Logo Województwa Małopolskiego

W liście skierowanym do uczestników konferencji marszałek Witold Kozłowski zaznaczył, że migracje stają się elementem naszego życia. Także w naszym regionie, w lokalnych wspólnotach coraz częściej spotykamy osoby, które przybyły do nas z rożnych zakątków świata. Migracje wpływają na nasze postrzeganie świata, a jednocześnie my, przez swoje działania, wpływamy na to, jak Polska i Małopolska postrzegane są jako społeczeństwo przyjmujące.

Z potrzeby dobrego zarządzania tym procesem zrodził się pomysł na współpracę urzędu wojewódzkiego i samorządu regionalnego. W ten sposób powstał program integracji imigrantów w województwie małopolskim „Małopolska otwarta”. Jestem przekonany, że dzięki jego realizacji Małopolska stanie się miejscem jeszcze bardziej przyjaznym do życia i pracy dla osób o różnych doświadczeniach i pochodzących z różnych kultur, czerpiącym jednocześnie z wiedzy, doświadczenia, aktywności i przedsiębiorczości nowych mieszkańców – zaznaczył Witold Kozłowski.

Województwo małopolskie jest drugim po Mazowszu regionem w Polsce najczęściej wybieranym przez cudzoziemców jako miejsce pobytu. Na koniec 2022 roku w Małopolsce mieszkało ponad 165 tys. imigrantów, zarówno ekonomicznych, jak i przymusowych. Wśród cudzoziemców legalnie przebywających w Małopolsce są przedstawiciele ponad 120 państw. Imigranci to w dużej części osoby dobrze wykształcone, chętne do pracy i przedsiębiorcze, a Małopolska jest jednym z liderów w kraju pod względem liczby imigrantów wykonujących pracę  w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji.

W zarządzaniu migracjami kluczowa jest skuteczna polityka integracyjna, która ma zasadnicze znaczenie dla spójności społecznej i rozwoju gospodarczego. Integracja nie jest łatwa – to proces długotrwały i złożony, odnoszący się do wielu sfer życia: społecznej i ekonomicznej, kulturowej i tożsamościowej, obywatelskiej i politycznej. Wymaga starań i zaangażowania zarówno imigrantów, jak i społeczeństwa przyjmującego. Ramy dla prowadzenia takiej polityki stwarza Program „Małopolska otwarta”. 

Galeria zdjęć

Program ma charakter kierunkowy i zawiera szereg rekomendacji służących temu, aby Małopolska była regionem jeszcze bardziej przyjaznym do życia i pracy dla osób pochodzących z różnych kultur, czerpiącym jednocześnie z ich wiedzy, doświadczenia czy aktywności zawodowej.

- Migracje w coraz większym stopniu stają się elementem naszego życia – wpływają na nasze postrzeganie świata, relacje z innymi ludźmi. W szczególny sposób doświadczyliśmy tego po napaści Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, kiedy do Małopolski trafiły dziesiątki tysięcy uchodźców. Otworzyliśmy przed nimi nasze serca i domy – zaznacza marszałek Witold Kozłowski.

Program „Małopolska otwarta” jest pierwszym tego typu dokumentem w Polsce, przyjętym przez samorząd województwa i podejmującym całościowo temat migracji i integracji w skali regionalnej. Jest to pierwszy krok w procesie zarządzania integracją imigrantów w Małopolsce.

W pracach nad programem uczestniczyły różne środowiska zajmujące się na co dzień tematyką migracji i integracji. W pięciu warsztatach diagnostycznych i dwóch warsztatach strategicznych wzięło udział łącznie ponad dwieście osób reprezentujących administrację rządową i samorządową, społeczeństwo obywatelskie, środowiska imigranckie, pracodawców, instytucje oświatowe i instytucje kultury oraz środowiska naukowo-badawcze.

Wyzwanie wideo: Powrót do szkoły – Happy Dance Poland! 

Jesteś z Ukrainy? Uczysz się w polskiej szkole podstawowej lub średniej? Dołącz do naszego wyzwania!

UNHCR uruchomił wyzwanie wideo dla ukraińskich dzieci, aby podkreślić pozytywne aspekty uczęszczania do polskiej szkoły oraz nawiązywania przyjaźni i poczucia jedności z polskimi kolegami z klasy.

Jak wziąć udział:  Nagraj 30-sekundowy filmik jak tańczysz pod BTS z kolegami z klasy, lub za dodatkowe punkty z nauczycielami lub rodzicami i prześlij swoje wideo na TikTok lub Instagram.

Twórcy najbardziej entuzjastycznych, pozytywnych i ekscytujących filmów dostaną specjalne NAGRODY!!!

Konkurs trwa do 30 września 2023 roku.

Szczegóły konkursu dostępne są na plakatach zawierających wszystkie zasady i wytyczne wyzwania wideo Powrót do szkoły - Happy Dance Poland.

Galeria zdjęć

Delegacja z Małopolski gościła w Urzędzie Miasta w Sintrze (Câmara Municipal de Sintra), która jako jedna z 14 gmin na 308 w Portugalii ma wprowadzony plan/strategię dotyczący imigrantów. Władze miejskie zdają sobie sprawę z korzyści, jakie przynosi integracja imigrantów ze społecznością przyjmującą oraz jakie pozytywne znaczenie ma to dla rozwoju ekonomicznego. Dlatego polityka migracyjna w zakresie rynku pracy oraz opieka socjalna dla imigrantów są tutaj bardzo istotne, a pierwszy taki dokument strategiczny na rzecz migrantów pojawił się już w 2015 roku. Co istotne w proces przygotowania takiego dokumentu włączone są wszystkie zainteresowane podmioty, w tym społeczność imigrancka, która także ma swój zakres odpowiedzialności w ramach zadań wpisanych do dokumentu. Ciekawym przykładem działań integrujących w Sintrze są kursy językowe dla dzieci portugalskich z języków największych mniejszości imigranckich. Natomiast wśród problemów najważniejszą kwestią jest dostęp do mieszkań, który zamierzają rozwiązać m.in. poprzez budowę mieszkań ze środków Funduszu Odbudowy i Zwiększenia Odporności.

Kolejną instytucją odwiedzoną w Portugalii był Urząd do spraw Cudzoziemców i Granic  (Servico de Estrangeiros e Fronteiras, SEF), gdzie władze regionu Lizbony przedstawiły swoje działania skierowane do imigrantów i uchodźców, a także azylantów. Niektóre zadania realizowane przez SEF podobne są do tych, które na gruncie polskim podejmuje MUW w Wydziale do spraw Cudzoziemców, tj. wydawanie pozwoleń na pobyt. Ciekawe natomiast było zapoznanie uczestników z Małopolski z działaniem centrum obsługi telefonicznej imigrantów, w którym pracują niemal głównie imigranci i które może się pochwalić obsługą interesantów w kilkudziesięciu językach.

Podczas wizyty w Lizbonie zorganizowane zostało spotkanie z przedstawicielami Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM Portugal). IOM realizuje m.in. projekty związane ze wsparciem dobrowolnych powrotów do kraju pochodzenia, zapewnia asystentów relokacji dla uchodźców i azylantów, wspiera działania w zakresie praw człowieka, jest wsparciem technicznym dla instytucji Wysokiej Komisji do spraw Migracji, czy wspiera bezpieczne relokacje dla specjalistów, np. z dziedziny IT. Przedstawiciele IOM powtórzyli to, co delegacja z Małopolski usłyszała na wcześniejszych spotkaniach, że Portugalia widzi ogromną szansę w imigrantach, którzy przyjechali do pracy. Dzięki nim sytuacja gospodarcza kraju jest w lepszej kondycji, niż miałoby to miejsce bez udziału imigrantów. Mimo wypłat świadczeń społecznych, sytuacja finansowa kraju nie pogarsza się, ale idzie w odwrotnym kierunku.

Przykładem organizacji prywatnej, która jest aktywna wśród społeczności imigranckich w Portugalii jest Lisbon Project. Delegacja z Małopolski gościła w siedzibie organizacji i miała przyjemność spotkać się z dyrektorką do spraw życia społecznego. Działalność organizacji w 60% pokrywana jest z wpłat osób prywatnych, a tylko 4% to granty z poziomu budżetu krajowego. Misją Lisbon Project jest integracja imigrantów (głównie są to obywatele Bangladeszu, Indii, Syrii, Nepalu, Pakistanu, Nigerii i Brazylii) w sposób, który pozwoli im poczuć się, jak w domu. Aktywność organizacji skupia się wokół budowania społeczności imigranckich poprzez włączanie w życie tych społeczności organizując np. różnego rodzaju wydarzenia poświęcone jednemu z krajów pochodzenia imigrantów, naukę języka, wsparcie w poszukiwaniu pracy, czy pomoc prawną. Siedziba Lisbon Project to ciekawa i przyjazna przestrzeń, w której można spotkać się z innymi ludźmi, zjeść razem posiłek, znaleźć wsparcie i pomoc w różnych sprawach. Na rzecz organizacji pracuje obecnie 130 wolontariuszy.

Kolejnym spotkaniem w ramach wizyty studyjnej, było odwiedzenie siedziby Narodowego Centrum Wspierania Integracji Imigrantów (Centro Nacional de Apoio à Integração de Migrantes, CNAIM) oraz Wysokiej Komisji do spraw Migracji (Alto Comissariado para as Migrações, ACM). CNAIM to instytucja, w której pracownicy przeszkoleni m.in. w zakresie posiadania kompetencji kulturowych, świadczą pomoc na rzecz imigrantów w różnych obszarach w jednym miejscu. Instytucja działa od 2004 roku, a swoje siedziby oprócz Lizbony, ma także w Porto, Beja i Faro. Natomiast przedstawiciele Wysokiej Komisji do spraw Migracji opowiedzieli o strategiach migracyjnych, które wprowadzane są w Portugalii od 2007 roku (najpierw jako programy krajowe, a od 2018 roku poprzez Światowy Pakt w sprawie Migracji (Global Compact for Migration). Przy ACM działa Rada do spraw Migrantów, która skupia w swoich strukturach, m. in. największe społeczności imigranckie zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. Do kompetencji Rady należy chociażby tworzenie prawa, a także zwracanie uwagi instytucjom państwowym na problemy, które aktualnie pojawiają się w obszarze związanym z imigrantami w kraju. Przy ACM funkcjonuje też Obserwatorium do spraw Migracji,   które prowadzi badania i naukowo monitoruje migracje oraz tworzy, gromadzi, analizuje i rozpowszechnia informacje statystyczne na temat migracji.

Ostatnim spotkaniem, jakie odbyło się podczas wizyty w Portugalii, była rozmowa w rezydencji Ambasadora RP w Lizbonie z Panią Ambasador Joanną Pilecką. Była to wizyta kurtuazyjna, w trakcie której Pani Ambasador podzieliła się swoimi spostrzeżeniami na temat funkcjonowania administracji publicznej w Portugalii oraz na temat programowania i wdrażania polityk publicznych, także w zakresie integracji imigrantów.

Projekt „Małopolska otwarta” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji.

Galeria zdjęć

Polskie przedstawicielstwo Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) zaprasza mieszkańców Krakowa do udziału w programie grupowych spotkań integracyjnych, w ramach których uczestnicy otrzymują darmowe bilety do kina oraz vouchery na kawę i deser w kawiarni Nowa Prowincja w okolicy Rynku Głównego. 

Program skierowany jest w jednej strony do osób, które przybyły do Krakowa po 24 lutego 2022 roku, a z drugiej do mieszkańców Krakowa, w tym do rodzin, osób starszych oraz młodzieży. Jego celem jest zintegrowanie osób przybyłych z lokalną społecznością, umożliwienie dialogu międzykulturowego i budowania więzi społecznych. 

Szczegółowe informacje dotyczące projektu oraz link do rejestracji znajdują się poniżej. 

Link do formularza rejestracyjnego: https://forms.office.com/e/51Pywq2vzR 

Formularz dostępny jest w językach polskim, ukraińskim i angielskim.

Na czym polega projekt Making Friends ?
Making Friends Meetup to inicjatywa mająca na celu uczczenie Światowego Dnia Uchodźcy poprzez wzmocnienie porozumienia pomiędzy uchodźcami a społecznością goszczącą ich w Krakowie. Zapraszamy zarówno polskich, jak i nowoprzybyłych uczestników do wspólnego spotkania i odkrywania możliwości międzykulturowego dialogu. 

Uczestnicy otrzymają DARMOWE VOUCHERY do kawiarni w centrum starego miasta Krakowa lub DARMOWE VOUCHERY na bilety do kina na krakowskim Rynku Głównym.

Spotkania rozpoczynają się 20 czerwca 2023 r., w Światowym Dniu Uchodźcy. Zachęcamy uczestników do jak najszybszej rejestracji, aby mieć wystarczająco dużo czasu na dobranie się w grupy. Inicjatywa jest otwarta dla wszystkich, w tym dla rodzin i osób starszych.

Jak to działa?

1. Można zarejestrować się jako grupa 2-3 osób lub jako osoba indywidualna. Osoby, które zarejestrują się indywidualnie, zostaną dobrane w grupy liczące od 4 do 8 osób. W przypadku rodzin możliwa jest rejestracja do 6 uczestników. 
2. Zarejestrowani uczestnicy zostaną skontaktowani ze swoją grupą, poprzez wymianę informacji kontaktowych, takich jak numery telefonów i e-maile. Powiadomienia zostaną przesłane drogą mailową. 
3. Uczestnicy wspólnie wybiorą dzień spotkania. W wybranym dniu odbierają vouchery i cieszą się wspólnie spędzonym czasem. Vouchery należy odebrać najpóźniej do 30 czerwca 2023 roku. 
4. Uczestnicy zostaną poproszeni o przesłanie swojej opinii o wydarzeniu za pośrednictwem dostarczonego formularza zwrotnego około 30 czerwca.
   Zachęcamy też, aby zrobić sobie selfie z nowymi przyjaciółmi i opisać swoje doświadczenia w mediach społecznościowych dodając hashtag #MeetWithRefugees, aby inni mogli znaleźć Wasze posty.
   Uczestnicy publikujący posty w mediach społecznościowych lub przesyłający formularz opinii, mają szansę wygrać dodatkowe vouchery i bilety w loterii. 

Galeria zdjęć

W warsztacie, który odbył się 25 maja w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie wzięły udział przede wszystkim osoby, które uczestniczyły już w pracach związanych z diagnozą sytuacji migrantów w Małopolsce, ale pojawili się też nowi przedstawiciele instytucji, zasilając w ten sposób bank wiedzy projektu Małopolska otwarta.

Warsztat strategiczny polegał na wypracowaniu celów szczegółowych oraz kierunków działań dla aktywności, które w opinii uczestników warsztatu stanowią kluczowe znaczenie w procesie integracji imigrantów w regionie w obszarach, które były tematem przewodnim spotkania. Cele i kierunki miały być odpowiedzią na zdiagnozowane wcześniej problemy i wyzwania przed jakimi stają sami cudzoziemcy, ale też społeczeństwo kraju przyjmującego. To, co szczególnie było zauważalne w wielu głosach osób biorących udział w warsztacie to problemy związane z barierą językową oraz bariera kulturowa, które właściwie w każdym obszarze życia społecznego stanowią o możliwości integracji, a zatem cele dotyczyć powinny wzmacniania systemu wsparcia, czy podniesienia kompetencji międzykulturowych. Dostęp imigrantów do mieszkań, pomocy i usług społecznych oraz ochrony zdrowia, to podstawa dobrego i bezpiecznego życia w miejscu, które staje się nowym domem. Dlatego tak ważne staje się zmierzenie z wyzwaniami przed jakim stają obie strony procesu integracji.

Wnioski z pracy warsztatowej stanowić będą podstawę do sformułowania zapisów programu integracji imigrantów w Małopolsce.

Galeria zdjęć

W warsztacie udział wzięły osoby reprezentujące szerokie grono przedstawicieli instytucji zajmujących się edukacją i aktywizacją zawodową imigrantów, m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych (Fundacji Zustricz, Stowarzyszenia polsko-ormiańskiego LEHAHAYER, Stowarzyszenia INTERKULTURALNI PL, Fundacji Internationaler Bund Polska, Fundacji Rozwoju Kompetencji i Przedsiębiorczości PROAKTYWNI, Fundacji Edumocni, Fundacji Inicjatyw dla Nowej Edukacji FINE), przedstawiciele UNHCR, dyrektorzy szkół, nauczyciele i logopedzi, przedstawiciele Publicznych Służb Zatrudnienia (z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie oraz powiatowych urzędów pracy z całej Małopolski), przedstawiciele Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, przedstawiciele pracodawców oraz związków pracodawców (InterKadra, Małopolski Związek Pracodawców Lewiatan oraz Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie), badacze zajmujący się tematyką migracji. Niezwykle cenny był udział osób z doświadczeniem migracji, które poza wiedzą i doświadczeniem zawodowym, wniosły do dyskusji swoje osobiste doświadczenia.

Liczna grupa osób reprezentujących różne środowiska miała za zadanie wypracować cele odpowiadające na zdiagnozowane problemy i wyzwania, kierunki działań rozumiane jako główne obszary koncentracji aktywności różnych podmiotów oraz rekomendacje konkretnych rozwiązań dotyczących edukacji imigrantów oraz służących ich integracji na małopolskim rynku pracy. Wnioski z pracy warsztatowej stanowić będą podstawę do sformułowania zapisów programu integracji imigrantów w Małopolsce.

Galeria zdjęć

Warsztat rozpoczął się od dyskusji na temat pojęcia integracji migrantów i różnego podejścia do procesu inicjowania integracji. Zastanawiano się czym jest polityka integracyjna, kto za nią odpowiada i czy w ogóle jest potrzebna. Rozmowa na ten temat dała możliwość pokazania, jak różne jest podejście do tematu integracji migrantów, ponieważ różny był punkt widzenia uczestników, chociażby dotyczący współodpowiedzialności za włączenie cudzoziemców w społeczność kraju przyjmującego.

W dalszej części warsztat dotyczył już tematów przewodnich, a więc dyskutowano na temat problemów i wyzwań związanych z ograniczeniami dla imigrantów. Oprócz podstawowych problemów w dostępie do świadczeń społecznych jakimi są nieznajomość języka, biurokracja, czy bariery kulturowe, rozpoznano też niewystarczającą znajomość kulturową pracowników urzędów zajmujących się cudzoziemcami, czy wręcz brakami kadrowymi. Natomiast w zakresie dostępu do mieszkań wspomniano przede wszystkim o ograniczeniach prawnych i finansowych, ale też o słabym dostępie do informacji, braku systemowych rozwiązań, które są problemem także dla Polaków.     

W warsztacie wzięły udział zarówno osoby reprezentujące urzędy, jak i przedstawiciele środowisk migranckich (m.in. Stowarzyszenie Laboratorium Działań dla Pokoju Salam Lab, Fundacja Zustricz), ale także organizacje pozarządowe związane z działaniami na rzecz migrantów (np. UNHCR, Habitat for Humanity, Centrum Wielokulturowe w Krakowie, ZeroCamps). Liczna grupa osób reprezentująca różnorodne środowiska miała za zadanie zidentyfikować najważniejsze problemy, których doświadczają obcokrajowcy szukając mieszkania i próbując uzyskać dostęp do podstawowych świadczeń społecznych oferowanych w Polsce.  

Wnioski z pracy warsztatowej stanowić będą podstawę do wypracowania zapisów programu integracji imigrantów w Małopolsce, nad którymi pracować będziemy podczas zaplanowanych na maj br. warsztatów strategicznych.

Galeria zdjęć

W kształtowaniu polityki wobec migrantów kwestie opieki zdrowotnej uznaje się za jedną z najważniejszych dziedzin polityki integracji, a dobre zdrowie jest oczywistym warunkiem budowy życia przez cudzoziemców w nowym miejscu. Jest to także dużym wyzwaniem, ponieważ potrzeby i oczekiwania w zakresie ochrony zdrowia natrafiają w Małopolsce, jak i w całej Polsce, na sytuację, w której w ostatnich latach stan zdrowia populacji się pogarsza (od 2018 r. zmniejsza się oczekiwana długość życia Małopolan), a ocena dostępności i jakości usług zdrowotnych w oczach pacjentów nie jest wysoka.

Przebywający w Polsce cudzoziemcy korzystają co do zasady z opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. W przypadku publicznej służby zdrowia - jako osoby ubezpieczone na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Dodatkowo osobom z Ukrainy, które przybyły do Polski po 24. lutego ubiegłego roku, przysługuje prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, które nabywają na podstawie numeru PESEL dla uchodźców z Ukrainy w oparciu o ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

W praktyce korzystania z publicznej służby zdrowia, imigranci stają wobec trudności podobnych jak inni użytkownicy systemu ochrony zdrowia w Polsce - jak np. długi czas oczekiwania na świadczenia, konieczność współfinansowania leków czy świadczeń, obowiązujący koszyk świadczeń gwarantowanych (systemowe i regulowane racjonowanie usług). Do tego napotykają na dodatkowe bariery, przede wszystkim językowe, wyrastające z uwarunkowań kulturowych oraz wynikające z różnic w stosunku do systemów opieki zdrowotnej i podejścia do kwestii zdrowia znanych z krajów pochodzenia. Integracja migrantów ekonomicznych i przymusowych („uchodźców”) w ochronie zdrowia i promocji zdrowia w naszym regionie jest także utrudniona w związku z niepełną, rozproszoną polityką informacyjną.

Niemniej ogólnie rzecz ujmując w przypadku migrantów ekonomicznych, którzy poprzez pracę i stały pobyt weszli do systemu zabezpieczenia społecznego, nie zauważono szczególnych problemów z zabezpieczeniem dostępności do świadczeń zdrowotnych. Zwrócono natomiast uwagę na problemy w dostępie do świadczeń profilaktycznych i opieki koordynowanej dla imigrantów przymusowych („uchodźców”) w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (dla POZ działających w modelu opieki koordynowanej).

Problemem z punktu widzenia skuteczności polityki publicznej jest niewystarczająca koordynacja działań różnych interesariuszy i instytucji odpowiedzialnych. Zwrócono także uwagę na niekorzystne odseparowanie obszaru ochrony zdrowia i promocji zdrowia od pozostałych polityk publicznych i brak elementów łączących politykę zdrowotną z edukacyjną czy dotyczącą rynku pracy.

Warsztat poświęcony tematyce promocji i ochrony zdrowia był kolejnym z cyklu spotkań związanych z pracami nad programem integracji migrantów w Małopolsce, które realizowane są w ramach projektu Małopolska otwarta współfinansowanego z Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji.

Galeria zdjęć

Ze względu na zmiany demograficzne w Małopolsce, ale i w całej Polsce zmniejszają się zasoby pracy, które od kilku lat sukcesywnie uzupełniane są napływem migrantów. Sprawia to, że w naszym regionie regularnie wzrasta liczba cudzoziemców. Sytuacja ta uległa zmianie, gdy po 24 lutego 2022 r. nastąpił masowy napływ imigrantów z Ukrainy. Wówczas okazało się, że pojawiła się rzesza obcokrajowców, chętnych i zdeterminowanych do podjęcia pracy, lecz z różnych względów nie podejmująca zatrudnienia. Wśród najważniejszych dyskutowanych w trakcie spotkania barier były: brak wystarczających kwalifikacji do podjęcia zatrudnienia, nieznajomość języka polskiego, brak potwierdzonych kwalifikacji zawodowych, konieczność sprawowania opieki nad dziećmi oraz nieelastyczność warunków zatrudnienia uniemożliwiająca sprawowanie opieki nad nimi.

W warsztacie udział wzięły osoby reprezentujące szerokie grono przedstawicieli instytucji zajmujących się zarówno tematyką aktywizacji zawodowej, jak również wsparcia migrantów, m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych (np. Fundacji Zustricz, Fundacji „Instytut Polska-Ukraina”, Fundacji Internationaler Bund Polska, Fundacji Rozwoju Kompetencji i Przedsiębiorczości), przedstawiciele Publicznych Służb Zatrudnienia (z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie oraz powiatowych urzędów pracy z całej Małopolski), przedstawiciele pracodawców oraz związków pracodawców (Spółdzielnia Socjalna Serwis, InterKadra, Małopolski Związek Pracodawców Lewiatan oraz Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie). Bardzo duży wkład do spotkania wniosły osoby, które posiadają doświadczenie migracji. Liczna grupa osób reprezentująca różnorodne środowiska miała za zadanie zidentyfikować najważniejsze problemy, które doświadczają obcokrajowcy na małopolskim rynku pracy oraz zdiagnozować najistotniejsze wyzwań pojawiające się w tym obszarze.

Wnioski z pracy warsztatowej stanowić będą podstawę do wypracowania zapisów programu integracji imigrantów w Małopolsce, nad którymi pracować będziemy podczas zaplanowanych na maj br. warsztatów strategicznych.

Galeria zdjęć

W spotkaniu wzięły udział osoby  reprezentujące różne środowiska i grupy, mające bezpośredni kontakt z migrantami, w tym przedstawiciele urzędów i instytucji, organizacji pozarządowych, dziennikarze oraz eksperci. Duże znaczenie miał liczny udział migrantów, którzy działają na rzecz integracji na terenie województwa.

Dyskusja została zaplanowana i skupiła się wokół następujących kwestii:

• język i nazewnictwo;
• próba charakterystyki społeczności migrantów w Małopolsce, w tym wewnętrznego zróżnicowania społeczności nowych mieszkańców regionu (kim są migranci w Małopolsce? co wiemy o nich i o ich sytuacji rodzinnej, zdrowotnej, ekonomicznej, co wiemy o planach na przyszłość czy potrzebach w kontekście integracyjnym?);
• relacje nowych mieszkańców z zastaną społecznością (Relacje “starych”  i “nowych” mieszkańców) –  problemy i wyzwania.

Szczególnie ważna okazała się m.in. tematyka języka używanego w odniesieniu do migrantów oraz budowania przyjaznych relacji, co dowodzi jak istotne w odczuciu uczestniczek i uczestników warsztatów są kwestie nazewnicze w dyskursie migracyjnym oraz w dokumentach instytucji publicznych, odnoszących się do migracji. Kwestie te okazały się sporym wyzwaniem, ale dzięki tej dyskusji dowiedzieliśmy się, jak odbierane są różne terminy i z jakimi reakcjami się spotykają w różnych środowiskach. Dla przykładu:

• “migrant/ka” - określenie uznane przez uczestników i uczestniczki za stosunkowo neutralne w dyskursie migracyjnym, nieobarczone znaczeniowo tak negatywnie jak “obcokrajowiec” czy “cudzoziemiec”, które konotują obcość, “cudzość”, a zatem brak przynależności do społeczeństwa i stanowią językową barierę integracyjną. Jednak, jak zauważyła jedna z osób z doświadczeniem migracyjnym, może ono być niekiedy uznane za obraźliwe w stosunku do osób z długim stażem zamieszkiwania w Polsce i posiadających od dawna polskie obywatelstwo. Na podstawie własnych doświadczeń uczestniczka wskazała, że wciąż określana jest jako migrantka, choć mieszka w Krakowie od ponad 30. lat. W jej odczuciu określenie jej jako migrantki służy podkreśleniu tego, że nie jest “stąd”, a zatem nie przynależy w pełni do społeczności mieszkańców miasta, co może być przejawem dyskryminacji. Wobec tego zapytała, kiedy migrant może poczuć się już nie-migrantem i czy taka tożsamość i samoopis jest możliwy do zaakceptowania przez współmieszkańców oraz współtwórców polityk migracyjnych;
• “obcokrajowiec”/ “cudzoziemiec” - określenia odbierane jako pejoratywne przez migrantów, gdyż podkreślają obcość, dystans i inność;
• “uchodźca/czyni” - termin ten, używany powszechnie w potocznym języku i w mediach, również jest problematyczny. Chociaż od razu wskazuje na osoby, które zostały zmuszone do wyjazdu ze swoich krajów pochodzenia, a szczególnie na Ukraińców, jest on problematyczny zarówno ze względów definicyjnych (w odniesieniu m.in. w Konwencji Genewskiej dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r.), jak i najczęstszych konotacji. Wiele osób podczas tej części warsztatów podkreślało, że sami uchodźcy nie chcą być tak określani. Określenie to pozbawia ich aspektu sprawczości, autonomii oraz redukuje różnorodne doświadczenia i tożsamości do jednego słowa. Ponadto, tzw. „kryzys uchodźczy” w Europie w ostatniej dekadzie doprowadził do zideologizowania pojęcia „uchodźcy” w Polsce i kojarzenia ich z nielegalnymi próbami wjazdu do krajów europejskich, jak i łamaniem prawa. Podobnie negatywne skojarzenia mają  terminy, takie jak “fale” migracji, “napływ” czy “zalew”, które wzmacniają niechęć i uprzedzenia w stosunku do migrantów;
• Ukraińcy, którzy przyjechali po 24.02.2022 sami między sobą stosują pragmatyczny termin “osoba z peselem UKR”, który zarówno streszcza sytuację “uchodźczą”, jak i podkreśla legalność ich pobytu w Polsce. Jest to przyjęta od kilku miesięcy norma w tej grupie. Między sobą nie używają pojęcia “uchodźca”;
• podniesiono też problem z często spotykanym sformułowaniem “włączanie migrantów” do “społeczeństwa przyjmującego” jako mającego wydźwięk opresyjny i pomijający podmiotowość migrantów;
• „osoby wewnętrznie i zewnętrznie przemieszczone” - terminy te, stosowane przez niektóre instytucje, także są problematyczne i upraszczające rzeczywistość.

Wobec powyższych argumentów postawiono kwestię, czy w ogóle potrzebne są ww. kategorie w dyskursie migracyjnym. Przedstawicielka Urzędu Miasta Krakowa zwróciła uwagę, że z punktu widzenia urzędu migrant jest takim samym klientem jak nie-migrant i w związku z tym w języku dokumentów podkreślanie doświadczeń migracyjnych lub ich braku jest niepotrzebne, a nawet potencjalnie krzywdzące/stygmatyzujące/wykluczające. Jak argumentowali jednak inni dyskutanci, nie dotyczy to języka dokumentów generalnie, ponieważ nie jest możliwe zrezygnowanie z terminologii migracyjnej tam, gdzie jest ona kluczowa, a zatem w dokumentach dedykowanych migrantom lub ich dotyczących.

„Nowi mieszkańcy” - w dyskusjach padło dużo głosów za propozycją mówienia w codziennym języku o “nowych mieszkankach”, “nowych mieszkańcach” Małopolski (albo “Nowakowie” - określenie zaproponowane jeszcze przed wojną przez Białorusinkę mieszkającą w Polsce), aby odejść od mówienia w kategoriach “migrant” czy “uchodźca” w codziennym języku. Były też głosy krytyczne wobec tych pojęć. Istnieje obawa, m.in. wśród samych migrantów, że te sformułowania jeśli będą częścią dokumentów i programów mogą nie być właściwie odczytane przez adresatów. Czy wszyscy zrozumieją, że termin “nowi mieszkańcy” dotyczy osób, które przyjechały z zagranicy?

Tak czy owak podkreślano konieczność bardziej refleksyjnego stosowania języka i odejścia od upraszczających kategoryzacji. Ważne jest też, aby używane słowa nie miały ładunku emocjonalnego czy ideologicznego.  

Finalnie przyjęto jako propozycję rekomendowanego rozwiązania najbardziej neutralne i potencjalnie w najmniejszym stopniu obarczone negatywnymi konotacjami określenia “osoba z doświadczeniem migracyjnym”, “osoba z doświadczeniem uchodźczym”. Wprowadzają one kontekst, który wskazuje na ważne doświadczenie życiowe, jakim jest przeprowadzka do innego kraju, ale kieruje uwagę rozmówcy na konkretnego człowieka i wielowymiarowość jego tożsamości, która nie ogranicza się tylko do migracji.

Uczestniczki i uczestnicy podkreślali też, że bardzo ważne jest, aby używane słownictwo było akceptowane przez samych migrantów, jak i przez społeczeństwo przyjmujące. Jednocześnie, jak wspomniano wcześniej, ważne jest, aby tworzone narzędzia polityk publicznych, programy i informacje trafiały precyzyjnie do adresatów. Ważne jest, aby szukając rozwiązań terminologicznych nie stracić kontaktu z częścią odbiorców czy adresatów. Migranci mogą mieć trudność z dotarciem do informacji, jeśli nie będzie jasno określone, że jest ona skierowana do nich. Z drugiej strony musimy liczyć na to, że identyfikują się z danym określeniem i zareagują na treści opatrzone danym terminem. Na ten temat cały czas trwa dyskusja - na ile można zmieniać rzeczywistość, a na ile trzeba się w nią wpisać. Jest to ważny wątek w budowie dobrych relacji.

Galeria zdjęć

Rosnąca na przestrzeni lat liczba cudzoziemców w regionie sprawia, że coraz więcej obcokrajowców uczy się w małopolskich przedszkolach, szkołach i uczelniach. Masowy napływ imigrantów z Ukrainy po 24 lutego 2022 r., głównie kobiet i dzieci sprawił, że liczba uczniów cudzoziemców w Małopolsce w 2022 r. zwiększyła się aż o 170%. W efekcie istnieje pilna potrzeba wdrożenia, na różnych szczeblach zarządzania, polityk publicznych ukierunkowanych na integrację tej grupy, w tym w zakresie zmniejszania bariery językowej w komunikacji i edukacji, pomocy psychologicznej oraz integracji w środowisku rówieśniczym.

W warsztacie zorganizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego wzięło udział szerokie grono osób ze środowisk zajmujących się tematyką migracji i integracji w edukacji, m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych (np. Fundacji Zustricz, Stowarzyszenia INTERKULTURALNI PL czy Stowarzyszenia Laboratorium Działań dla Pokoju), dyrektorzy placówek edukacyjnych, nauczyciele i lektorzy języka polskiego jako obcego, przedstawiciele administracji. Niezwykle ważnymi uczestnikami warsztatu były osoby z doświadczeniem migracji, które wniosły osobistą perspektywę do dyskusji. Dzięki temu możliwe było poznanie różnych doświadczeń i różnych punktów widzenia. Spotkanie przybrało formę pracy grupowej, która koncentrowała się na zagadnieniach: znajomości języka kraju osiedlenia, wsparcia edukacyjnego, wsparcia emocjonalnego i psychologicznego, edukacji wielokulturowej oraz kwestii związanych z zaangażowaniem rodziców imigrantów w edukację ich dzieci. Celem warsztatu było zdiagnozowanie najistotniejszych wyzwań występujących w tych obszarach, z uwzględnieniem zróżnicowanych perspektyw i doświadczeń zaproszonych osób.

Osobnym tematem dyskusji podczas warsztatów była kwestia dzieci i młodzieży będących imigrantami przymusowymi z Ukrainy, którzy na skutek różnorodnych okoliczności znaleźli się poza systemem edukacji. Wskazywano na problematyczną naturę tego zjawiska, zarówno w wymiarze oceny jego skali, jak i dotarcia do takich osób z sugestią zmiany ich nastawienia.

Wnioski z pracy warsztatowej stanowić będą podstawę do wypracowania zapisów programu integracji imigrantów w Małopolsce, nad którymi pracować będziemy podczas zaplanowanych na maj br. warsztatów strategicznych.

Galeria zdjęć

Województwo Małopolskie zaprasza do udziału w naborach na ekspertów, którzy sprawować będą opiekę merytoryczną podczas prac nad programem integracji imigrantów w województwie małopolskim w pięciu obszarach tematycznych: rynek pracy; edukacja; promocja i ochrona zdrowia; mieszkalnictwo, pomoc społeczna i inne świadczenia publiczne oraz relacje społeczne (wszystkie tematy w kontekście migrantów).

Zleceniobiorcą może być osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą osobiście wykonująca przedmiot umowy (nie dopuszcza się wykonywania umowy z wykorzystaniem innych swoich pracowników lub wykonawców zewnętrznych).

Nabór odbywa się w ramach projektu Małopolska otwarta. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji.

• Ogłoszenie o naborze na eksperta wiodącego w obszarze edukacji 
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wiodącego w obszarze rynku pracy
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wiodącego w obszarze promocji i ochrony zdrowia
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wiodącego w obszarze mieszkalnictwa, pomocy społecznej i innych świadczeń publicznych
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wiodącego w obszarze relacji społecznych 
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wspierającego w obszarze edukacji
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wspierającego w obszarze rynku pracy
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wspierającego w obszarze promocji i ochrony zdrowia
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wspierającego w obszarze relacji społecznych
• Ogłoszenie o naborze na eksperta wspierającego w obszarze mieszkalnictwa, pomocy społecznej i innych świadczeń publicznych

Województwo Małopolskie zaprasza do udziału w naborze na eksperta strategicznego, który sprawować będzie opiekę metodyczną nad całością prac nad programem integracji imigrantów w województwie małopolskim. 

Zleceniobiorcą może być osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą osobiście wykonująca przedmiot umowy (nie dopuszcza się wykonywania umowy z wykorzystaniem innych swoich pracowników lub wykonawców zewnętrznych).

Nabór odbywa się w ramach projektu Małopolska otwarta. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji.

Ogłoszenie o naborze eksperta strategicznego znajduje się tutaj.

Liderem projektu jest Wojewoda Małopolski. Głównym zadaniem Województwa Małopolskiego (partnera) jest wypracowanie dokumentu, który stanowić będzie ramy dla spójnej, skutecznej i efektywnie prowadzonej polityki wobec imigrantów w regionie. Program integracji imigrantów dotyczyć będzie obywateli Ukrainy oraz obywateli państw trzecich, którzy wyjechali z Ukrainy po zbrojnej napaści Rosji na ten kraj, a także innych obywateli państw trzecich, zarówno imigrantów przymusowych, jak i ekonomicznych, którzy jako centrum życiowe wybierają Małopolskę.

W prace nad programem, między innymi poprzez udział w warsztatach diagnostycznych i strategicznych, zaangażowane będą osoby reprezentujące administrację rządową i samorządową oraz społeczeństwo obywatelskie, a także przedstawiciele pracodawców, środowiska naukowego i środowisk imigranckich.

Uchwała Zarządu Województwa Małopolskiego w sprawie zawarcia umowy partnerskiej na realizację projektu „Małopolska otwarta” dostępna jest tutaj