Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków został ustanowiony przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków (ICOMOS) w 1983 roku i wpisany przez Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO do rejestru ważnych imprez kulturowych o znaczeniu światowym. Co roku, w okolicach 18 kwietnia, na całym świecie odbywa się szereg wydarzeń, które przybliżają tematykę dziedzictwa kulturowego oraz honorują osoby zaangażowane zawodowo i społecznie w upowszechnianie zabytków.
18 kwietnia warto pomyśleć o naszej przeszłości, której świadkiem są pozostawione przez przodków dzieła architektury i budownictwa oraz zespoły obiektów, komponowanej zieleni i krajobrazów kulturowych. Dzięki naszej opiece nad tym niezwykłym dziedzictwem, kolejne pokolenia mogą w pełni korzystać z ponadczasowego piękna, bogactwa oraz mądrości zawartych w tych dziełach
– mówi Iwona Gibas z Zarządu Województwa Małopolskiego.
Województwo Małopolskie wspiera ochronę zabytków w bardzo szeroki sposób. Z budżetu województwa, będącego w dyspozycji Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMWM, finansowane są konkursy dla właścicieli i opiekunów obiektów wpisanych do rejestru zabytków (konkurs „Ochrona zabytków Małopolski”), przydrożnych kapliczek (konkurs „Kapliczki Małopolski”) oraz miejsc pamięci historycznej (konkurs „Małopolska Pamięta”). W 2023 roku wydatki na ten cel wyniosły blisko 6,5 miliona złotych, a w roku bieżącym kwota wzrosła do 7,7 miliona złotych. Województwo finansuje także zadania wieloletnie z zakresu prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych.
Pomniki historii
Polskie obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków są organizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, państwową instytucję kultury. W tym roku ich częścią była krakowska konferencja zorganizowana we współpracy z Małopolskim Instytutem Kultury w Krakowie – instytucją kultury województwa małopolskiego, pn. „Pomniki historii. Rozkodować miejsce i czas. Tropem małopolskich pomników historii”.
Tematem spotkania były pomniki historii - jedna z podstawowych form ochrony zabytków, ustanawiana od 1994 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla polskiej kultury, dziedzictwa kulturowego i historii naszego społeczeństwa i narodu. Pomniki historii, których jest już 129 w kraju, wyróżniają się m.in. znaczeniem ponadregionalnym, dużymi wartościami historycznymi, naukowymi i artystycznymi, są utrwalone w świadomości społecznej i stanowią źródło inspiracji dla kolejnych pokoleń.
Wśród polskich zabytków uznanych za pomniki historii jest 14 miejsc (11% krajowego ogółu) – obiektów, zespołów budynków lub krajobrazów, które są położone w granicach województwa małopolskiego (wymienionych poniżej alfabetycznie, według nazwy wpisu):
- Bochnia – kopalnia soli
- Kalwaria Zebrzydowska - krajobrazowy zespól manierystyczny
- Kraków – dzielnica Nowa Huta
- Kraków – historyczny zespół miasta
- Kraków – Kopiec Kościuszki z otoczeniem
- Kraków – opactwo Cystersów w Mogile
- Nowy Wiśnicz – zespół architektoniczno-krajobrazowy
- Orawka – kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela
- Racławice – teren historycznej Bitwy Racławickiej
- Staniątki – opactwo św. Wojciecha Mniszek Benedyktynek
- Stary Sącz – zespół staromiejski wraz z klasztorem Sióstr Klarysek
- Szalowa – kościół parafialny św. Michała Archanioła
- Tyniec – zespół opactwa benedyktynów
- Wieliczka – kopalnia soli
W ramach polskich obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków zaplanowano łącznie 20 wydarzeń w całym kraju. Więcej informacji na stronie NID
Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego
Zabytkowe obiekty będą także tematem kolejnej edycji corocznych Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, których organizatorem jest Małopolski Instytut Kultury w Krakowie. Ich najbliższa edycja odbędzie się w dniach 18-19 i 25-26 maja. W tym roku organizatorzy chcą opowiedzieć publiczności o niespotykanych przestrzeniach, niezwykłych projektach, fantazyjnych budowlach, ale też wizjonerach i outsiderach, ekscentrykach i dziwakach. Wśród zwiedzanych obiektów znajdą się m.in. budynek administracyjny Wawelu, Pałac Sanguszków w Tarnowie, czy dworek z podwielickich Biskupic.
Więcej informacji na stronie wydarzenia
