Na początku obrad radni województwa uczcili minutą ciszy pamięć Marka Nawary - pierwszego Marszałka Województwa Małopolskiego. Następnie, w ramach wspomnienia 105. rocznicy urodzin św. Jana Pawła II – patrona regionu, zaprezentowano nagranie utworu „Nie zastąpi Ciebie nikt”, przygotowanego jako podziękowanie za pontyfikat wybitnego Małopolanina.
Podczas sesji podsumowano międzynarodową konferencję medyczną McMaster International Review Conference of Internal Medicine, która w maju odbyła się w Krakowie. Małopolska była Partnerem Strategicznym wydarzenia. W konferencji wzięło udział 2 tys. uczestników z 75 krajów. Uczestniczyli w niej wybitni specjaliści, profesorowie, lekarze praktycy oraz studenci medycyny z pięciu kontynentów.
Miłym akcentem początku obrad były życzenia z okazji Dnia Matki, jakie złożył w imieniu Samorządu Województwa Małopolskiego wszystkim mamom marszałek Łukasz Smółka.
Przyjmijcie panie najserdeczniejsze życzenia i podziękowania za oddanie i zaangażowanie w tę szczególną rolę. Wszystkiego najlepszego!
– powiedział marszałek Łukasz Smółka.
Raport o stanie Województwa Małopolskiego za rok 2024
Jednym z ważniejszych punktów XVIII Sesji SWM było przedstawienie raportu o stanie Województwa Małopolskiego za rok 2024. Raport jest podsumowaniem działalności Zarządu Województwa i przedstawia przede wszystkim działania własne, ale także zadania realizowane przez podmioty niezależne od województwa, które miały wpływ na rozwój regionu. Kierunki polityki rozwoju w 2024 roku wytyczyła Strategia Rozwoju Województwa Małopolska 2030, przyjęta jednogłośnie przez Sejmik w grudniu 2020 roku.
Na wstępie chciałbym zaznaczyć to, co jest dla nas kluczowe: że zadowolenie mieszkańców Małopolski jest wysokie, tj. wysoko jest oceniana jakość życia w Małopolsce, wysoko jest oceniana również praca samorządu. To cieszy, bo oznacza, że nasza wspólna praca daje efekty, że nasi mieszkańcy widzą w Małopolsce dobre miejsce do życia, pracy i rozwoju
- powiedział marszałek Łukasz Smółka.
Warte podkreślenia jest, że nasi mieszkańcy są bardzo przedsiębiorczy i to pokazują statystyki. Co 10 polski podmiot gospodarczy jest zarejestrowany w Małopolsce. Ważne jest także to, że spada bezrobocie: na koniec ubiegłego roku ten wskaźnik wynosił nieco ponad 4%, gdzie dziesięć lat wcześniej to było blisko 10%
- dodał Łukasz Smółka.
Bardzo państwu dziękuję za dobrą współpracę w 2024 roku i oczywiście ufam, że ta współpraca będzie się układać w roku 2025 i w latach kolejnych. Natomiast też musimy sobie jasno powiedzieć, przy okazji omawiania tego raportu, że przed nami wiele wyzwań. To wyzwania związane z inwestowaniem w ochronę zdrowia i bezpieczeństwo, w publiczny transport zbiorowy. To także zadbanie o to, by w naszym regionie był szeroki dostęp do wody. Dzisiaj są sygnały, że w niektórych miejscach tej wody brakuje - więc kluczowe jest, aby mieć strategię, a przede wszystkim mieć zabezpieczone środki, by za pięć czy dziesięć lat woda była dla mieszkańców dostępna
- podkreślił Łukasz Smółka.
Bardzo istotnym wyzwaniem jest dla nas także to, by mocno zadbać o tradycyjny model rodziny. Zadbać o to, o czym wspólnie zadecydowaliśmy i co zapisaliśmy w strategii – że rodzina jest w centrum – ale również pamiętać o tym, że jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, że przybywa nam osób w wieku senioralnym i to też niesie za sobą wyzwania, jak choćby konieczność przygotowania takich programów jak Małopolski Tele-Anioł, który jest dobrze oceniany przez mieszkańców, ale brakuje dodatkowego programu, który będzie wsparciem w tym zakresie
- zaznaczył marszałek Łukasz Smółka.
Szczegóły raportu omówiła Anna Mlost, dyrektor Departamentu Rozwoju Regionu UMWM.
Sytuacja społeczno-gospodarcza
Przedstawiając dane z obszaru społeczno-gospodarczego, Anna Mlost zwróciła uwagę, że w 2024 roku Małopolska miała najwyższy wskaźnik przyrostu naturalnego w kraju i zajmowała 2. miejsce pod względem faktycznego przyrostu ludności - po województwie pomorskim. Zaznaczyła także, że o atrakcyjności regionu świadczy silnie dodatni wskaźnik migracji na pobyt stały, wynoszący 1,7‰, co daje 3. miejsce w kraju po mazowieckim i pomorskim.
W raporcie wiele uwagi poświęcono kondycji małopolskiej gospodarki. Jak wskazano, liczba podmiotów gospodarczych w województwie wykazuje w ostatnich latach tendencję wzrostową: na koniec 2024 roku w systemie REGON zarejestrowanych było 499,3 tys. podmiotów, tj. o 18,2 tys. więcej niż w roku poprzednim. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w Małopolsce stanowiły 9,4% wszystkich podmiotów w skali kraju.
Jak podkreślono, Małopolska wyróżnia się niską stopą bezrobocia, wynoszącą pod koniec 2024 roku 4,2% (Polska 5,1%). Województwo pod względem stopy bezrobocia zajęło 4. lokatę za województwami: wielkopolskim (3,0%), śląskim (3,6%) oraz mazowieckim (4,0%).
- Stopa bezrobocia w Małopolsce w ciągu ostatnich 10 lat spadła z poziomu 9,7% w 2014 r. do 4,2% w 2024 r. i jest niższa niż średnia dla kraju, wynosząca 5,1%. Podobnie jak w kraju, widoczny jest stały trend wzrostowy PKB na mieszkańca – powiedziała Anna Mlost. – Co ważne, Małopolska zajmuje 2. miejsce po Mazowszu pod względem wielkości nakładów poniesionych na działalność B+R. Natomiast w odniesieniu ich do PKB region osiąga najwyższą wartość w skali kraju – dodała.
W raporcie wskazano także, że rok 2024 był drugim rokiem od czasów pandemii, kiedy zaobserwowano znaczący rozwój przemysłu turystycznego w Małopolsce, po kryzysie związanym z pandemią COVID 19 i działaniami wojennymi na Ukrainie. Region odwiedziło ponad 26 mln turystów. Szacunkowe wpływy Małopolski z turystyki wyniosły ponad 19,3 mld zł, co stanowi wzrost o 48,5 proc. względem 2023 roku.
Obszary i główne kierunki polityki rozwoju
W raporcie omówiono obszary i główne kierunki polityki rozwoju, w kontekście Strategii Rozwoju Województwa Małopolska 2030. Przedstawiono także wybrane przedsięwzięcia zrealizowane w poszczególnych obszarach.
W obszarze I – Małopolanie – wskazano, że w otwartych konkursach i małych grantach zrealizowano łącznie 228 inicjatyw na rzecz rodziny i seniorów, a ze wsparcia w ramach projektu Małopolski Tele-Anioł 2.0, czyli usług teleopiekuńczych, opiekuńczych i sąsiedzkich, skorzystało ponad 2 tys. osób. Usługi społeczne były rozwijane m.in. w ramach projektów „Inkubator Włączenia Społecznego 2.0”, „Usługa Wrażliwa”, „Społeczna Małopolska” czy „Małopolskie centra usług społecznych”. Prowadzone były także działania wspierające system pieczy zastępczej czy promujące aktywność w wieku senioralnym.
Jeżeli chodzi o opiekę zdrowotną, to na inwestycje w infrastrukturę i wyposażenie szpitali przeznaczono z budżetu województwa ponad 86 mln zł. Te środki umożliwiły realizację 43 zadań w 16 wojewódzkich podmiotach leczniczych. Dofinansowano budowę tężni solankowych w 10 gminach, prowadzono także programy profilaktyki i diagnostyki chorobowej, z których skorzystało 100 tys. osób.
Wsparcie województwa uzyskały jednostki dbające o bezpieczeństwo. Ponad 20 mln zł otrzymały łącznie jednostki OSP z Małopolski, KW Policji w Krakowie, KW PSP w Krakowie, jednostki GOPR, TOPR oraz WOPR. W trakcie realizacji są projekty „Bezpieczna Małopolska” skierowane do Straży Pożarnej oraz Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, dzięki którym jednostki zyskują nowe samochody, sprzęt i urządzenia służące codziennej pracy.
Na zadania o charakterze sportowym województwo przeznaczyło w ub. roku kwotę ponad 46 mln zł. Dzięki tym środkom zrealizowano szereg działań upowszechniających kulturę fizyczną, rozwój sportu i rekreacji, wsparto sportowe talenty i zmodernizowano infrastrukturę, a także promowano sport poprzez dofinansowanie imprez sportowych, również tych najwyższej rangi.
W ubiegłym roku zakończono realizację 3 przedsięwzięć wieloletnich realizowanych przez instytucje kultury województwa małopolskiego. Ich łączna wartość wyniosła około 51,3 mln zł, przy wsparciu środkami zewnętrznymi na poziomie 23,5 mln zł oraz dofinansowaniem ze strony budżetu Województwa na poziomie 27,8 mln zł. To projekty: Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni - budowa nowego oddziału Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, Etnografia bez granic - Rewaloryzacja zabytkowych obiektów Muzeum Etnograficznego w Krakowie umożliwiająca rozwój tożsamości, więzów społecznych odraz pozytywnych postaw XXI wieku, a także Waloryzacja zabytkowego gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie dla wzmocnienia funkcji muzealnych w zakresie adaptacji strychu siedziby do funkcji użytkowych wraz z wykonaniem windy i klatki schodowej.
W obszarze edukacji, w 2024 roku łączna wartość wydatków poniesionych w ramach realizowanych przedsięwzięć wynosiła prawie 47 mln zł. Zakończono realizację 25 projektów, w tym 2 wieloletnich. To m.in. budowa systemu koordynacji i monitorowania regionalnych działań na rzecz kształcenia zawodowego, szkolnictwa wyższego oraz uczenia się przez całe życie, w tym uczenia się dorosłych, Branżowe Centra Umiejętności, realizacja projektów Zawodowa Małopolska, Małopolski pociąg do Kariery oraz Małopolski Program Wspierania Uczniów, a także konkursy wspierające działania edukacyjne, projekty infrastrukturalne, w tym modernizacyjne oraz stypendia.
Wśród głównych przedsięwzięć dla kierunku Rynek Pracy wskazano programy regionalne dla bezrobotnych, projekty adaptacyjno-aktywizacyjne „Żyj i pracuj w Małopolsce” oraz „Nowy start z EURES-em”, wsparcie działalności zakładów aktywności zawodowej dla osób niepełnosprawnych, a także wsparcie rozwoju ekonomii społecznej i potencjału służb zatrudnienia. Wartość przedsięwzięć zrealizowanych na rzecz rynku pracy w 2024 roku to ponad 133 mln zł.
W obszarze II – Gospodarka – wśród przedsięwzięć promujących innowacyjność wskazano na organizację takich wydarzeń jak Małopolska Noc Naukowców, której 18. edycja zgromadziła ponad 63 tys. uczestników, a także udział w międzynarodowych sieciach współpracy jak Inicjatywa Awangarda IA, czy BERRY+. Mówiąc o wsparciu konkurencyjności i przedsiębiorczości zwrócono uwagę na działalność Centrum Business in Małopolska. Przypomniano także, że decyzją Komisji Europejskiej, Małopolsce przyznano tytuł Regionalnej Doliny Innowacji – tym samym Małopolska dołączyła do elitarnego grona regionów, które konsekwentnie wspierają i rozwijają innowacyjność.
Na realizację zadań związanych z kierunkiem Turystyka przeznaczono ponad 37 mln zł. Wśród zrealizowanych przedsięwzięć strategicznych wymieniono m.in. dalszą budowę zintegrowanej sieci tras rowerowych oraz przedsięwzięcie Małopolska Arena Czasu Wolnego, w ramach którego Małopolska Organizacja Turystyczna zrealizowała ponad 100 wizyt studyjnych, goszcząc kilkuset dziennikarzy i touroperatorów z 35 krajów.
Na zadania inwestycyjne związane z transportem Województwo Małopolskie wydatkowało w 2024 roku środki BW w kwocie 137 mln zł, 11 mln zł JST, pozyskało 121 mln zł ze środków rządowych m.in. dotacje celowe BP, Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg, Rządowy Fundusz Polski Ład, rezerwa subwencji ogólnej oraz ponad 24 mln zł ze środków Programu FEM oraz PL-SK 2021-2027. Wśród najważniejszych inwestycji drogowych zakończonych w 2024 roku znalazły się m.in. obwodnica Szczurowej, obwodnica Hubenic, Kozłowa i Borusowej oraz przebudowy/budowy mostów w ciągu: DW 968 w m. Szczawa, DW 961 w m. Kośne Hamry , DW 993 w m. Bednarka, DW 966 w m. Kobylec, DW 981 w m. Grybów, oraz Modernizacja DW 960 Bukowina Tatrzańska Łysa Polana i Modernizacja DW 971 zapobiegająca powstawaniu osuwisk. Kontynuowana była realizacja kluczowych dla regionu inwestycji dofinansowanych ze środków rządowych: obwodnice Niepołomic Etap II, Proszowic Etap II, Brzeszcz , Olszyny i Jankowic, poprawa bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu na drogach wojewódzkich oraz modernizacja odcinków dróg wojewódzkich. W ramach wsparcia transportu, podpisano także umowę ramową na zakup 25 pociągów wraz z usługą serwisową i pakietem części zamiennych oraz umowę wykonawczą na 6 sztuk pojazdów (z 25) z terminem odbioru 2026 r. Planowane jest podpisanie kolejnych umów wykonawczych na dostawy pozostałych 19 pojazdów. Budżet umowy ramowej to ponad 1,3 mld zł.
W obszarze III – Klimat i Środowisko – wskazano zrealizowane działania ograniczające zmiany klimatyczne. To m.in. realizacja LIFE IP MAŁOPOLSKA „Wdrażanie Programu Ochrony Powietrza dla Województwa Małopolskiego - Małopolska w zdrowej atmosferze” oraz realizacja LIFE IP EKOMAŁOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa Małopolskiego”, a także dofinansowanie modernizacji energetycznej budynków użyteczności publicznej.
Wsparcie w ramach obszaru udzielono także m.in. na gospodarowanie wodą (Małopolska Deszczówka, zbiorniki służące małej retencji, pomoc spółkom wodnym w utrzymaniu urządzeń melioracji wodnej), bioróżnorodność i krajobraz (Małopolska Pszczoła, Małopolski wypas kulturowy, rozpoczęcie budowy Popradzkiego Centrum edukacji i siedziby Oddziału ZPKWM w Rytrze) oraz edukację ekologiczną (kampanie i akcje informacyjne i edukacyjne).
W obszarze IV – Zarządzanie Strategiczne Rozwojem – wymieniono najważniejsze działania zrealizowane w trzech kierunkach: System zarządzania strategicznego rozwojem, Współpraca i partnerstwo oraz Promocja Małopolski. Wskazano, że region był reprezentowany m.in. w konferencji Europa Karpat, na XXXIII Forum Ekonomicznym w Karpaczu oraz na VI Zjeździe Karpackim w Ludźmierzu. Organizowano także spotkania z przedstawicielami ZIT oraz IIT. Prowadzono działania wspierające partnerstwo ponadlokalne, pomoc i doradztwo w procesach rewitalizacyjnych, czy opiniowanie strategii rozwoju gmin. Realizowano także prace w ramach ciał opiniująco-doradczych z udziałem partnerów gospodarczych, społecznych i akademickich.
Wśród najważniejszych wydarzeń promocyjnych realizowanych w 2024 roku wymienione zostały: Inauguracja obchodów 1000-lecia Korony Królestwa Polskiego, Wydarzenia branżowe z cyklu „InNOWAcja . ProMOCja . Małopolska” pod hasłem „Moc wizji”, Małopolski Festiwal Smaku. Pochodzenie ma znaczenie - XIX edycja MFS, Małopolska Nieoczywista - materiał filmowy, Krynica Forum - wydarzenie międzynarodowe, Świąteczna kampania promocyjna pod hasłem „Choinki pod Choinkę od RMF i Małopolski”, Święto Małopolski, Projekt Made in Małopolska, Kampania „Małopolska Ekonomia Społeczna więcej dobra!”, Festiwal Piękna 2024 oraz Wizytówki Małopolski.
W obszarze V – Rozwój Zrównoważony Terytorialnie – omówiono prace związane z ładem przestrzennym, m.in. kontynuację prac nad Audytem Krajobrazowym dla Województwa Małopolskiego, a także działania związane ze wsparciem miast. W ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych: opracowano i pozytywnie zaopiniowano strategie terytorialne wszystkich Związków ZIT i IIT OPK, ogłoszono 11 naborów w ramach FEM 2021 2027. Kontynuowano wsparcie rewitalizacji miast ze środków FEM 2021-2027.
Realizowano także działania związane ze wsparciem Rozwoju Obszarów Wiejskich, poprzez m.in. konkurs Małopolska Wieś, działania promujące dziedzictwo kulinarne i produkty żywnościowe wysokiej jakości wytwarzane na terenie regionu.
W 2024 r. realizowano także działania z zakresu spójności wewnątrzregionalnej i dostępności. Były to m.in. działania na rzecz poprawy dostępności UMWM, w tym ułatwienia dla osób z niepełnosprawnością wzroku, słuchu, ruchową oraz skierowany do NGO konkurs Kultura Wrażliwa, mający na celu zwiększenie dostępu do oferty kulturalnej dla osób z niepełnosprawnościami.
Budowa infrastruktury sportowej ze wsparciem województwa
Aż 156 jednostek samorządu terytorialnego z Małopolski zrealizuje inwestycje sportowe w 2025 roku dzięki pomocy finansowej udzielonej w ramach projektu „Małopolska infrastruktura rekreacyjno– sportowa - MIRS” – Priorytet I oraz Priorytet II. Łączna wartość przyznanego wsparcia to 19 mln zł, z czego 15 mln zł trafi do 94 jst w ramach MIRS – Priorytet I (obejmującego m.in. budowę boisk i boisk trawiastych, kortów, siłowni plenerowych czy skateparków), a 4 mln zł trafią do 62 jst w ramach MIRS – Priorytet II (obejmującego budowę placów zabaw z takimi elementami jak m.in. ścianki wspinaczkowe, stoły do tenisa stołowego, plansze do szachów lub warcabów czy urządzenia do ćwiczeń).
Celem projektu „Małopolska infrastruktura rekreacyjno-sportowa – MIRS” jest realizacja inwestycji, które poprawiają jakość życia mieszkańców, zwiększając dostęp do miejsc rekreacji i sportu. Pomoc finansowa udzielona w ramach projektu umożliwia budowę lub modernizację infrastruktury rekreacyjnosportowej oraz placów zabaw. Dzięki dofinansowaniu region wzbogaci się o kolejne nowoczesne i bezpieczne obiekty sportowe, przystosowane do potrzeb mieszkańców w każdym wieku - również tych najmłodszych.
- powiedział wicemarszałek Witold Kozłowski.
Prócz pomocy finansowej udzielonej w ramach projektu „MIRS”, wsparcie na rozbudowę infrastruktury sportowej w 2025 roku przyznano także pięciu gminom: Bobowej, Miastu Bochnia, Gorlicom, Koszycom i Spytkowicom. Dzięki dofinansowaniu w formie dotacji celowej, w Bobowej zostanie wyremontowana sala sportowa przy Szkole Podstawowej w Jankowej, w Bochni zostanie wykonany I etap modernizacji krytej pływalni, w Gorlicach zostanie wybudowana sala sportowa przy szkole podstawowej w Zagórzanach, w Koszycach zostanie zmodernizowane Centrum Oświatowe im. Stanisława Wyspiańskiego, które zyska kort tenisowy i plac street workout, a w Spytkowicach zostanie rozbudowany obiekt LKS Borowik w Bachowicach. Łączna wartość pomocy udzielonej na realizację tych inwestycji to ponad 3,1 mln zł.
Wsparcie jednostek OSP
Blisko 1,3 mln zł pomocy finansowej przeznaczono dla gmin na wsparcie jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu województwa małopolskiego w ramach naboru „Szkolenie KPP dla każdej Jednostki OSP 2025”. Na tę kwotę składają się dotacje dla 108 gmin. Umożliwią one realizację szkoleń kursu kwalifikowanej pierwszej pomocy lub jego recertyfikacji dla strażaków ochotników.
Wsparcie dla strażaków ochotników – w formie pomocy finansowej dla gmin z przeznaczeniem dla jednostek OSP - przyznano także w ramach działania „Sprzęt pralniczo-suszący dla OSP 2025”. Łącznie to 65 dotacji, na sumę blisko 1,5 mln zł.
Realizacja pierwszego z tych zadań ma strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa nas wszystkich, ponieważ pozwoli podnieść stopień przygotowania operacyjnego jednostek OSP w województwie małopolskim oraz poprawić efektywność działań ratowniczych. Natomiast realizacja drugiego zadania podniesie bezpieczeństwo strażaków i jakość ich pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia i życia. Zakupione urządzenia pozwolą na zachowanie czystości i trwałości odzieży specjalistycznej w jakiej na co dzień strażacy uczestniczą w akcjach ratowniczych
- podkreślił wicemarszałek Ryszard Pagacz.
Kapliczki Małopolski 2025
790 tys. zł - to kwota, jaką przeznaczono w tym roku na remont małopolskich kapliczek. W ramach konkursu „Kapliczki Małopolski 2025” jednostki samorządu terytorialnego z terenu województwa otrzymały dofinansowanie na realizację 56 zadań związanych z realizacją prac konserwatorskich, restauratorskich lub roboty budowlane przy zabytkowych kapliczkach.
Samorząd Województwa Małopolskiego docenia w ten sposób wartość zabytkowych kapliczek będących wspaniałym przykładem małej architektury sakralnej, które stanowią ważny element dziedzictwa kulturowego Małopolski. Dofinansowanie umożliwi przeprowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, które przywrócą im blask
- powiedziała Iwona Gibas z zarządu województwa.
Przyznane dofinansowanie umożliwi m.in. remont konserwatorski kapliczki domkowej MB Niepokalanie Poczętej i Św. Antoniego z połowy XIX wieku w Źródłach koło Alwerni (kwota dotacji: 20 tys. zł), restaurację i konserwację kapliczki w miejscowości Lipiny (kwota dotacji: 25 tys. zł), konserwację murowanej kapliczki z figurą Madonny w Kętach (kwota dotacji: 27 tys. zł), kompleksową konserwację kapliczki z przełomu lat 80. I 90. XIX w. z figurą Jezusa Frasobliwego w Marszowicach (kwota dotacji: 20 tys. zł), konserwację kamiennej kapliczki słupowej z żeliwnym krzyżem w miejscowości Siedliska (kwota dotacji; 22 tys. zł), prace konserwatorskie i renowacyjne zabytkowej kapliczki z figurą w miejscowości Przybysławice - przy budynku OSP (kwota dotacji: 23 tys. zł), prace remontowo-konserwatorskie kapliczki słupowej z Figurą Serca Pana Jezusa z k. XIX wieku w m. Żmiąca (kwota dotacji: 20 tys. zł), wykonanie prac konserwatorskich zabytkowego ołtarza w przydrożnej kaplicy pw. Nawiedzenia św. Elżbiety we Frydmanie z XVIII w. (kwota dotacji: 20 tys. zł), konserwację kamiennej kapliczki przy ulicy Babińskiego w Krakowie (kwota dotacji: 20 tys. zł), renowację zabytkowej kapliczki domkowej św. Józefa w Dłużcu (kwota dotacji: 23 tys. zł), a także konserwację kamiennej kapliczki kolumnowej pw. Matki Bożej Bolesnej z 1686 r. w miejscowości Kalina Mała (kwota dotacji: 22 tys. zł).
