Rok 2021 stał pod znakiem wdrażania Programu Ochrony Powietrza oraz realizacji już dwóch ( co wyjątkowe w skali europejskiej) programów unijnych. Kolejne punkty obsługi Programu Czyste Powietrze, ekodoradca w każdej gminie, szersza informacja o jakości powietrza czy sprawniejsze kontrole palenisk – to tylko niektóre wymierne efekty regulacji wprowadzonych w październiku 2020 roku Programem Ochrony Powietrza dla Małopolski. Do końca roku działania antysmogowe w postaci m.in. wymiany nieefektywnych źródeł grzewczych podjęło w naszym regionie 180 gmin, które w ten sposób bezpośrednio wpłynęły na ograniczenie emisji zanieczyszczeń i poprawiły jakość życia mieszkańców. W 2021 roku przybyło gminnych ekodoradców. W październiku odbywały się szkolenia dla pracowników gmin, policji oraz straży miejskich i gminnych z terenu województwa małopolskiego z zakresu kontroli palenisk domowych. Mówiono o podstawach prawnych kontroli, uprawnieniach przysługujących kontrolującym, ale również o tym, jak prawidło pobierać próbki z palenisk.
Niektóre gminy wykazały się w minionym roku dodatkową inicjatywą i wprowadziły na swoim terenie lokalne uchwały antysmogowe. Regulacje przyjęły w 2021 Niepołomice, Oświęcim, Krzeszowice, Skawina, Rabka Zdrój, Czarny Dunajec i Nowy Targ.
Warto odnotować również spotkanie inaugurujące projekt LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA – „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla klimatu i Energii dla województwa małopolskiego”. Projekt realizowany jest przez Województwo Małopolskie we współpracy z dwudziestoma siedmioma partnerami z Polski i zagranicy. Budżet projektu to 16,4 mln EUR (ok. 70 mln zł), z czego 60% to środki pozyskane z unijnego programu LIFE. 12 lipca w Krakowie dokonano oficjalnego otwarcia projektu, prezentując jego cele. To między innymi promocja odnawialnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej oraz szeroko zakrojone działania strategiczne na rzecz przeciwdziałania i adaptacji do skutków zmian klimatu. Małopolska to jedyny region w Europie, który realizuje dwa projekty zintegrowane LIFE. W ramach projektu rozpoczęli pracę powiatowi doradcy ds. klimatu i środowiska, stale zdobywający nowe umiejętności, m.in. na studiach podyplomowych zorganizowanych przez Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie.
W 2021 roku Sejmik Województwa przyjął wojewódzki Program Strategiczny Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego.
W kwietniu odbyła się II edycja Szczytu Klimatycznego TOGETAIR. Małopolska była jednym z partnerów wydarzenia, łączącego działania wszystkich sektorów kraju: rządu, samorządów, nauki, biznesu, organizacji pożytku publicznego i mediów - na rzecz ochrony środowiska. Trzydniowy Szczyt Klimatyczny TOGETAIR został realizowany w formule hybrydowej, a transmisje można było oglądać na stronach głównych partnerów medialnych: Polsat, Polsat News oraz Interii. Organizatorem wydarzenia była Fundacja Czyste Powietrze.
Za nami również jubileuszowy 10. Dzień św. Franciszka, który w tym roku odbywał się pod hasłem „Ekologia w pandemii”. Podczas święta chrześcijańskich ekologów nie mogło zabraknąć EkoMałopolski i naszego namiotu Pod Bazyliką Franciszkanów, a także rozmów o ekologii na co dzień i wyzwaniach na przyszłość, oraz zielonych zabaw i gier z nagrodami.
Tegoroczne wakacje dla wielu mieszkańców Małopolski były okazją do aktywnego zaangażowania się w działania proekologiczne. Na turystyczne szlaki ruszyli ochotnicy, aby wspólnie z Urzędem Marszałkowskim, gminami i nadleśnictwami wziąć udział w akcji „Sprzątamy zieloną Małopolskę”. Akcję zainaugurowano 10 lipca w opactwie benedyktynów w podkrakowskim Tyńcu, gdzie ustawiono namioty z ekologicznymi konkursami i atrakcjami, można było zaopatrzyć się w jednorazowe worku i rękawiczki i wyruszyć na sprzątanie przystani, lasów tynieckich, ścieżki rowerowej i okolicy. Podobnie było w Centrum Edukacji Przyrodniczej EkoMałopolska w Jastrzębiej pod Ciężkowicami oraz sądeckiej Przehybie. Do sprzątania przyłączyło się blisko 50 gmin, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego oraz Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie. Idea była jedna, ale każda gmina miała własny pomysł, często bardzo kreatywny, na jej wykonanie. I tak w Miechowie w akcji wzięły całe rodziny, a każdy uczestnik wydarzenia otrzymał upominek – sadzonkę drzewa liściastego lub krzewu ozdobnego. Często – jak np. w Zakopanem, w akcji brali udział pracownicy urzędów gminnych i miejskich. W każdej z lokalizacji zebrano od kilku do kilkudziesięciu worków odpadów.
Warsztaty dla dzieci i młodzieży zero waste, piknik ekologiczny „Małopolska EkoŚwiadomość", zajęcia na Targu Pietruszkowym na krakowskim Podgórzu czy ekologiczna prewencja „Rozprawiamy się z odpadami”- to tylko niektóre z projektów, które uzyskały dofinansowanie w ramach rozstrzygniętego 24 sierpnia Otwartego Konkursu Ofert „EkoMałopolska 2021. Była to druga edycja cennej inicjatywy Województwa, która ma na celu wyłonienie interesujących projektów służących dobru publicznemu i edukacji ekologicznej. Do nadsyłania ofert zaproszono organizacje pozarządowe, fundacje i stowarzyszenia, realizujące zadania publiczne w obszarze ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Tegoroczna edycja konkursu spotkała się z dużym zainteresowaniem, wpłynęły 24 oferty, z których przyjęto 17. Dofinansowanie otrzymały zadania koncentrujące się wokół organizacji wydarzeń, imprez, warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej, związanych z tematyką zapobiegania powstawaniu odpadów, oraz z tematyką ochrony powietrza oraz zapobiegania zmianom klimatu. Na realizację zadań wybranych w ramach konkursu, Zarząd Województwa Małopolskiego przeznaczył ogółem 280 000 zł.
Jesień rozpoczęliśmy plebiscytem EKO HERO Małopolski 2021. Tegoroczna edycja, organizowana po raz kolejny wspólnie z Grupą Polska Press, cieszyła się dużym zainteresowaniem Małopolan. Wpłynęło 71 zgłoszeń od firm, samorządów i mieszkańców, którzy myślą ekologicznie. Najważniejszymi celami plebiscytu była edukacja i promowanie zachowań proekologicznych. Na konkretnych przykładach pokazaliśmy, że małopolskie firmy, gminy, samorządy i mieszkańcy dzięki swojemu zaangażowaniu w działania proekologiczne nie tylko powstrzymują degradację środowiska, ale również zyskują w sferze samorządu, biznesu i turystyki. Celem plebiscytu było wskazanie i nagrodzenie takich działań.
Dużym zainteresowaniem mieszkańców naszego regionu, podobnie jak w roku ubiegłym, cieszyła się akcja „Małopolska bez smogu”. Przez kilka tygodni, od 12 listopada do 20 grudnia, sprawdzaliśmy, czym oddychają mieszkańcy Mogilan i Czernichowa, Nowego Targu i Czarnego Dunajca, a także Krynicy-Zdroju i Piwnicznej-Zdroju. Przenośne pyłomierze badały jakość powietrza, a dodatkowo w Czernichowie, Nowym Targu oraz Piwnicznej–Zdroju ustawiona została specjalna instalacja - kilkumetrowy model ludzkich płuc wykonany z białej, przepuszczalnej materii. Podczas akcji płuca „oddychały” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrowały zawieszone w nim zanieczyszczenia. Podsumowaniem akcji była debata, która odbyła się 20 grudnia w Studiu im. Romany Bobrowskiej w Radiu Kraków.
Nie marnuj: podziel się, użyj ponownie, stwórz coś fajnego! – czyli EkoMałopolska ZERO WASTE 2021 to zorganizowane po raz pierwszy, wspólnie z Grupą Polska Press, wydarzenie online, podczas którego nie tylko przybliżyliśmy samą koncepcję zero waste, ale również zainspirowaliśmy do spojrzenia na codzienne sprawy w duchu jak najlepszego wykorzystywania żywności, energii i surowców. Warsztaty kulinarne z Sylwią Majcher, DIY eko kosmetyki z Fab Lab Kraków, Las w słoiku z Olgą Puźniak (Mikroogrody), konkursy dla dzieci i dorosłych, porady i wypowiedzi ekspertów – to tylko niektóre z punktów bogatego programu wydarzenia, którego podsumowaniem było opublikowanie specjalnego dodatku do Gazety Krakowskiej – poradnika zero waste.
Mimo pandemicznych ograniczeń regularnie odbywały się posiedzenia Rady ds. EkoMałopolski, utworzonego w ramach projektu EkoMałopolska ważnego ciała doradczego Zarządu Województwa. Opinie Rady były kluczowe podczas przygotowywania założeń programowych oraz kierunków rozwoju ochrony i kształtowania środowiska w 2021 roku, m.in. podczas przygotowania założeń do lokalnych uchwał antysmogowych.
Dziękujemy za udział w naszych projektach edukacyjnych i promujących ekologię, za pracę na rzecz lepszej przyszłości!
