Przyznawana przez Zarząd Województwa Małopolskiego nagroda im. Władysława Orkana jest wyróżnieniem za wybitne osiągnięcia artystyczne bądź działalność kulturalną, która promuje ideę lokalnego regionalizmu – w tym także miejscowe zwyczaje czy tradycje. Laureat otrzymuje nie tylko statuetkę, ale też nagrodę finansową w wysokości 10 tys. zł. Zgodnie z regulaminem nagrodę może otrzymać instytucja, organizacja artystyczno-kulturalna bądź grupa osób, które prowadzą działalność artystyczną czy kulturalną. Wyboru laureata nagrody dokonuje Zarząd Województwa Małopolskiego na podstawie rekomendacji specjalnej kapituły.
- Już po raz piąty świętujemy wręczenie nagrody imienia Władysława Orkana. Jak jest potrzebna świadczy o tym Państwa liczna obecność. Małopolska, oprócz tej wspaniałej wysokiej kultury, stoi kulturą regionu, kulturą małych ojczyzn. To jest nasza siła, nasza tożsamość i nasza potęga. Właśnie dlatego wręczenie nagrody w tym miejscu, podczas Limanowskiej Słazy, ma wyjątkowe znaczenie także dla władz regionu - podkreślił Leszek Zegzda z zarządu województwa.
Ogłaszająca tegoroczny werdykt przewodnicząca Sejmiku Urszula Nowogórska z kolei dodała: - Kłaniam się nisko wszystkim, dla których tożsamość regionalna, kultura, historia, tradycja dziadków i ojców jest głęboko zapisana w sercach.
Patronem nagrody jest Władysław Orkan (wł. Franciszek Smaciarz, żyjący w latach 1875 – 1930) – powieściopisarz, nowelista, dramaturg, poeta, publicysta, który w swojej twórczości wykazywał wyjątkową wrażliwość na sprawy wsi polskiej. Był również bardzo zaangażowanych w problemy społeczności lokalnych.
Promują folklor na przekór trudnościom
Nagrodzony w tym roku Zespół Regionalny Szczyrzycanie jest jedynym w Małopolsce zespołem regionalnym, który działa nieprzerwanie od 90 lat – pomimo wszystkich dramatycznych wydarzeń historycznych, jakie miały miejsce w tych dekadach. Szczyrzycanie powstali w 1926 roku z inicjatywy wybitnego pedagoga, folklorysty dra Władysława Gębika oraz księdza prałata płk. WP Antoniego Matejkiewicza. Od 1955 roku pracę z zespołem rozpoczęła Waleria Cudek – nauczyciel, instruktor, wieloletni dokumentator kultury ludowej – jedna z najbardziej zasłużonych osób dla regionu Lachów Szczyrzyckich. Kontynuatorami tej pracy jest do dzisiaj jej rodzina – córka Halina Matykiewicz (instruktor grupy młodzieżowej i dorosłej) oraz syn Wiesław Cudek (muzyk, kierownik kapeli, nauczyciel pokoleń muzyków ludowych tego regionu).
Zespół Szczyrzycanie, działając pod skrzydłami Związku Szczyrzycan, pielęgnują i promują folklor Lachów Szczyrzyckich. Obecnie kapelę tworzy blisko 100 osób. Na swoim koncie mają już trzy płyty: „Oj, jak jo se zaśpiywom w szczyrzyckiej dolinie”, „Od szczyrzyckich pól” i „Szczyrzyckie piosnki wiatr niesie”, a także 2 płyty z kolędami i pastorałkami: „Hej kolęda, kolęda” i „Przyszliśmy tu po kolędzie”. Szczyrzycanie zdobyli też wiele nagród na najważniejszych konkursach folklorystycznych w kraju. Występowali również poza granicami Polski – m.in. na Słowacji, w Niemczech, Austrii, Bośni i Hercegowinie.
Warto podkreślić, że w ramach zespołu sztuki grania na tradycyjnych instrumentach uczą się także dzieci i młodzież ze Szczyrzyca i okolicznych miejscowości.
Pogórzanie, którzy jeżdżą po całym świecie
Tegoroczne wyróżnienie trafiło do Regionalnego Zespołu Tanecznego Pogórzanie z Gorlic. Grupa powstała w 1965 r. w Gorlicach i działa nieprzerwanie do dzisiaj. Jednym z jego założycieli był Henryk Kuś, choreograf, folklorysta, miłośnik kultury ludowej. To on opracował z zespołem oryginalne widowiska obrzędowe oparte o XIX-wieczne materiały i badawcze prace terenowe. Włączał także do repertuaru tańce z innych regionów Polski: śląskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i lubelskiego. Od 1982 r. opiekę nad zespołem sprawuje Gorlickie Centrum Kultury.
Jako jedyna grupa taneczna w regionie prezentuje folklor całego Pogórza. W swoim repertuarze mają m.in. tańce narodowe, suitę pogórzańską oraz suity taneczne innych regionów etnograficznych: rzeszowskiego i krakowskiego.
Zespół Pogórzanie koncertował w wielu miejscach naszego kraju oraz zagranicą, m.in.: na Węgrzech, w Bułgarii, Rosji, Słowacji, Ukrainie, Danii czy Francji. Zrealizował też wiele widowisk obrzędowych w oparciu o tradycje potańcówek, wesel czy dożynek. Jest również laureatem ważnych konkursów folklorystycznych.
