Harmonogram:
10.00 – wernisaż wystawy 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa w operacji Market Garden 1944
11.15 – 14.00 – Międzynarodowa Konferencja Naukowa w 80. rocznicę udziału 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Operacji Market Garden
W operacji Market Garden kluczową rolę odegrały wojska powietrznodesantowe, w tym dwie dywizje amerykańskie (101. i 82.), brytyjska 1. Dywizja oraz polska 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa. Brygada została stworzona przez generała Stanisława Sosabowskiego, wybitnego oficera przedwojennego Wojska Polskiego i obrońcę Warszawy w 1939 roku. Dzięki jego determinacji powstała jedna z najlepszych jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, uważana za elitarną i nowatorską.
Polscy spadochroniarze byli szkoleni z myślą o misji do okupowanej Polski, która jednak nigdy się nie odbyła. Zamiast tego, Brygada wzięła udział w walkach w rejonie Driel-Arnhem, będących częścią operacji Market Garden. Pierwszy desant spadochronowy polskich żołnierzy miał miejsce 21 września na południowym brzegu Renu. Próbując wesprzeć okrążoną brytyjską 1. Dywizję Powietrznodesantową generała Urquharta, która miała zdobyć most w Arnhem, polscy spadochroniarze napotkali silny opór Niemców. Błędy w planowaniu oraz mocna obrona niemiecka spowodowały, że operacja zakończyła się niepowodzeniem aliantów.
Moderatorem Międzynarodowej Konferencji Naukowej w 80. rocznicę udziału 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Operacji Market Garden będzie dr hab. Przemysław Wywiał, prof. Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej, a jako uczestnicy i prelegenci udział wezmą:
- Ronnie Weijers, Dyrektor Airborne Museum, Holandia - The Airborne Museum at Hartenstein
- gen. bryg. Michał Strzelecki, Dowódca 6 BPD
- ppłk Maciej Goc, Szef Sztabu 6 BPD
- prof. dr hab. Hubert Królikowski (Uniwersytet Jagielloński) – Geneza polskich operacji specjalnych
- dr hab. Krzysztof Mroczkowski, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego (Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie) oraz Andrzej Chytkowski (Krakowski Klub Seniorów Lotnictwa) – Tadeusz Kramarz. Przyczynek do biografii
- dr Agnieszka Polończyk-Sudoł (Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie) – Zastosowanie nowoczesnych narzędzi geoinformatycznych do analizy i oceny wyznaczania zrzutowisk cichociemnych na przykładzie zrzutowiska „Bat-Solnica”
*program konferencji nie jest ostateczny
Wydarzeniem towarzyszącym konferencji będzie wernisaż wystawy czasowej 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa w operacji Market Garden 1944, która zostanie zaprezentowana w Hangarze Głównym Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie w ramach ekspozycji stałej Skrzydła i Ludzie XX wieku. Na wystawie będzie można podziwiać memorabilia pochodzące ze zbiorów Sali Tradycji – Muzeum 6. Brygady Powietrznodesantowej oraz Sali Tradycji 18. Bielskiego Batalionu Powietrznodesantowego, a także osób prywatnych.
Wśród najciekawszych eksponatów znajdzie się m.in. nieprezentowany wcześniej oryginalny sekretarzyk gen. St. Sosabowskiego przekazany 6. Brygady Powietrznodesantowej przez prawnuka generała, profesora Hala Sosabowskiego w 2023 r. Będzie można zobaczyć także odznaczenia przyznane Generałowi i Brygadzie, replikę sławnego sztandaru Surge Polonia, elementy wyposażenia spadochroniarzy z czasów II Wojny Światowej oraz liczne dokumenty i fotografie z epoki.
Celem wydarzenia jest przybliżyć szerszej publiczności historię 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej i operacji Market Garden oraz przywrócić pamięć o bohaterskich żołnierzach spod Arnhem.
Wstęp na wernisaż wystawy jest ogólnodostępny, w ramach biletu wstępu do muzeum.
Wstęp na międzynarodową konferencję naukową odbywa się za zaproszeniami.
