Karol Józef Wojtyła urodził się 18 maja 1920 roku w Wadowicach. Był jednym z trojga dzieci Karola Wojtyły seniora i jego żony Emilii z Kaczorowskich. Najstarszy z rodzeństwa - Edmund przyszedł na świat w 1906 roku, siostra Olga zmarła wkrótce po urodzinach w roku 1916.
Wadowice – tu wszystko się zaczęło
Z Wadowicami związane jest dzieciństwo i młodość Karola Wojtyły juniora. W tamtejszym Kościele pw. Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny, został ochrzczony i przyjął Pierwszą Komunię Świętą oraz Bierzmowanie. W Wadowicach uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum. Tu również zdawał egzamin maturalny.
Na dzieciństwie przyszłego papieża cieniem położyły się rodzinne tragedie. Najpierw w 1929 roku zmarła jego matka. Trzy lata później, w tragicznych okolicznościach odszedł starszy brat. Edmund Wojtyła, traktowany przez młodego Karola jako mentor, był lekarzem. Podczas pracy na oddziale szpitalnym zaraził się szkarlatyną. Zmarł po trwającej 4 dni ciężkiej chorobie. Miał zaledwie 26 lat. W tym trudnym czasie, młody Karol był wychowywany samotnie przez ojca – emerytowanego wojskowego.
fot.1 Emilia i Karol Wojtyłowie - rodzice przyszłego papieża w dniu ślubu (Archiwum Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach)
fot.2 Karol Wojtyła jako dziecko (Archiwum Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach)
fot.3 Karol Wojtyła - Pierwsza Komunia Święta (Archiwum Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach)
fot.4 Młody Karol Wojtyła (Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie)
Studia, teatr, kapłaństwo
W 1938 roku Wojtyłowie przeprowadzili się do Krakowa. Wyjazd miał związek z planami młodego Karola, który, zafascynowany teatrem, chciał studiować polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia w Krakowie przerwał jednak wybuch II wojny światowej.
Karol Wojtyła został zmuszony do podjęcia pracy fizycznej w zakładach chemicznych Solvay. Nie zapomniał jednak o swoich teatralnych fascynacjach. Zaangażował się jako aktor w działalność konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego. Pisał także utwory dramatyczne i poetyckie.
W 1941 roku zmarł ojciec Wojtyły. Rok później, młody Karol podjął decyzję o wstąpieniu do podziemnego seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął po zakończeniu wojny, 1 listopada 1946 roku z rąk kardynała Adama Stefana Sapiehy. Wkrótce potem został wysłany do Rzymu, aby studiować na tamtejszej uczelni Angelicum, pracę doktorską „Problem wiary u św. Jana od Krzyża” obronił natomiast w Krakowie.
fot.1 Osiemnastoletni Karol. Wadowice.
fot.2. Karol ze swoja ciotką w Krakowie (Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie)
Pierwsza posługa kapłańska i literacka twórczość
Po powrocie z Rzymu, młody Karol Wojtyła został skierowany do pracy duszpasterskiej w małopolskiej Niegowici. Później kontynuował posługę w krakowskiej Parafii św. Floriana. Kapłańskie obowiązki łączył z pracą naukową. Od 1954 roku prowadził zajęcia m.in. na Wydziale Filozoficznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Rozwijał także swoją twórczość literacką.
Dorobek Karola Wojtyły, publikowany na przestrzeni kolejnych lat i podczas pontyfikatu, można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowiły utwory poetyckie i dramaty: „Hiob”, „Jeremiasz”, „Brat naszego Boga”, „Przed sklepem jubilera”, „Promieniowanie ojcostwa”. Do drugiej można zaliczyć publikacje o charakterze naukowym, dotyczące przede wszystkim zagadnień z zakresu etyki i antropologii. Najważniejsze z nich to: „Miłość i odpowiedzialność” oraz „Osoba i czyn”. Drukiem ukazały się również teksty publicystyczne (zbiór: „Aby Chrystus się nami posługiwał”) oraz kazania.
fot.1 Młody ksiądz Wojtyła. Parafia w Niegowici.
fot.2 Karol Wojtyła w Seminarium Duchownym w Krakowie (Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie)
Najmłodszy z biskupów
W 1958 roku Karol Wojtyła został mianowany przez papieża Piusa XII biskupem pomocniczym w Krakowie. Stał się wówczas, w wieku 38 lat, najmłodszym członkiem Episkopatu Polski. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Totus Tuus” („Cały Twój”), pochodzące z „Traktatu o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny” św. Ludwika Marii Grignion de Montforta. Święcenia biskupie przyjął 28 września 1958 roku w katedrze na Wawelu z rąk arcybiskupa Eugeniusza Baziaka. 13 stycznia 1964 roku, po śmierci arcybiskupa objął jego stanowisko jako Metropolita Krakowski.
W czasie swojej posługi biskupiej, Karol Wojtyła brał udział w Soborze Watykańskim II (1962-1965), czynnie włączając się w jego prace. Po zakończeniu Soboru, arcybiskup Wojtyła powołał Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej, którego podstawowym celem było wdrożenie reform soborowych w metropolii. W związku z trudnościami, które ówczesne władze komunistyczne piętrzyły przed kardynałem Stefanem Wyszyńskim, często to właśnie arcybiskup Karol Wojtyła pełnił funkcję reprezentanta Polskiego Kościoła poza granicami kraju.
fot.1 Abp. Wojtyła w Wadowicach. 1966 r.
fot.2 Kardynał Wojtyła z papieżem Pawłem VI (Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie)
Polski kardynał na konklawe
W 1967 roku decyzją papieża Pawła VI, Karol Wojtyła otrzymał nominację kardynalską. W 1976 roku, przez tego samego papieża został poproszony o wygłoszenie dorocznych rekolekcji wielkopostnych dla Kurii Rzymskiej. Wygłoszone wówczas nauki zostały później opublikowane pod postacią książki „Znak sprzeciwu”.
Kardynał Karol Wojtyła uczestniczył dwukrotnie w konklawe w 1978 roku. Pierwsze zostało zwołane w sierpniu po śmierci Papieża Pawła VI. Drugie natomiast rozpoczęło się 14 października, po trwającym zaledwie 33 dni pontyfikacie Papieża Jana Pawła I. W ósmym głosowaniu, 16 października, kardynałowie wybrali na Następcę Świętego Piotra nie kogo innego, jak skromnego kardynała z Polski.
Zdjęcia: Jan Paweł II w pierwszych latach i u schyłku pontyfikatu (Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie)
Pierwszy Polak na tronie Piotrowym
Kardynał Karola Wojtyła był pierwszym od ponad 450 lat papieżem niepochodzącym z Włoch, a także pierwszym Polakiem i Słowianinem na tronie Piotrowym. Podobnie jak jego poprzednik, wybrał podwójne imię: Jan Paweł II, nawiązując do Jana XXIII i Pawła VI.
fot. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Uroczysta inauguracja pontyfikatu odbyła się 22 października 1978 roku. Już na początku roku następnego, Papież Polak wyruszył w pierwszą podróż apostolską, odwiedzając Dominikanę, Meksyk i Bahamy. Po nich przyszły kolejne pielgrzymki. W sumie Papież Jan Paweł II odbył 104 podróże apostolskie poza Włochy, odwiedzając 129 krajów.
Papieskie pielgrzymki
Na liście papieskich pielgrzymek Polska znalazła się aż osiem razy: w roku 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999 i 2002. Historyczny wymiar miała msza odprawiona przez papieża na Placu Zwycięstwa w Warszawie w 1979 roku podczas jego pierwszej pielgrzymki do Polski. To wtedy padły legendarne dziś i odczytywane jako wezwanie do demokratycznych przemian, słowa: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!
fot. Adres Franciszkańska 3, Kraków - miejsce nierozerwalnie związane z papieskimi pielgrzymkami (Archiwum UMWM)
Nieodłącznym elementem papieskich pielgrzymek do Polski była wizyta w ukochanych miejscach Małopolski: rodzinnych Wadowicach, na Podhalu, w Krakowie i wielu innych. Symbolem serdecznego kontaktu Papieża Polaka ze swoimi rodakami stał się adres Franciszkańska 3. Jan Paweł II nocując w Pałacu Arcybiskupów Krakowskich, zawsze znalazł czas na wieczorne spotkanie z czekającymi pod oknem pielgrzymami i mieszkańcami Krakowa.
Przełomowy pontyfikat
Pontyfikat Papieża Polaka trwał 26 lat, 5 miesięcy i 17 dni, stając się trzecim co do długości w historii Kościoła. Przez ten czas, Jan Paweł II opublikował 14 encyklik, promulgował nowy „Kodeks Prawa Kanonicznego” i „Katechizm Kościoła Katolickiego”, beatyfikował 1340 osób i kanonizował 483. To z inicjatywy Jana Pawła II zaczęliśmy obchodzić Światowe Dni Młodzieży – międzynarodowe spotkania młodych ludzi z papieżem, odbywające się w różnych częściach świata. Warto przypomnieć, że na czas pontyfikatu Jana Pawła II przypadł wielki jubileusz 2000 lat chrześcijaństwa.
Papież Polak podjął także szereg inicjatyw zmierzających do rozwoju ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego. W 1986 roku zorganizował pierwszy Światowy Dzień Modlitw o Pokój w Asyżu, w którym udział wzięło 47 delegacji kościołów chrześcijańskich i 13 religii niechrześcijańskich. W 2000 roku cały świat obiegły zdjęcia Jana Pawła II w Jerozolimie, modlącego się w ciszy pod Ścianą Płaczu i zgodnie z żydowską tradycją umieszczającego w szczelinie muru karteczkę z prośbą do Jahwe. Rok później, podczas pielgrzymki do Damaszku, złożył pierwszą w dziejach papiestwa wizytę w świątyni muzułmańskiej.
fot. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Jednym z najtragiczniejszych momentów papieskiej posługi był zamach, do którego doszło 13 maja 1981 roku na placu św. Piotra. Turecki zamachowiec Ali Ağca oddał w kierunku Jana Pawła II trzy strzały. Papież został ciężko ranny. Nie tylko wybaczył zamachowcy, ale też, po wyzdrowieniu, spotkał się z nim w celi więziennej, aby odbyć prywatną rozmowę.
Pontyfikat Jana Pawła II zapisał się we współczesnej historii także ze względu na jego kontekst historyczny. Papież przez swoje nauczanie i wizyty apostolskie wywarł bowiem wielki wpływ na demokratyczne przemiany w Europie. Bez wsparcia Jana Pawła II trudno wyobrazić sobie polską drogę do wolności, związaną z ruchem Solidarności i zwieńczoną wyborami w czerwcu 1989 roku.
Santo subito!
Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 roku, w wigilię święta Bożego Miłosierdzia. Został pochowany w Grotach Watykańskich pod Bazyliką św. Piotra. Miesiąc po śmierci rozpoczął się Jego proces beatyfikacyjny. 1 maja 2011 roku Benedykt XVI ogłosił swojego poprzednika błogosławionym, a trumna z ciałem polskiego Papieża została przeniesiona do kaplicy św. Sebastiana w Bazylice św. Piotra. Na datę liturgicznego wspomnienia błogosławionego Jana Pawła II wybrano dzień 22 października, czyli rocznicę inauguracji pontyfikatu.
27 kwietnia 2014 roku papież Franciszek ogłosił Jana Pawła II świętym Kościoła katolickiego.
fot. Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie