W roku 2019 Małopolanie pozbyli się łącznie 15 004 kotłów na paliwo stałe. Obok Krakowa i Skawiny liderami w likwidacji „kopciuchów” są także Tarnów (333), Wieliczka (302) i Zabierzów (240). W ubiegłym roku powstało łącznie ponad 32,2 km nowych sieci ciepłowniczych, do których podłączono 439 nowych odbiorców ciepła oraz 331,8 km nowych sieci gazowych z podłączeniem niemal 9,3 tys. nowych odbiorców gazu.
Osoby i rodziny, które zdecydowały się na wymianę pieca oraz inwestycje w rozwiązania przyjazne środowisku, mają do dyspozycji kilka źródeł dofinansowania. Najpopularniejsze z nich to rządowy program „Czyste Powietrze”, w roku 2019 funkcjonowała także skierowana do rolników „AgroEnergia” i przeznaczony dla instalacji fotowoltaicznych „Mój Prąd”. Mieszkańcy mieli do dyspozycji również ulgę termomodernizacyjną w PIT oraz kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach.
Małopolska wspomaga wymianę pieców poprzez Regionalny Program Operacyjny, z którego od roku 2014 do chwili obecnej przeznaczono na ten cel 290 milionów zł. Swoje programy dofinansowań prowadzą gminy, które także mogły skorzystać z programu dopłat „Stop Smog”.
Mimo tego nie we wszystkich gminach proces wymiany pieców przebiegał w minionym roku sprawnie. W aż 28 z nich, w tym kilku uzdrowiskowych, nie wymieniono ani jednego przestarzałego pieca.
– W nadchodzącym roku gminy zdecydowanie muszą przyspieszyć proces wymiany kopciuchów – mówi wicemarszałek Małopolski Tomasz Urynowicz.
Zostały nam na to tylko 24 miesiące. Ale jest też sporo dobrych wiadomości: według nowo przyjętego Programu Ochrony Powietrza dla Małopolski już wkrótce we wszystkich gminach będzie funkcjonował punkt obsługi programu „Czyste Powietrze” oraz ekodoradca. Formuła samego programu została ostatnio znacznie uproszczona. A przypomnę, że dofinansowuje on nie tylko montaż ekologicznego pieca, ale także audyt energetyczny czy wymianę drzwi i okien
– podsumowuje Tomasz Urynowicz.
Tymczasem na przekroczenie dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10 przez więcej niż 35 dni w roku narażonych jest ponad 54% mieszkańców Małopolski czyli ponad 1 500 000 osób. Przeprowadzone w listopadzie 2020 r. na zamówienie Zarządu Województwa Małopolskiego badania sondażowe IBRiS pokazują, że ponad 81 proc. mieszkańców ocenia wprowadzone przepisy antysmogowe dobrze lub bardzo dobrze.
Procedury walki ze smogiem dla gmin uszczegółowione zostały w przyjętym w październiku 2020 nowym Programie Ochrony Powietrza. Najważniejsze zadania lokalnych samorządów to:
- utworzenie i utrzymanie punktów obsługi programu Czyste Powietrze,
- zatrudnienie ekodoradcy w każdej gminie,
- prowadzenie akcji informacyjnych o wymaganiach uchwały antysmogowej z dotarciem do każdego punktu adresowego w gminie opalanego węglem lub drewnem ,
- zamieszczenie na stronie internetowej informacji o jakości powietrza i aplikacji Ekointerwencja,
- inwentaryzacja co najmniej 70% budynków w gminie do końca 2021 roku,
- kontrole interwencyjne palenisk w ciągu 12 godzin od zgłoszenia np. w aplikacji Ekointerwencja.
- analiza skali ubóstwa energetycznego mieszkańców, potrzeb w zakresie termomodernizacji i wymiany ogrzewania u tych osób, rekomendowane wprowadzenie programów osłonowych dla najuboższych,
- identyfikacja, w ramach aktualizacji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
- wykorzystanie w budynkach użyteczności publicznej energii elektrycznej pochodzącej z OZE: od 2023 roku co najmniej 50%,
- rekomendacja przeznaczenia co najmniej 1% dochodów własnych gminy na finansowanie: programów dotacyjnych i osłonowych, prowadzenia kontroli, zatrudnienia ekodoradców itp.
