- Ochrona powietrza to problem numer jeden w Krakowie. Trudno nie pochylać się nad nim, jeżeli piękna zielona Małopolska jest zagrożona - mówił wicemarszałek Wojciech Kozak.
Według pomiarów WIOŚ na wszystkich stacjach monitoringowych w województwie przekroczone są poziomy dopuszczalne pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu. Najwyższe poziomy pyłu PM10 w 2012 roku odnotowano w Krakowie, Nowym Sączu, Suchej Beskidzkiej, Skawinie, Proszowicach, Wadowicach, Tuchowie i Tarnowie.
Stężenia pyłu PM10 w Małopolsce są spowodowane w 49% lokalnymi źródłami niskiej emisji, w 9% lokalnymi źródłami komunikacyjnymi, w 4% lokalnymi źródłami przemysłowymi, pozostałe 37% ma tło naturalne, napływ między powiatami i spoza Małopolski. W powiatach leżących przy granicy z województwem śląskim – oświęcimskim, chrzanowskim, olkuskim i wadowickim duży jest wpływ źródeł powierzchniowych zlokalizowanych w woj. śląskim (od 33% do 68 %). Jednocześnie źródła z Małopolski oddziałują również na sąsiednie województwa.
Znaczący wpływ na natężenie zanieczyszczeń w powietrzu ma pogoda czyli małe prędkości wiatru i występujące inwersje temperatury powietrza. W 2011 r. w Krakowie przez 80 dni występowała cisza wiatrowa, czyli wiatr o prędkości nie większej niż 1,5 m/s, w Tarnowie 165 dni, natomiast w Nowym Sączu aż 207 dni. Bezwietrzne dni przypadały głównie w październiku, listopadzie i grudniu, czyli w okresach obniżenia jakości powietrza ze względu na sezon grzewczy.
Najpilniejszym działaniem jest wprowadzenie ograniczeń w stosowaniu paliw stałych na obszarze Krakowa poprzez podjęcie uchwały przez Sejmik Województwa Małopolskiego na podstawie art. 96 Prawa ochrony środowiska. Realizacja tej uchwały wymaga wsparcia ze strony miasta Krakowa polegającego na udzielaniu mieszkańcom dotacji do wymiany ogrzewania węglowego na ekologiczne, stworzeniu programu osłonowego pomocy społecznej dla najuboższych ze względu na zwiększenie kosztów eksploatacyjnych ogrzewania oraz na prowadzeniu przez straż miejską kontroli mieszkańców w zakresie przestrzegania zakazu stosowania paliw stałych.
W perspektywie następnej dekady powinien zostać wprowadzony w życie szereg równoległych działań służących systemowej ochronie jakości powietrza:
- Realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji – eliminacja niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe
- Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników
- Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w budownictwie mieszkaniowym
- Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi
- Rozszerzenie strefy ograniczonego ruchu oraz ograniczonego płatnego parkowania wraz z systemem parkingów typu „Parkuj i Jedź” (Park & Ride) w Krakowie
- Ograniczenie ruchu pojazdów ciężarowych w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu
Łączne szacunkowe koszty wskazanych działań naprawczych na 10 lat to ok. 2,3 mld zł. Zakłada się współfinansowanie tych zadań ze środków NFOŚiGW, WFOŚiGW, środków unijnych m.in. w ramach MRPO.
