List intencyjny dotyczący wspólnych działań na terenie Krakowa i Małopolski, a także współdziałania w ramach inicjatyw ogólnopolskich podpisali: marszałek Witold Kozłowski, Iwona Gibas z zarządu województwa, zastępca prezydenta Krakowa Jerzy Muzyk, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Jacek Popiel, Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie prof. Stanisław Mazur, Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie prof. Jerzy Lis.
Jak zaznaczono podczas wydarzenia, podpisanie listu to przede wszystkim dobry impuls do zintensyfikowania wspólnych przygotowań sygnatariuszy – bo każdy z nich ma już plany dotyczące „kopernikańskich” wydarzeń.
Nasze dotychczasowe doświadczenia w bezpośredniej współpracy są najlepszą gwarancją tego, że wszystkie cele, które sobie założymy, zostaną zrealizowane i zostaną osiągnięte. Zresztą, jak mówił pan rektor Jarosław Górniak, w zasadzie wiele różnych wydarzeń jest już przygotowanych lub w toku przygotowań. Dlatego też będzie bardzo dużo ciekawych, wspaniałych wydarzeń, w których my również, jako samorząd województwa chcielibyśmy aktywnie uczestniczyć - i deklarujemy, że ten indeks różnych przedsięwzięć, który był tutaj przedstawiany, będzie jeszcze poszerzony.
- powiedział marszałek Witold Kozłowski.
Mam też nadzieję, że obchody 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika będą służyły pogłębionej refleksji na temat tego, jaki ma on wkład nie tylko do polskiej nauki, ale również nauki światowej. Myślę, że przede wszystkim to powinniśmy wszyscy wspólnie osiągnąć - ale też obudzić młode pokolenie do większego zainteresowania tą wielką postacią, chyba największym z polskich naukowców. Dlatego też, jest to dla nas, z panią marszałek, ogromny zaszczyt, że możemy w tym przedsięwzięciu reprezentować samorząd województwa i w nim uczestniczyć. Panie rektorze, deklarujemy pełną gotowość i poszerzanie tej gamy wydarzeń, które będą towarzyszyły wątkowi naukowemu, realizowanych przez krakowskie uczelnie
- podkreślił marszałek Małopolski.
W ramach obchodów Roku Kopernikańskiego zaplanowano liczne wydarzenia poświęcone wielkiemu astronomowi. Będą się one odbywać w różnych miejscach Polski, związanych z jego biografią. Ich celem będzie przedstawienie postaci i dorobku torunianina, który zapisał się na kartach historii jako twórca heliocentrycznego modelu Układu Słonecznego i sprawca jednej z największych rewolucji naukowych od czasów starożytnych.
Światowy Kongres Kopernikański
Jednym z najważniejszych i największych przedsięwzięć jest Światowy Kongres Kopernikański, którego obrady będą toczyć się od lutego do września w Toruniu, Krakowie i Olsztynie. W każdym z tych miast zaplanowano inne sekcje tematyczne. W Toruniu znawcy kultury, literatury i historii sztuki, historycy astronomii i nauk medycznych będą omawiać i dyskutować o miejscu Mikołaja Kopernika w szeroko rozumianej kulturze pamięci. W Olsztynie z kolei odbędą się spotkania poświęcone biografii Kopernika - ze szczególnym uwzględnieniem jego wykształcenia i okresu warmińskiego w jego życiu.
W Krakowie o dorobku wybitnego astronoma będą rozmawiać ekonomiści, filozofowie oraz badacze historii tych dyscyplin. Jak podkreślili sygnatariusze listu, krakowska część obrad kongresu będzie skupiona raczej na pokazaniu kopernikańskiego sposobu myślenia, niż na jego biografii – w tym na kopernikańskiej refleksji o pieniądzu.
- Trudno myśleć w Krakowie o Koperniku bez myślenia o całym mieście, krakowskich uczelniach i o Małopolsce. Myślę, że ten rok 2023 powinniśmy wykorzystać, żeby różnym środowiskom uświadomić, jak wielką postacią był Mikołaj Kopernik - oczywiście nie mówimy tutaj tylko o Małopolsce, o Krakowie, ale tak naprawdę myślimy o całym kraju, ponieważ wraz z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytetem Warmińsko-Mazurski w Olsztynie będziemy wspólnie realizować program dotyczący ogólnopolskich inicjatyw organizacyjnych - powiedział prof. dr hab. Jacek Popiel, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Miasto Kraków zapowiedziało skierowane do mieszkańców wydarzenia plenerowe, z kolei przedstawiciele uczelni – inicjatywy i konferencje o charakterze naukowym, pokazujące znaczenie przewrotu kopernikańskiego – także dla współczesności oraz przyszłości.
- Planujemy m.in. organizację wydarzeń plenerowych popularyzujących dziedzictwo Mikołaja Kopernika oraz przybliżających jego sylwetkę, co istotne – skierowanych do szerokiego grona odbiorców - podkreślił zastępca prezydenta Krakowa Jerzy Muzyk.
- Chcemy pokazać przede wszystkim zmianę punktu widzenia, odejście od teorii geocentrycznej, pokazać w praktyce nasze miejsce w kosmosie i to, że nasza cywilizacja nie może istnieć bez naszej obecności w kosmosie. Tę ścieżkę rozpoczął właśnie Kopernik. Małopolska współczesna jest silnie związana z technologiami dla kosmosu. Nasza przyszłość jest związana z ideami Kopernika – zaznaczył prof. dr hab. inż. Jerzy Lis, Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej.
- Kopernik był gigantem, który zmienił sposób myślenia o prawie, medycynie, ekonomii, astronomii. Debatowanie o nim w mieście takim jak Kraków jest oczywiste. To miasto akademickie, ufundowane na nauce – podkreślił dr hab. Stanisław Mazur, prof. UEK, Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. – Jesteśmy poważnym ośrodkiem na mapie światowej i europejskiej nauki, to wydarzenie będzie wspaniałą okazją, by to światu ponownie powiedzieć – dodał.
Oficjalne otwarcie obrad Kongresu zaplanowano na 19 lutego 2023 r. – w dniu 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Krakowska część Kongresu odbędzie się w dniach 23 - 26 maja 2023 r.
Wielki astronom będzie także bohaterem szeregu przedsięwzięć organizowanych przez Województwo Małopolskie i podległe mu jednostki, m.in. Festiwalu Zawodów, Małopolskiej Nocy Naukowców, czy projektu „Wielcy z Małopolski”. W instytucjach kultury województwa małopolskiego będą odbywać się wystawy, wykłady i warsztaty, szkolenia, różnorodne inicjatywy edukacyjne i pokazy popularnonaukowe. Przygotują je m.in. Małopolskie Centrum Nauki Cogiteon, Centrum Sztuki Mościce, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach, Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach, Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Krakowie. W Operze Krakowskiej odbędzie się także prapremiera światowa spektaklu muzycznego „Kopernik”, autorstwa Tomasza Szymusia.
Mikołaj Kopernik w Małopolsce
Postać wybitnego polskiego naukowca jest silnie związana z Małopolską. Ojciec Kopernika był kupcem krakowskim. W 1491 roku Mikołaj Kopernik wraz ze starszym bratem Andrzejem rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej. Czasy jego krakowskich studiów przypadły na okres świetności tzw. krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej. W okresie studiów w Krakowie Kopernik otrzymał tzw. niższe święcenia kapłańskie.
W 1493 roku z dachu Collegium Maius Mikołaj Kopernik oglądał dwa zaćmienia Księżyca i jedno zaćmienie Słońca - co mogło mieć wpływ na jego późniejsze astronomiczne odkrycia.
Warto także przypomnieć, że autograf (roboczy, autorski czystopis) sześciu ksiąg słynnego dzieła „De revolutionibus” znajduje się w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Jagiellońskiej od roku 1956 r. pod sygnaturą BJ 10 000.
