Ekspertyza ta ma na celu wskazanie środków, które mogłyby zostać zastosowane w ramach planu działań krótkoterminowych (PDK) w wybranych 10 miastach Małopolski. W przypadku województwa małopolskiego notuje się rocznie nawet kilkanaście przypadków przekroczenia poziomów alarmowych (200 μg/m³) stężeń pyłu zawieszonego PM10. Zadaniem planu jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń oraz ograniczenie skutków i czasu trwania zaistniałych przekroczeń.
Ekspertyza zawiera propozycje działań, które powinny być wdrażane w sytuacji ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów alarmowych zanieczyszczeń w powietrzu, przewidywany efekt ich wdrożenia oraz propozycje kryteriów, jakimi należałoby się kierować przy podejmowaniu decyzji o ich wprowadzeniu.
Przykładowe działania zawarte w ww. ekspertyzie to:
- ograniczenie emisji powierzchniowej poprzez wzmocnienie kontroli palenisk domowych w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów, zakaz palenia w kominkach, a nawet zakaz spalania paliw stałych w kotłach i piecach,
- ograniczenie emisji linowej poprzez wprowadzenie zakazu wjazdu samochodów do centrum miasta, pobieranie zwiększonej opłaty za parkowanie lub wprowadzenie na czas ogłoszenia alarmu możliwości darmowego korzystania z komunikacji miejskiej,
- ograniczenie emisji punktowej poprzez ograniczenie produkcji przez przedsiębiorstwa wytypowane do redukcji emisji,
- ograniczenie emisji niezorganizowanej poprzez wstrzymanie prac budowlanych, kontrolę pojazdów wyjeżdżających z placów budowy i zanieczyszczających drogi czy zakaz stosowania dmuchaw do zbierania liści,
- działania ochronne związane z informowaniem mieszkańców, szkół i przedszkoli
o prognozowanym wystąpieniu stanów alarmowych, a także szpitali i przychodni
o możliwości wystąpienia większej ilości przypadków nagłych.
Realizacja działań krótkoterminowych może przynieść znaczący efekt obniżenia alarmowych poziomów stężeń pyłu PM10 notowanych w małopolskich miastach nawet o 100-180 μg/m³. Znacząco przyczyni się to do poprawy warunków zdrowotnych dla mieszkańców, zwłaszcza dla osób szczególnie wrażliwych: dzieci, osób starszych i chorych. Istotny jest przy tym także zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców.
W świetle obowiązujących przepisów prawa nie jest możliwe uchwalenie i wdrożenie planu działań krótkoterminowych. Obecnie w Ministerstwie Środowiska przygotowywana jest nowelizacja ustawy prawo ochrony środowiska, w ramach której do polskiego prawodawstwa implementowane są postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. Dyrektywa CAFE).
W myśl art. 92 ust. 1 projektu ustawy o zmianie ustawy prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw nałożony zostanie obowiązek przygotowania i przyjęcia takiego dokumentu w drodze uchwały sejmiku województwa jako elementu programu ochrony powietrza.
Na rok 2012 zaplanowane zostały szczegółowe konsultacje z samorządami lokalnymi w zakresie działań krótkoterminowych, które zostaną ujęte w zaktualizowanym programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.
