Małopolska Tarcza Humanitarna to projekt systemowych rozwiązań pomocowych, które odpowiadają zarówno na bieżące potrzeby uchodźców (m.in. dostęp do służby zdrowia, bezpłatnego transportu, wsparcie finansowe organizacji pozarządowych) jak i te długofalowe (skoncentrowane głównie wokół integracji, szkolnictwa oraz rynku pracy). Decyzje dotyczące wsparcia podejmowane są w ramach Komitetu Sterującego w skład, którego weszli przedstawiciele wszystkich klubów i komisji Sejmiku Województwa Małopolskiego, zarząd województwa oraz wojewoda małopolski. Zakres pomocy w ramach Małopolskiej Tarczy Humanitarnej podzielono na 5 pakietów: pakiet organizacji pozarządowych, wolontariatu i współpracy z JST, pakiet rynku pracy, pakiet edukacji, pakiet transportu i pakiet społeczny.
Pakiet organizacji pozarządowych, wolontariatu i współpracy z JST
Założeniem pakietu jest finansowe wsparcie małopolskich organizacji pozarządowych, które już realizują lub będą realizowały działania pomocowe na rzecz obywateli Ukrainy. Wykonywane przez nich zadania mają przede wszystkim dotyczyć zakresu szeroko rozumianej aktywizacji społecznej, adaptacji i integracji uchodźców z mieszkańcami Małopolski. W ramach pakietu organizacje pozarządowe będą mogły się starać o środki finansowe w trybach: małych grantów, otwartych konkursów ofert i ogłoszeń o naborze z pominięciem otwartego konkursu ofert zgodnie z postanowieniami specustawy.
Najszybszym z trybów rozpatrywanym w przeciągu zaledwie 7 dni od dnia złożenia wniosku są „małe granty”. W ich ramach organizacje pozarządowe mogą uzyskać wsparcie w wysokości do 10 tys. zł na koordynację działań wolontariuszy lub rozwój sieci wolontariatu w regionie. W najbliższym czasie pojawią się w tym trybie kolejne obszary merytoryczne, w ramach których priorytetowo będą udzielane środki finansowe na pozostałe formy wsparcia.
W przypadku otwartych konkursów ofert i ogłoszeń o naborze z pominięciem otwartego konkursu ofert zgodnie z postanowieniami specustawy kwota dofinansowania o jaką mogą ubiegać się NGO może przekroczyć 10 tys. zł. W ramach tych trybów realizowane są działania z zakresu: szeroko pojętej koordynacji i organizacji wolontariatu (konkurs "Pomocne Małopolskie - Siła Wolontariatu!"), skierowane do NGO realizujących zadania: organizacji centrów wolontariatu, organizacji wolontariatu kompetencji (np.: opieka nad dziećmi, nauka polskiego języka, organizacja: zajęć edukacyjnych i czasu wolnego, pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej i prawnej) oraz zapewnienia niezbędnych warunków do utrzymania wolontariuszy.
O finansowe wsparcie mogą ubiegać się także NGO oferujące pomoc samotnym rodzicom i rodzinom zastępczym.
Do konkursów mogą wystartować także NGO zajmujące się szeroko rozumianą integracją uchodźców z mieszkańcami Małopolski (konkurs „Solidarna Kultura”), zagospodarowaniem czasu wolnego (poprzez organizację warsztatów, wystaw, spektakli i koncertów) oraz turystyką (konkursy „Małopolska. Podaruj rower”, „Pokoloruj Małopolskę”, a także „Akademia Małych Odkrywców” i „Poznaj Małopolskę”).
Samorząd zamierza także przekazać środki organizacjom realizującym projekty edukacyjne m.in. nauki języka polskiego, realizacji szkoleń i warsztatów.
Ostatnią z grup NGO, które mogą skorzystać z dofinansowania są te, które prowadzą działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami w formie poradnictwa, organizowania turnusów rehabilitacyjnych, zajęć integrujących oraz opieki wytchnieniowej dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami.
Pakiet rynku pracy
Pakiet rynku pracy ma ułatwić uchodźcom, którzy chcą podjąć zatrudnienie, szybkie znalezienie pracy lub przekwalifikowanie. W ramach tej formy wsparcia Wojewódzki Urząd Pracy uruchomił punkty informacyjne dla obywateli Ukrainy zlokalizowane w Krakowie, Tarnowie, Nowym Sączu i Oświęcimiu. Przygotowano także specjalne ankiety skierowane do potencjalnych pracowników i pracodawców, które mają m.in. zidentyfikować zapotrzebowanie na zatrudnienie uchodźców wśród małopolskich przedsiębiorców.
Kolejną formą wsparcia oferowaną uchodźcom są indywidualne konsultacje z doradcą zawodowym ułatwiające poruszanie się na rynku pracy. Po koniec kwietnia zaplanowano uruchomienie ukraińskojęzycznej wersji serwisu „Barometr Zawodów”, gdzie prezentowane będą wyniki krótkoterminowych prognoz zapotrzebowania na zawody w powiatach. Wojewódzki Urząd Pracy opracowuje także dwujęzyczne wydanie gazety „Pracuj
w Małopolsce”.
W ramach pakietu rynku pracy zaplanowano także szereg projektów pozakonkursowych skierowanych do różnych grup wiekowych, dotyczących m.in.: aktywizacji zawodowej, pośrednictwa pracy, szkoleń, różnego rodzaju kursów podnoszących kompetencje (w tym nauki języka polskiego), staży, pokrycia kosztów opieki dla dzieci czy zapewnienia dzieciom uchodźców możliwości opieki instytucjonalnej.
Pakiet edukacji
Samorząd województwa przygotował także szereg działań dotyczących przygotowania kadry nauczycielskiej do pracy z dziećmi i młodzieżą ukraińską. Uruchomione zostaną specjalne szkolenia i kursy dla nauczycieli w zakresie: nauczania języka polskiego jako obcego, integracji uczniów polskich z ukraińskimi, współpracy z rodzicami cudzoziemcami, bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego, pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów z Ukrainy. Zaplanowano utworzenie telefonicznego punktu informacyjnego w języku ukraińskim umożliwiającego wsparcie uczniów i nauczycieli z Ukrainy.
W ramach pakietu edukacyjnego stworzone zostaną także specjalne materiały dydaktyczne w języku ukraińskim, m.in. samouczek do nauki języka polskiego w formie aplikacji internetowej, zakupione zostaną specjalne podręczniki, literatura i prasa dla nauczycieli pracujących z młodzieżą ukraińską. W bibliotekach prowadzone będą zajęcia edukacyjne, integracyjne i wychowawcze dla dzieci migrantów.
Przewidziano także konkurs grantowy na: wyposażenie pomieszczeń szkolnych w sprzęt IT i pomoce dydaktyczne, wsparcie psychologiczne uczniów, dodatkowe lekcje języka polskiego oraz organizację zajęć wyrównawczych.
Przygotowano także szeroką ofertę szkoleń i kursów skierowaną do osób dorosłych z Ukrainy przygotowujących się do podjęcia pracy.
Pakiet transportu
W ramach pakietu transportu uchodźcy mogą bezpłatnie korzystać z przejazdów pociągami i autobusami Kolei Małopolskich. Województwo Małopolskie uruchomiło także specjalne pociągi humanitarne. Od 27 lutego do 21 marca, 38 pociągów przewiozło 10 296 osób - głównie kobiet i dzieci. Spółka oszacowała, że przy założeniu utrzymania obecnej częstotliwości uruchamianych pociągów – do końca marca br. łączny koszt pociągów specjalnych wyniesie ok. 632 tys. zł. Po uwzględnieniu utraty przychodów z tytułu bezpłatnych przejazdów, łączne koszty spółki przekroczą 800 tys. zł. Pociągi humanitarne są regularnie zaopatrywane w różnorodne artykuły żywnościowe, ciepłe i zimne napoje oraz artykuły higieniczne i przybory osobiste dla podróżujących nimi uchodźców.
Aby zapewnić płynną relokację uchodźców do innych miejsc regionu i kraju Koleje Małopolskie zabezpieczyły na stałe skład, który jednorazowo może przewieźć 1000 osób. Zaplanowano także zakup 4 dodatkowych autobusów.
W ramach Małopolskiej Tarczy Humanitarnej Małopolskie Ośrodki Ruchu Drogowego w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu przygotują szkolenia dla kierowców w zakresie obowiązujących przepisów drogowych w Polsce.
Pakiet społeczny
W ramach pakietu społecznego obywatele Ukrainy mogą bezpłatnie korzystać ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez Wojewódzkie Podmioty Lecznicze (WPL). Pomoc świadczona jest na takich samych zasadach jak pacjentom polskim. Dodatkowo uchodźcy mogą liczyć na bezpłatne wsparcie psychologiczne i psychiatryczne. Przy udziale organizacji pozarządowych WPL prowadzą zbiórki rzeczowe i finansowe. Samorząd województwa odpowiada także za koordynację zabezpieczenia punktów medycznych przy Dworcu Głównym w Krakowie i Olkuszu, które realizuje Krakowskie Pogotowie Ratunkowe. W razie potrzeby w przyszłości planowane jest uruchomienie dodatkowych punktów medycznych. W ramach pakietu społecznego Małopolskiej Tarczy Humanitarnej koordynowany jest także zakup i zbiórka sprzętu medycznego ze szpitali zlokalizowanych na terenie województwa małopolskiego i przekazanie ich na Ukrainę.
Realizowane będą także projekty: "Młode Mamy Pomagamy” (projekt skierowany do samotnych rodziców wychowujących dzieci w wieku do ukończenia pierwszego roku życia, samotnych kobiet w ciąży i nieletnich matek) oraz projekt „Rodzina z Sercem” (dotyczący kompleksowego wsparcie dla rodzinnej pieczy zastępczej, rodzin adopcyjnych, dzieci z instytucjonalnej pieczy zastępczej).
Budżet Małopolskiej Tarczy Humanitarnej
Na realizację zadań w ramach Małopolskiej Tarczy Humanitarnej samorząd Małopolski przeznaczył 100 mln zł. 10 mln będą stanowić środki zabezpieczone w budżecie w województwa, pozostała część zostanie pokryta z Funduszy Unijnych. Wciąż trwa dokładne szacowanie kosztów poszczególnych zadań realizowanych w ramach pakietów MTH. Ostateczne decyzje o wysokości wsparcia na poszczególne pakiety wskaże Komitet Sterujący ds. Koordynacji Systemowego Wsparcia Uchodźców z Ukrainy w ramach Małopolskiej Tarczy Humanitarnej.
