Orkiestra „Orzeł” z Trzebuni liczy ponad 55 członków i jest jedną z najlepszych orkiestr dętych w południowej Polsce! Swymi koncertami uświetnia nie tylko liczne uroczystości kościelne, ale także imprezy kulturalne na terenie gminy Pcim jak i w całej Małopolsce. Cieszy przede wszystkim duża ilość grającej młodzieży, co dobrze rokuje na przyszłość
– mówi Iwona Gibas z zarządu województwa.
Według przekazywanej ustnej tradycji jej początki sięgają 1852 roku. Grupa ta liczyła początkowo 16 członków, a ich instruktorem był organista z Rabki Józef Flauda, który organizował naukę dwa razy tygodniowo. Muzykanci zarabiali grając na zabawach, weselach oraz na uroczystościach kościelnych w sąsiednich parafiach. Aby jednak zakupić instrumenty członkowie orkiestry musieli podejmować dorywcze prace i sprzedawać np. owoce leśne.
W 1876 roku w Trzebuni mianowano nowego proboszcza który zauważył, że istnieje wiele niedociągnięć w rozpisaniu nut z których grano. Ksiądz sprowadził kapelmistrza wojskowego Kohuta, by ten nauczył muzyków grać prawidłowo. Doprowadziło to w konsekwencji do rozpadu zespołu - wielu członków orkiestry obraziło się i przestało przychodzić na próby. Stąd podjęto decyzję o przeszkoleniu muzycznym i naborze do orkiestry dzieci w wieku od 9 do 12 lat.
Deficyty w instrumentarium i brak miejsca do ćwiczenia udało się uzupełnić dzięki pomocy kalwaryjskiej orkiestry klasztornej, która ich użyczyła. Tak narodziła się wspólna już 140-letnia tradycja koncertowania obu orkiestr podczas uroczystości odpustowych w Kalwarii. Odtąd orkiestra stała się oczkiem w głowie kapelmistrza Kohuta i ks. Żygadły.
W roku 1889 mecenas orkiestry – ks. Żygadło został przeniesiony na parafię do Skawiny, a jego miejsce zajął ks. Stanisław Hałatek. Wkrótce nowy proboszcz stał się wielbicielem i wzorowym opiekunem zespołu. Wyłożył spore fundusze na rozwój: zakupił instrumenty m.in. bas, tenor, baryton i dwa klarnety, oraz sfinansował lekcje, na które teraz kapelmistrz Jan Kawaler przyjeżdżał do Trzebuni raz w miesiącu. Do tego trzy razy w miesiącu pobierano nauki u niego w Kalwarii.
Ok. 1895 roku nieformalnie kierownictwo zespołu objął basista Michał Bieniek z roli Jaroszowej. Przy jego domu z drzewa przekazanego z lasów książąt Lubomirskich wybudowano altanę, na której latem odbywały się próby. Zimą spotykano się dwa razy w tygodniu, w lecie - ze względu na prace polowe - raz w tygodniu. Frekwencja w zespole dopisywała, a do 1923 roku trzykrotnie orkiestra dostąpiła zaszczytu koncertowania podczas dożynek państwowych.
Ciężką próbą dla zespołu była I Wojna Światowa - w 1914 roku większość składu orkiestry została powołana do służby w armii cesarskiej. Przed zakończeniem wojny udało się zebrać siedmiu muzyków, do których dołączył syn Michała Bieńka – Jan. W 1925 roku w wieku 56 lat zmarł Michał Bieniek. Zespół przejął Jan Bieniek, wówczas niespełna 20-letni. W tym samym roku orkiestra straciła dalszych dwóch członków, którzy wyjechali z Trzebuni. Zaczęło brakować ludzi, do tego doszły trudności lokalowe. Jedynie dzięki zaangażowaniu kapelmistrza orkiestra przetrwała.
W czasie okupacji wielu członków zespołu zaangażowało się w działalność konspiracyjną w Batalionach Chłopskich, a orkiestra przybrała nazwę "Orzeł". Spotkania muzykantów i próby odbywały się w domach prywatnych, w tajemnicy przed władzami okupacyjnymi. Kapelmistrz Michał Bieniek opiekował się zespołem przez ponad 60 lat i stworzył podstawę jego dalszego rozwoju, za co otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Okres Polski Ludowej stał się czasem rozkwitu orkiestry, która już wtedy liczyła blisko 40 członków i otrzymała liczne nagrody, takie jak Odznaka Tysiąclecia (1966), czy pierwsze miejsce na Konkursie Orkiestr Dętych Województwa Krakowskiego (1976). W okresie powojennym władze powiatowe i gminne intensywnie sprzyjały rozwojowi kultury na wsi, co zaowocowało wzrostem zainteresowania muzyką wśród młodzieży.
W 1974 roku, w którym uroczyście obchodzono jubileusz 50-lecia pracy artystycznej Jana Bieńka oraz 122. rocznicę powstania zespołu, orkiestra liczyła rekordową liczbę 39 członków. "Orły" działały w tym czasie pod patronatem Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w Pcimiu, a później Gminnego Ośrodka Kultury w Pcimiu. Lata te przyniosły liczne nagrody i wyróżnienia w konkursach i innych imprezach kulturalnych.
Podkreślić tu należy zasługi kapelmistrza Jana Bieńka, który opiekując się zespołem przez ponad 60 lat przeprowadził go przez trudny okres i stworzył bazę do jego dalszego rozwoju. W uznaniu tych czynów został odznaczony wieloma wyróżnieniami, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Nagrodą Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i sztuki. Ten zasłużony dla orkiestry i całej Trzebuni kapelmistrz zmarł w 1992 roku. Batutę przejął po nim syn Franciszek.
W następnych latach działalność zespołu i jej rozwój wspierał finansowo samorząd lokalny. Zakupiono nowe instrumenty, stroje, a także wygospodarowano lokal w budynku szkoły. Uroczyście obchodzono jubileusze 140, 145, 155-lecia i 160-lecia powstania zespołu. W maju 1998 roku orkiestra pielgrzymowała do Rzymu, gdzie 3 maja na Placu św. Piotra w Watykanie koncertowała dla Ojca św. Jana Pawła II.
W roku 2007 batutę po kapelmistrzu Franciszku Bieńku przejął absolwent Wojskowego Liceum Muzycznego w Gdańsku i Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, a także członek Orkiestry Wojskowej w Krakowie (obecnie na stanowisku tamburmajora) - Tomasz Stronias.
„Orzeł” ma także swój udział w wymianie kulturalnej z naszymi partnerskimi gminami: Schützen am Gebirge w Austrii i Breza w Republice Słowackiej. Jesteśmy z nich dumni i wspieramy ich pasję do muzyki – dodaje Grzegorz Bielecki ze Stowarzyszenia Inicjatyw Lokalnych „Talent”.
Ważniejsze wyróżnienia dla Orkiestry Dętej „Orzeł”
- Dyplom Uznania Zarządu Głównego „Samopomoc Chłopska” (1951)
- Odznaka Tysiąclecia (1966)
- Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury (1974 i 1982)
- Złota Odznaka Za Zasługi Dla Ziemi Krakowskiej (1974)
- Medal Polskiego Związku Chórów i Orkiestr za zasługi dla społecznego ruchu muzycznego (1994)
Lokaty w Konkursach Orkiestr Dętych Województwa Krakowskiego:
I konkurs – Kraków 1976 – I miejsce
II konkurs – Kraków 1977 – wyróżnienie
III konkurs – Słomniki 1978 – II miejsce
IV konkurs – Skawina 1979 – III miejsce
V konkurs – Skawina 1980 – II miejsce
VI konkurs – Kraków 1981 – III miejsce
VII konkurs – Siepraw 1982 – II miejsce
VIII konkurs – Kraków 1983 – III miejsce
XI konkurs – Luborzyca 1986 – II miejsce
XIII konkurs – Dobczyce 1988 – III miejsce
