życia, pomoc sąsiedzka i usługi opiekuńcze… zaczęło się w 2017 roku, kiedy zrodził się pomysł projektu Małopolski Tele-Anioł

W związku z obserwacją zmian demograficznych dotyczących starzenia się społeczeństwa, Województwo Małopolskie od wielu lat prowadzi czynną politykę mającą na celu przeciwdziałanie społecznemu wykluczeniu osób starszych i niesamodzielnych.

Z analiz przeprowadzonych jeszcze w 2017 roku wynikało, iż średnia długość życia w Małopolsce jest jedną z najwyższych w kraju. Region zamieszkuje sporo osób w podeszłym wieku żyjących samotnie i widać, że ta tendencja nadal się utrzymuje.

Chcąc wspomóc tę część mieszkańców i mając na uwadze, iż starych drzew się nie przesadza, Województwo Małopolskie stanęło przed nie lada wyzwaniem. Było ono dla ówczesnego Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego motywacją do poszukiwania odpowiednich rozwiązań. Przykłady funkcjonujące już wówczas w Europie Zachodniej stały się inspiracją dla pracowników UMWM do utworzenia kompleksowego systemu opieki dla osób niesamodzielnych, umożliwiającego im jak najdłuższe, bezpieczne pozostanie w miejscu zamieszkania.

W związku z powyższym, Województwo Małopolskie pozyskało środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 w celu realizacji projektu. Dzięki wsparciu unijnemu, w partnerstwie z Caritas Diecezji Kieleckiej i Stowarzyszeniem Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego, Województwo Małopolskie uruchomiło projekt teleopiekuńczy, skierowany do niesamodzielnych mieszkańców regionu, o którym mówiła cała Polska.

Już w 2018 roku w projekcie wykorzystano nowoczesną technologię do sprawowania całodobowej opieki nad podopiecznymi, co jak się okazało, wcale nie było barierą dla seniorów.

Znakiem rozpoznawczym projektu stała się prosta w obsłudze opaska wyposażona w kartę SIM, przycisk SOS, czujnik tętna oraz lokalizator GPS. W przypadku zagubienia - pomocna w zlokalizowaniu osoby. W sytuacji zagrożenia życia - nieodzowna do nawiązania szybkiego kontaktu z ratownikiem Centrum Teleopieki.

Automatyczna identyfikacja uczestnika dzwoniącego do Telecentrum to istotny element systemu, wpływający na właściwą interpretację zgłaszanego problemu. Czas, odpowiednie dane, wiedza i doświadczenie pracowników to gwarancja podjęcia właściwych działań. Niekiedy wystarczyła zwykła porada, czy kontakt z osobami bliskimi, ale były także sytuacje, kiedy do podopiecznego wzywano służby ratunkowe. Mając wgląd w odczyty z opaski, ratownicy medyczni niejednokrotnie sami inicjowali kontakt z uczestnikiem, jeśli parametry były niepokojące i odpowiednio reagowali. Szacujemy, że projekt uratował życie przynajmniej 400 osobom, nie wspominając o godzinach udzielonych porad i pomocy wykwalifikowanej kadry asystentów teleopieki oraz psychologów.

Połączenie opasek bezpieczeństwa z dodatkowymi usługami opiekuńczymi lub sąsiedzkimi świadczonymi w miejscu zamieszkania osobom najbardziej potrzebującym, okazało się strzałem w dziesiątkę. Otrzymały one realną pomoc w zaspokajaniu podstawowych życiowych potrzeb takich jak: zrobienie zakupów, posprzątanie mieszkania, przygotowanie posiłków, wykupienie leków, czy pomoc w wyjściu na spacer lub do lekarza. Dla wielu schorowanych i niepełnosprawnych podopiecznych projektu, te zwykłe, prozaiczne czynności były barierą nie do pokonania.

Tele-Anioł to nie tylko ochrona uczestników w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia. To projekt pomyślany tak, by wspierać kompleksowo, a zarazem zgodnie z indywidualnymi potrzebami.

- Dzięki Tele-Aniołowi osoby niesamodzielne nie były izolowane w domach opieki czy innych zakładach, bowiem ze wsparciem docieraliśmy wprost do ich miejsca zamieszkania. Dla wielu podopiecznych projektu dodatkowe usługi opiekuńcze lub sąsiedzkie, to jedyna szansa na możliwość egzystencji we własnym mieszkaniu

 – mówi Radosław Grochal, Zastępca Dyrektora Departamentu Zdrowia.

Bez wątpienia system wsparcia wypracowany w ramach pierwszej edycji projektu poprawił sytuację życiową najbardziej potrzebujących Małopolan. Potwierdzają to głosy osób objętych opieką. Projekt zwiększył komfort i poczucie bezpieczeństwa uczestników, wpłynął na wydłużenie okresu niezależności oraz poprawę aktywności społecznej osób objętych wsparciem. Rodziny podopiecznych podkreślały, że dzięki projektowi mogły bez strachu o zdrowie najbliższych realizować swoje obowiązki zawodowe. Także samorządy lokalne i podległe im jednostki systemu pomocy społecznej wskazują na pozytywny wpływ projektu w zaspokajaniu potrzeb opiekuńczych.

- Małopolski Tele-Anioł stał się inspiracją dla innych województw. Cieszymy się, że projekt zyskał tak dobry odbiór zarówno wśród uczestników, jak i innych samorządów, które realizują działania na rzecz tak bliskich nam seniorów

– mówi Marta Malec-Lech, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego.

Model opieki wdrożony w Małopolskim Tele-Aniele okazał się na tyle skuteczny, że zdecydowano się na kontynuację przedsięwzięcia, zwiększając zakres i wzbogacając je o nowe komponenty: usługi opieki wytchnieniowej dla opiekunów faktycznych osób z niepełnosprawnościami oraz pilotaż telemedycyny. Na ten cel pozyskano ponad 132 mln zł z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Małopolski na lata  2021-2027.

Projekt cieszy się ogromnym zainteresowaniem Małopolan – bo i potrzeby są duże. Dlatego stał się operacją o znaczeniu strategicznym dla regionu.

Małopolski Tele-Anioł 2.0 realizowany jest przez Województwo Małopolskie w partnerstwie z Caritas Archidiecezji Krakowskiej, Caritas Diecezji Kieleckiej oraz Stowarzyszeniem Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego z Suchej Beskidzkiej. Do końca czerwca 2029 roku z usług projektowych skorzysta 8 150 uczestników.

Pracownik Departamentu Zdrowia, Rodziny, Równego Traktowania i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województw Małopolskiego.

Członek zespołu realizującego projekt teleopiekuńczy pn. Małopolski Tele-Anioł

Galeria zdjęć

Starzenie się populacji jest procesem powszechnym i nieuniknionym, wywołanym między innymi zmniejszającą się dzietnością, ujemnym przyrostem naturalnym czy ubytkiem liczby ludności, ale także wydłużeniem się przeciętnego trwania życia mieszkańców naszego regionu - co jest dobrą wiadomością.

Reakcją Władz Województwa Małopolskiego na wyżej wspomniane zjawiska jest budowanie i wdrażanie już od wielu lat skutecznej polityki senioralnej. W roku 2010 opracowana została pierwsza w Polsce strategia pn. Wyzwania Małopolski w kontekście starzenia się społeczeństwa. Podejście strategiczne. Dokument identyfikował główne wyzwania regionu wynikające z negatywnych zjawisk demograficznych związanych ze starzejącym się społeczeństwem. W szczególności dotyczy to obszarów, w których zmiany te będą najbardziej odczuwalne jak: zdrowie, opieka społeczna, rynek pracy, kultura, edukacja, przestrzeń i mieszkalnictwo oraz gospodarka. Pozwoliło to ukierunkować działania samorządu regionalnego na realizację celu jakim jest poprawa funkcjonowania osób starszych w naszym regionie.

Kolejnym narzędziem Województwa Małopolskiego we wdrażaniu polityki dedykowanej osobom starszym stały się otwarte konkursy ofert realizowane przez różne departamenty o różnej tematyce. Jednym z nich był konkurs poświęcony edukacji prozdrowotnej dla seniorów przeprowadzony latach 2016-2022 przez Departament Rozwoju Regionu. Zlecono wtedy podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego realizację zadań publicznych mających na celu utrzymanie jak najdłużej seniorów w dobrej kondycji fizycznej, psychicznej i intelektualnej. Głównym celem wszystkich działań podejmowanych przez NGO była skuteczna edukacja na rzecz pomyślnego starzenia się, zapobiegania typowym dla wieku starszego chorobom somatycznym, jak i psychicznym, zwiększenia dostępności do usług edukacyjnych. Samorząd regionu wsparł łącznie 28 zadań realizowanych na kwotę ponad 900 tysięcy złotych, a łączna wartość wszystkich zrealizowanych zadań w ramach wszystkich edycji konkursu wyniosła ponad milion sto tysięcy złotych.

Od roku 2016 organizowany jest Małopolski Kongres Srebrnej Gospodarki. Jest to kluczowe spotkanie ekspertów i praktyków od problematyki polityki senioralnej, przygotowywane z myślą o pokoleniu tzw. srebrnej generacji (50 plus) oraz najstarszych mieszkańcach regionu. W wydarzeniu uczestniczą również przedstawiciele środowisk senioralnych i samorządów lokalnych, które w praktyce realizują politykę wobec osób starszych. Podczas kolejnych edycji poruszane są najważniejsze dla seniorów tematy, dotyczące zdrowia, profilaktyki, opieki medycznej i społecznej, nowych technologii oraz tzw. srebrnej gospodarki, a w szczególności rozwijającego się rynku innowacyjnych produktów i usług dla osób starszych. W roku 2023 wydarzenie udostępniono także seniorom niezrzeszonym w żadnych organizacjach, co zwiększyło skalę uczestników do ponad 600 osób, co świadczy o zwiększającej się popularności tego wydarzenia.

Kolejnym krokiem w obszarze polityki senioralnej było przyjęcie przez Zarząd Województwa w 2023 roku ważnego narzędzia, jakim jest Program strategiczny Srebrna Małopolska 2030. „Program jest odpowiedzią na liczne wyzwania, które stoją przed naszym regionem w związku ze zmianami demograficznymi i procesem starzenia się populacji” – mówi Marszałek Województwa Małopolskiego - Łukasz Smółka.

Przy tworzeniu programu autorom przyświecał jeden cel - zapewnienie pomyślnego starzenia się mieszkańców, zaspokojenie zróżnicowanych potrzeb osób starszych oraz stworzenie optymalnych warunków ich uczestnictwa w życiu społecznym. Jest to wyzwanie i zarazem zobowiązanie. Poprawa sytuacji osób starszych w regionie wymaga współpracy między władzami i instytucjami samorządowymi różnych szczebli, ale także organizacji pozarządowych, przedstawicieli biznesu czy podmiotów leczniczych i opiekuńczych.

Program zawiera nie tylko planowane do realizacji zadania samorządu regionalnego, ale także rekomendacje projektów i zadań dla samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych i innych podmiotów współpracujących z seniorami, uwzględniając jednocześnie ustawowe zobowiązania tych podmiotów z zachowaniem ich niezależności.

W programie przewidziano różnorodny wachlarz przedsięwzięć, tak aby objąć wsparciem seniorów, będących w różnych fazach starzenia się i starości, z uwzględnieniem wieku, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej i materialnej, zgodnie z potrzebami. Ważne jest, by skutecznie wykorzystać ogromny potencjał, który drzemie w osobach starszych, a dziś jest wykorzystywany jeszcze w stopniu niewystarczającym. Warto postawić nie tylko na seniorów już aktywnych w różnych organizacjach, ale także dać szanse na wyjście z domu seniorom biernym.

Dokument w swoich priorytetach przewiduje interwencje w następującym zakresie:

1. „Zdrowie i opieka” wsparcie utrzymania osoby starszej w dobrej kondycji poprzez różne formy interwencji, zarówno o charakterze medycznym, jak i tych mających na celu zachęcenie mieszkańców województwa do dbania o własne zdrowie. Małopolska może pochwalić się doświadczeniami we współpracy międzynarodowej na rzecz wdrażania nowych technologii w obszarze zdrowia i opieki (projekty zrealizowane w ramach Programów Interreg – PEOPLE, ITHACA, HoCare2.0). Miedzy innymi pozwoliły one na wdrożenie regionalnego systemu teleopieki pn. Małopolski Tele-Anioł.
2. „Aktywizacja społeczna” osób starszych. Projekty i inicjatywy przewidziane do realizacji w tym priorytecie będą skupiały się na tworzeniu warunków umożliwiających aktywne ich uczestnictwo w życiu społecznym oraz na wspieraniu wszelkich form aktywności obywatelskiej, kulturalnej, artystycznej, sportowej, a także na tworzeniu warunków do solidarności i integracji międzypokoleniowej. Dużą rolę w tym zakresie mogą odegrać organizacje społeczne, które stanowią dobrą formę dla realizacji aktywności osób starszych, ale także samorządy, których zadaniem jest stworzenie odpowiednich przestrzeni do podejmowania różnorodnych aktywności przez seniorów.
3. „Aktywizacja zawodowa” to trzeci priorytet programu. Nawiązuje do podjęcie działań mających na celu stworzenie warunków umożliwiających wykorzystanie potencjału osób starszych i utrzymanie ich na rynku pracy. Jest on dedykowany budowaniu kultury organizacyjnej w firmach pod kątem adaptacji miejsc pracy do potrzeb starszych pracowników.

Program strategiczny Srebrna Małopolska 2030 jest programem wieloaspektowym, zakładającym współpracę międzyinstytucjonalną w regionie, opartym na aktywnym udziale osób starszych. Mamy nadzieję, że spełni oczekiwania seniorów i stanie się skutecznym narzędziem we wdrażaniu polityki senioralnej województwa małopolskiego w myśl maksymy prezydenta Stanów Zjednoczonych F.D. Roosevelta – Nie starzeje się ten, kto nie ma na to czasu.

Regionalny Portal senioralny - By życie z Internetem stało się prostsze…

Ważnym narzędziem do komunikacji z małopolskimi seniorami jest portal internetowy Senioralna Małopolska, poświęcony seniorom, dla seniorów i tworzony z seniorami. W jednym miejscu można sprawdzić najważniejsze wiadomości, ogłoszenia o interesujących wydarzeniach, przeczytać porady dotyczące zdrowego trybu życia i wiele innych.

Samorząd Województwa Małopolskiego wyszedł z inicjatywą stworzenia portalu, który zbierze w jednym miejscu treści interesujące dla osób starszych, członków ich rodzin oraz osób zajmujących się zawodowo seniorami – czy to w instytucjach, czy w organizacjach pozarządowych i senioralnych. Jest to miejsce, w którym można poszukiwać informacji, ale także przestrzeń do publikacji własnych pomysłów, inicjatyw, czy wspomnień.

www.senioralna.małopolska.pl

Kierownik w Urzędzie Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Członek Małopolskiej Rady ds. Polityki Senioralnej oraz Zespołu Ekspertów ds. polityki senioralnej przy Wojewodzie Małopolskim.

Ekspert w zakresie szeroko rozumianej polityki senioralnej. Dysponuje rozległym doświadczeniem we wdrażaniu międzynarodowych projektów na rzecz zdrowia i opieki, a także kultury.

W pracy zawodowej czerpie inspiracje z kontaktów międzyludzkich. W czasie wolnym chodzi po górach i szydełkuje.

Galeria zdjęć

Małopolska stanowi przykład regionu, który w sposób konsekwentny realizuje politykę innowacyjności w oparciu o rozwiązania zaadaptowane w zgodzie z europejskimi standardami. Część z nich wymaga dostosowania się do bieżących trendów i sposobów myślenia, które znajdują wspólny mianownik w regułach określających wspólnotowe działania na rzecz modernizacji przemysłu. Dobrym przykładem tego podejścia jest m.in. przyjęcie logiki inteligentnych specjalizacji jako punktu odniesienia dla rozwoju innowacyjnej gospodarki. Inne podejście stanowią pomysłowe, dopasowane do regionalnej specyfiki aktywności, uwzgledniające kontekst ich obrania oraz artykułujące realizację określonych celów. Współpraca międzynarodowa na rzecz innowacyjności znajduje się na przecięciu obu tych perspektyw. W tym kontekście obecność w Unii Europejskiej umożliwiła Małopolsce znalezienie takich platform współpracy, które nadały rozpędu określonym przedsięwzięciom, wzmacniając status regionu jako rzetelnego partnera w tej części Europy.

Znaczenie sieci oraz rola instytucjonalnych powiązań to jedne z podstawowych pryzmatów, przez które postrzegana jest problematyka innowacyjności. Dążenie do bliższej współpracy podmiotów mających wpływ lub będących bezpośrednimi beneficjentami polityki innowacyjności zawsze stanowiło oś, wokół której nadbudowywano wspomagające to założenie strategie unijne w rodzaju Unii Innowacji (2010), Europejskiego planu na rzecz innowacji (2022) czy programów Horyzont 2020 (2014) i Horyzont Europa (2021). Władze Małopolski, podobnie jak większość innych samorządów w naszym kraju po 2004 r., musiały nauczyć się korzystać z szans oferowanych im w ramach europejskich partnerstw na rzecz innowacji. Należy pamiętać, że w odniesieniu do tak zasobochłonnej materii potrzeba zazwyczaj wielu lat, żeby zbudować potencjał, zgromadzić wiedzę czy wykształcić odpowiednie zaplecze technologiczne. Stan ten najlepiej obrazuje fakt, że Małopolska wciąż jest jedynym w Polsce regionem (z wyłączeniem ujmowanego oddzielnie w statystykach miasta stołecznego Warszawa), który posiada status umiarkowanego innowatora według Regional Innovation Scoreboard 2023. Warto przy tym zauważyć, że przyjmowana często za punkt referencyjny dla regionalnych strategii innowacji, w tym dla Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Małopolskiego 2030, koncepcja inteligentnych specjalizacji to stosunkowa świeża idea. Po raz pierwszy została uwzględniona w dokumencie Strategia Europa 2020 (2010) na rzecz podniesienia konkurencyjności europejskich gospodarek

Prymat Małopolski w roli wiodącego ośrodka naukowego, w powiązaniu z wciąż stosunkowo niską aktywnością międzynarodową miejscowych firm kojarzonych z inteligentnymi specjalizacjami sprawia, że w kontaktach zewnętrznych region kładzie szczególny nacisk na dyfuzję wiedzy. Wymiana wiedzy czy dobrych praktyk w ramach wizyt studyjnych, spotkań o charakterze warsztatowym, działań informacyjno-komunikacyjne czy też inne formy dialogu innowacyjnego stanowiły dotąd przeważający model prowadzenia międzyregionalnej polityki innowacyjnej. Odwoływanie się w dokumentach strategicznych i planistycznych poświęconych wzmacnianiu innowacyjności do terminów pokroju „poczwórna helisa”, „ekosystem innowacji”, czy „łańcuchy wartości” świadczy jednocześnie o nastawieniu na rozmaite form współpracy ponadregionalnej i myśleniu wykraczającym poza skalę najbliższego otoczenia.

Za symboliczny początek wdrażania powyższego modelu należy przyjąć start projektu Regionalny System Innowacji Województwa Małopolskiego. Projekt Pilotażowy (2008-2015). Umożliwił on po raz pierwszy zrealizowane na szeroką skalę wyjazdów do regionów mogących poszczycić się dobrze rozwiniętą gospodarką opartą o innowację: Turyngii, Uppsali czy Rodan-Alpy. W skład delegacji oprócz przedstawicieli administracji wchodzili również przedsiębiorcy i naukowcy. Zdobyte kontakty procentowały w kolejnych latach, czego wymiernym efektem były m.in. wystąpienia wielu z poznanych gości podczas regionalnych konferencji poświęconych tematyce innowacyjnej.

W podobnym okresie, dzięki staraniom Przedstawicielstwa Województwa Małopolskiego w Brukseli, Małopolska została zaproszona do współtworzenia nowej platformy na rzecz modernizacji przemysłu pod nazwą Inicjatywa Awangarda. Istnienie Inicjatywy Awangarda ma służyć przede wszystkim unowocześnianiu gospodarek w oparciu o logikę inteligentnych specjalizacji, a grupą szczególnego zainteresowania są mali i średni przedsiębiorcy. Jako współzałożyciel, Małopolska była obecna w Inicjatywie Awangarda od samego początku jej istnienia, czyli od 2013 r. Przez pierwsze lata uczestnictwa w stowarzyszeniu aktywność regionu ograniczona była do inicjowania kontaktów i zachęcenia małopolskich przedsiębiorców do włączania się w działania Projektów Pilotażowych funkcjonujących w ramach ekosystemu Inicjatywy Awangarda. Projekty Pilotażowe grupują członków Inicjatywy Awangardy w zależności od obszaru zainteresowań i umożliwiają kooperację regionalnych interesariuszy celem budowania projektów innowacyjnych o wysokim poziomie gotowości technologicznej.

W ramach Inicjatywy Awangarda istnieje osiem Projektów Pilotażowych, a w części z nich region był już obecny w minionych latach (mowa tu m.in. o Druku 3D, Sztucznej Inteligencji czy Biogospodarce). Prawdziwym przełomem okazało się jednak objęcie przez Małopolskę w połowie 2022 r. roli współkoordynatora Projektu Pilotażowego Wodór. Tym samym reprezentanci województwa znaleźli się w centrum procesów prowadzących do zawiązywania partnerstw projektowych, wymiany wiedzy i lobbingu dotyczącego perspektywicznego i budzącego szerokie zainteresowanie sektora. Ostatnie dwa lata przyniosły zauważalną intensyfikację kontaktów międzyregionalnych w postaci uczestnictwa w licznych seminariach, konferencjach, warsztatach i spotkaniach branżowych. Region stał się aktywnym i regularnym uczestnikiem konsorcjów tworzonych z myślą o aplikowaniu o europejskie fundusze (m.in. w ramach konkursu Interregional Innovation Investments). Zyskała także marka Małopolski, co jest pochodną organizacji w Krakowie Regionalnej Konferencji Inicjatywy Awangarda (2022), spotkaniom Hydrogen Pilot Summit (2022 i 2023) czy służącemu wymianie dobrych praktyk projektowi Strengthening Hydrogen Ecosystem through Cross-Regional Collaboration and Innovation (2023-2024).

W 2021 r. region otrzymał zaproszenie do uczestnictwa w kolejnej sieci współpracy – BERRY+. Jest to międzyregionalne partnerstwo dedykowane inteligentnym specjalizacjom, skupione wokół tematów charakterystycznych dla domeny Nauki o życiu. Małopolska regularnie angażuje środki wojewódzkie na wsparcie dla podmiotów gotowych prowadzić działania animacyjne w wybranych łańcuchach wartości pilotowanych przez BERRY+. Skutkuje to wzrostem internacjonalizacji takich obszarów jak produkcja kosmetyków przeciwdziałających skutkom starzenia, a także rozwijany jest potencjał w odniesieniu do sektora żywności funkcjonalnej. Równie perspektywicznie układa się współpraca w sieci NEREUS, która skupia regiony wykorzystujące technologie kosmiczne. Bycie częścią sieci umożliwia Małopolsce dostęp do zaawansowanych technologii satelitarnych i kosmicznych, co wspiera działania dotyczące obserwacji Ziemi, telekomunikacji czy nawigacji satelitarnej.

Organizacją niejako wspomagającą sieciowanie na poziomie międzynarodowym i stymulującą do odnajdywania zbliżonych pod względem profilu innowacyjności regionów jest o ERRIN, czyli Sieć Współpracy Regionów w Zakresie Badań i Innowacji. ERRIN, w którym Małopolska działa od 2013 r., umożliwia wymianę wiedzy i dobrych praktyk pomiędzy, ułatwiając współdziałanie jednostek badawczych, uniwersytetów i firm z danych terytoriów. Jest to jednocześnie forum ułatwiające aktywne wyszukiwanie partnerów wśród instytucji i regionów, co daje perspektywy na znalezienie podmiotów chcących realizować wspólne przedsięwzięcia niezależnie od wybranej specjalizacji.

W efekcie podejmowanych wyzwań następował stopniowy wzrost rozpoznawalności Małopolski na arenie europejskiej, co w dalszej perspektywie skutkowało m.in. zaproszeniem do projektu UNITE (2024-2027), którego celem jest stworzenie ekosystemu innowacji cyfrowych w dziedzinie zdrowia, na bazie potencjałów poszczególnych regionów. Małopolska jest jedynym regionem z tej części Europy, który zdecydował się aplikować do tak złożonego pod względem formalnym i finansowym przedsięwzięcia. Nagrodą w związku z pozytywną weryfikacją wysiłków województwa okazał się nie tylko udział w konsorcjum wartym niemal 20 mln EUR, ale też tytuł Europejskiej Doliny Innowacji.

Aktualnie Małopolska stara się o członkostwo w Hydrogen Europe – największej europejskiej sieci skupionej na rozwoju technologii wodorowych. Inicjatywa wspiera rozwój zielonych technologii opartych o wodór, co może być kluczowe dla przyszłości zrównoważonej energetyki w Unii Europejskiej i osiągnięciu przez kontynent neutralności węglowej. Osiągnięcie tego celu stanowiłoby domknięcie instytucjonalnego ekosystemu, w który Małopolska zaangażowała się poprzez akces do Europejskiego Sojuszu na Rzecz Czystego Wodoru w 2022 r. Tym samym region stara się klarownie adresować swoje aspiracje, szczególnie w obszarze transportu i magazynowania wodoru, a rola wystawcy i mecenasa współorganizowanego przez Hydrogen Europe Europejskiego Tygodnia Wodorowego 2024 doskonale współgra z długofalowymi ambicjami województwa. Istotną ich część stanowi stopniowe przejście z pozycji partnera zainteresowanego dyfuzją wiedzy do rangi uczestnika praktycznych wyzwań związanych z rozwojem przemysłu w oparciu o wdrażane z pomocą partnerów technologie. Zwrot ten jest już widoczny w wybranych, szczególnie dobrze rozwiniętych dziedzinach przynależnych inteligentnym specjalizacjom regionu. Należy zakładać, że w miarę nabierania doświadczeń i znajdywania mechanizmów wspomagających przepływ innowacji pomiędzy regionami proces ten będzie się dalej pogłębiał.

Pracownik Zespołu ds. Rozwoju Innowacyjności, Departament Nadzoru Właścicielskiego i Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Zajmuje się współpracą międzynarodową w kontekście polityki innowacyjności, a także działaniami wchodzącymi w zakres regionalnego Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania.

Galeria zdjęć