Biegi przełajowe (cross country) są bardzo popularną formą aktywności biegowej. W krajach anglosaskich, Beneluksie, Francji, Włoszech czy Hiszpanii lokalne biegi przełajowe stanowią o selekcji i szkoleniu do sportu wyczynowego. Nie tylko do lekkoatletyki ale również do gier zespołowych i innych sportów. W Wielkiej Brytanii organizowano je początkowo jako marszobiegi, łączące szybkość oraz orientację w terenie. W Stanach Zjednoczonych w systemie sportu akademickiego, cross country jest podstawową formą rywalizacji miedzy szkołami i uniwersytetami.
W Polsce biegi przełajowe też były kiedyś mocno rozwinięte. Pokolenie znakomitych polskich długodystansowców, począwszy od tzw. „wunderteamu”, do złotych lat 70. czy 80. XX w., było wychowanych na wielopłaszczyznowej strukturze biegów przełajowych. Funkcjonowały w systemie edukacji, w formie sztafetowych biegów przełajowych, czy też rywalizacji na poziomie szkoły, dzielnicy miasta, gminy czy województwa. Były Narodowe Biegi Przełajowe, mistrzostwa Ludowych Zrzeszeń Sportowych (LZS), a nawet wyścigi w tzw. branżach przemysłowych.
Samorząd województwa wspiera wiele inicjatyw, które promują aktywność fizyczną w naszym regionie, ale też poza nim. Wspieramy młodych sportowców, którzy sięgają po międzynarodowe trofea. Jesteśmy partnerem wielu ważnych imprez sportowych, m.in. wydarzenia Krakoskikros. Uczestnikom biegu przełajowego życzę niezapomnianych emocji i wrażeń oraz sprzyjającej pogody
- mówi marszałek Witold Kozłowski.
Kształtują siłę, wytrzymałość, sprawność i dynamikę
Krakoskikros zostanie poprowadzony po nieutwardzonych ścieżkach i polanach Parku Lotników. Organizatorzy przygotowali trasy dla mężczyzn (6 km), kobiet (4 km) a także dla dzieci (od 600 m do 1 km) i młodzieży (od 1 km do 4 km). Start oraz meta zostaną usytuowane w pobliżu Tauron Areny Kraków. - Trasy zostały tak pomyślane, by kształtować siłę, wytrzymałość, sprawność, dynamikę, a nawet szybkość. W przełajach powinni startować sprinterzy, średnio- i długodystansowcy. Nawet piłkarze i szachiści. Wbrew pozorom są to zawody bardzo bezpieczne. Miękkie podłoże, zbiegi, podbiegi, ostre zakręty, czasem przy wiejącym wietrze naturalnie kształtują wszystkie poziomy motoryki – przekonuje Dariusz Kaczmarski, założyciel AZS AWF Kraków Masters.
Tanie, skuteczne i bardzo atrakcyjne
Naukowcy i nauczyciele alarmują o coraz słabszej kondycji fizycznej dzieci i młodzieży. Wyniki są zatrważające. Z badań Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie wynika że 88 proc. dzieci z klas I-III nie jest w stanie wykonać przewrotu w przód, 74 proc. dzieci z klas IV-VI nie potrafi kozłować piłki, a 57 proc. nie umie skakać przez skakankę. – Podobnie jest z innymi ćwiczeniami fizycznymi. O ile w 1979 r. dziesięciolatki były w stanie wykonać zwis na drążku przez 24 sekundy, to teraz już tylko przez osiem sekund – zwróciła uwagę prof. Anna Fijałkowska. Skok w dal z miejsca dzieci wykonywały średnio na odległość 129 cm, obecnie – już zaledwie 100 cm. Siedmiolatki 600 metrów biegiem w 1979 r. były w stanie pokonać w czasie 3 minut i 5 sekund, dziś potrzebują na to 3 minut i 45 sekund. Wraz ze spadkiem sprawności dzieci coraz więcej z nich ma nadwagę lub otyłość. - Crossy są idealną formą dla poprawy aktywności fizycznej najmłodszych. Uczą walki, rozkładania sił, taktyki. Kształtują cechy wolicjonalne i waleczność. To, czy wygram, nie ma znaczenia. Istotne, że pobiegłem, walczyłem, pokonałem mojego kolegę i znajomego na ostatniej prostej. Poprzez swoją dostępność są tanie, skuteczne i bardzo atrakcyjne. O wiele lepsze niż wielokilometrowe biegi po asfalcie – argumentuje Kaczmarski.
Bez zamykania ulic i angażowania służb
- Odeszliśmy od tej formy kształtowania formy fizycznej w Polsce. Nawet nasi zawodowi profesjonalni biegacze unikają startów w biegach przełajowych. Decydują się na wielotygodniowe przygotowania, skomplikowane systemy i koncepcje treningowe, drogie zgrupowania. Na zachodzie po prostu się biega co tydzień, a młodzież często jeszcze w tygodniu startuje w zawodach szkolnych. Cross country są relatywnie tanie w organizacji. Nie trzeba zamykać ulic, angażować wielu służb i środków.Wystarczy mała łąka w okolicznym parku. I można zorganizować znakomitą imprezę biegową. Dla dzieci, dla młodzieży, dla dorosłych i seniorów. Wszyscy mogą startować i rywalizować w swoich kategoriach wiekowych. Prostsze, łatwiejsze, tańsze i na pewno skuteczniejsze – podkreśla Kaczmarski, który w latach 90. XX w. w Belgii – w sezonie jesienno-zimowym wielokrotnie startował w crossach.
I przypomina, że nadal większość zawodników tak trenuje jesienią i zimą. Jacob Ingebrigtsen, mistrz olimpijski z Tokio na 1500 metrów, od kilkunastu lat, co roku w grudniu startuje w Mistrzostwach Europy w cross country (jest siedmiokrotnym mistrzem Europy). - Bez powrotu do wielopłaszczyznowych systemów biegów przełajowych nie będzie biegania w Polsce. Mamy nadzieję, że Krakoskikros spodoba się i będzie początkiem nowej oferty dla małopolskich biegaczy – kończy Kaczmarski.
* Pierwsze biegi przełajowe przeprowadzono w Wielkiej Brytanii w 1876 roku, czternaście lat później stało się to w USA. W Polsce na oficjalne rozpoczęcie rywalizacji trzeba było czekać do 1921 roku. Podczas letnich IO w 1912, 1920 i 1924 rozgrywano indywidualne i zespołowe biegi przełajowe. Jako dyscyplina sportu aspirowały do znalezienia się w programie zimowych IO w 2018 roku. Dziś, szczególnie w krajach anglosaskich, przełaje mają charakter masowy. Na starcie gromadzą tysiące biegaczy.
