Dlaczego Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego wprowadził uchwałę antysmogową?
Polska należy do niechlubnej czołówki krajów Unii Europejskiej, jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza. Zgodnie z roczną oceną jakości powietrza, dokonywaną przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, od roku 2009 we wszystkich strefach ochrony powietrza w naszym regionie przekraczane są bezpieczne normy, a ponad 98 % mieszkańców Małopolski oddycha powietrzem, w którym zawartość pyłu PM2.5 przekracza zalecenia światowej organizacji zdrowia! Ten stan rzeczy zachęcił władze województwa do podjęcia zdecydowanych działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Sejmik województwa podjął zatem uchwały, dzięki którym możliwe jest znaczące ograniczenie emisji pyłów zawieszonych do atmosfery.
Dlaczego uchwała skupia się na piecach i kominkach?
Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w Małopolsce jest pół miliona pieców (fachowo nazywanych kotłami grzewczymi) na węgiel i drewno, które emitują ogromne ilości pyłów i rakotwórczego benzo[a]pirenu. Stanowią one ponad połowę wszystkich zanieczyszczeń obok zanieczyszczeń z transportu i przemysłu. Spaliny, które dostają się do powietrza atmosferycznego, są przyczyną wielu chorób układu oddechowego, krążeniowego i nerwowego. Szacuje się, że każdego roku w wyniku tych chorób umiera około 45 000 Polaków.
Od kiedy zacznie obowiązywać uchwała antysmogowa dla Krakowa?
Uchwała antysmogowa zakazująca używania paliw stałych wchodzi w życie z dniem 1 września 2019 roku. W okresie od 1 lipca 2017 roku do dnia 31 sierpnia 2019 roku, obowiązywała tzw. uchwała przejściowa zakazująca stosowania do ogrzewania paliw niskiej jakości (miałów, mułów i flotów, węgla o niskiej kaloryczności, wysokiej zawartości popiołu i siarki oraz wilgotnej biomasy).
Dlaczego w Krakowie maja obowiązywać ostrzejsze przepisy?
W Krakowie występują wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza. Wynika to m.in. ze szczególnych warunków meteorologicznych i topograficznych miasta (położenie w niecce, duża liczba dni z tzw. ciszami wiatrowymi) oraz wzmożonego transportu samochodowego. Znaczące ograniczenie zanieczyszczenia powietrza w Krakowie jest istotne ze względu na dużą koncentrację mieszkańców - na wysokie poziomy zanieczyszczeń narażonych jest prawie milion krakowian i turystów. Całkowitego zakazu spalania paliw stałych domagali się również sami mieszkańcy miasta, którzy podczas konsultacji projektu uchwały oczekiwali radykalnych i szybkich działań na rzecz poprawy jakości powietrza.
Co się zmieni w Krakowie 1 września 2019?
Uchwała antysmogowa wprowadza na terenie Krakowa całkowity zakaz stosowania węgla i drewna w instalacjach dostarczających ciepło do systemu centralnego ogrzewania (tzw. kotłach) oraz wydzielających ciepło (piece, kominki itp.). Przepisy nie ograniczają się wyłącznie do budynków prywatnych. Obejmują także ogrzewanie budynków gospodarczych, instytucji publicznych, szklarni i tuneli, suszarnie i obiekty gastronomiczne.
Podstawa prawna:
Uchwała Nr XVIII/243/16 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 15 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw.
Czym można ogrzewać domy w Krakowie po 1 września 2019 r.?
Paliwa dopuszczone do spalania to: lekki olej opałowy oraz paliwa gazowe tj. gaz ziemny wysokometanowy lub zaazotowany (w tym skroplony gaz ziemny), propan–butan, biogaz rolniczy lub inne rodzaje gazu palnego. Uchwała nie ogranicza także możliwości wykorzystania ciepła sieciowego (MPEC), energii elektrycznej, pomp ciepła, instalacji fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych.
Czy w Krakowie można rozpalić grill?
Tak, jeśli jest on urządzeniem przenośnym. Stacjonarne grille ogrodowe traktowane są jako instalacje wydzielające ciepło i nie wolno w nich stosować paliw stałych (rozwiązaniem może być przerobienie instalacji na gazową). Trzeba także sprawdzić regulaminy lokalnych spółdzielni mieszkaniowych – wiele z nich wprowadza ograniczenia w tym zakresie w oparciu o wewnętrzne przepisy.
Kto może sprawdzić, czy nie palę węglem?
Uchwały antysmogowe są aktami prawa miejscowego, dlatego wg prawa w Krakowie uprawniony do kontroli jest prezydent miasta, a w praktyce – wyznaczeni urzędnicy i podległe służby. Najbardziej prawdopodobna jest zatem kontrola straży miejskiej, często w towarzystwie urzędnika Wydziału ds. Jakości Powietrza Urzędu Miasta Krakowa. Uprawnienia do przeprowadzenia kontroli oraz nakładania mandatów ma również policja, a w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska lub Straż Miejska.
Użytkownik urządzenia grzewczego powinien okazać kontrolerom dokumenty potwierdzające, że piec, kocioł lub kominek, z którego korzysta, spełnia wymogi określone w uchwale antysmogowej. Takim dokumentem może być np. instrukcja użytkowania urządzenia.
Jak wysokie są kary?
Jeżeli użytkownik instalacji nie przestrzega uchwały antysmogowej, może dostać mandat do 500 zł. Karę można otrzymać wielokrotnie, przy każdym przypadku działania niezgodnie z uchwałą antysmogową. Kontrolujący może również skierować wniosek do sądu o ukaranie karą grzywny do 5 tys. zł.
Po co właściwie walczymy ze smogiem?
Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym i benzo(a)pirenem ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i może przyczynić się do:
- chorób układu oddechowego: astmy, raka płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, częstych infekcji dróg oddechowych,
- poważnych chorób układu krwionośnego: zawału serca, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń rytmu serca, niewydolności serca,
- chorób układu nerwowego: problemów z pamięcią i koncentracją, wyższego poziomu niepokoju, stanów depresyjnych,
- zmian anatomicznych w mózgu, choroby Alzhaimera, przyspieszonego starzenia układu nerwowego, udaru mózgu,
- chorób układu rozrodczego: bezpłodności, przedwczesnego porodu, obumarcia płodu
- wg najnowszego (2018) raportu UNICEF, substancje zwarte w zanieczyszczonym powietrzu szkodzą tkance mózgowej i hamują rozwój niektórych funkcji mózgu, zwłaszcza u dzieci w pierwszym tysiącu dni po urodzeniu. Oznacza to, że dzieci urodzone i wychowane w zanieczyszczonym powietrzu są nie tylko narażone na choroby, ale mogą być także mniej inteligentne.
Oprócz skutków zdrowotnych, równie istotnym celem walki o poprawę jakości powietrza jest komfort życia mieszkańców Małopolski. Czyste powietrze stanowi w opinii mieszkańców Małopolski istotny element jakości życia.
Jakie są normy jakości powietrza w Polsce?
Normy określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Zgodnie z nimi:
- Stężenie PM10: dobowy poziom stężeń pyłu PM10 wynosi 50µg/m³ i nie może być przekroczony częściej niż 35 dni w roku. Średnia roczna nie może przekraczać 40 µg/m³.
- Stężenie PM2.5: dla pyłu PM2.5 rozporządzenie zawiera tylko normę roczną, która wynosi 25µg/m³. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła normę dobową, która wynosi 25µg/m³. Należy pamiętać, że każdy poziom stężenia pyłu PM2.5 niekorzystnie wpływa na nasze zdrowie.
Co to jest pył PM2.5?
PM2.5 to pył, którego cząsteczki są nie większe od 2,5μm. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opisała go jako najbardziej szkodliwy dla zdrowia człowieka w grupie zanieczyszczeń atmosferycznych. Jego cząsteczki są na tyle małe, że mogą przenikać przez pęcherzyki płucne do krwiobiegu. Udowodniono, że ciągłe oddychanie zanieczyszczonym pyłem PM2.5 powietrzem skraca średnią długość życia. Krótkotrwała ekspozycja zwiększa ryzyko chorób układu oddechowego i krwionośnego. Dodatkowo znane są dokuczliwe objawy występujące bezpośrednio w wyniku kontaktu ze skażonym powietrzem, jak: kaszel, nasilenie astmy, uczucie duszności. Oddychanie powietrzem skażonym pyłem PM2.5 zwiększa też ryzyko zawału i arytmii.
Co to jest pył PM10?
PM10 to pył, złożony z cząstek o średnicy mniejszej lub równej 10μm. Jego występowanie jest związane przede wszystkim z procesem spalania paliw stałych. Zawiera substancje toksyczne, szkodliwe dla ludzi. Dym, sadza, azbest, cząsteczki metali (arsen, nikiel, kadm, ołów), dioksyny, furany i benzo(a)piren i inne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Pyły zawieszone nie są zatem naturalną substancją występującą w powietrzu, a co za tym idzie ma silnie negatywny wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt.
Dowiedz się więcej o uchwale antysmogowej.
