Cogiteon to już nie kilka pomieszczeń w kamienicy w centrum Krakowa i niewielki zespół edukatorów, którzy w kilka lat przeprowadzili pokazy dla niemal 120 tys. osób. Teraz Cogiteon to obiekt o powierzchni 14 tys. m2, 2-hektarowy park oraz hektarowy ogród na dachu. W ramach inwestycji powstała interaktywna wystawa stała „Człowiek i jego marzenia”, osobna ekspozycja dla dzieci, a laboratoria zyskały profesjonalne wyposażenie.
Dziś odbieramy od wykonawcy budynek Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon. Niezwykle się cieszę, że już za dwa miesiące, Małopolanie będą mieli dostęp do nowej wielofunkcyjnej przestrzeni edukacji, spotkań i doświadczeń. Bez wahania mogę powiedzieć, że to jedna z najnowocześniejszych i najbardziej unikalnych instytucji tego typu, nie tylko w skali kraju, ale także Europy
– mówił Marszałek Województwa Małopolskiego Witold Kozłowski.
Jak podkreśla, sama wystawa stała, zajmuje ponad 2,2 tys. m2 powierzchni i składa się m.in. z ok. 100 eksponatów interaktywnych. Cogiteon dysponuje również 6 laboratoriami i pracowniami do prowadzenia warsztatów edukacyjnych, salami konferencyjnymi i eventowymi.
Będzie tu można odkrywać na nowo tradycyjne małopolskie smaki w nowej odsłonie i w najlepszym wydaniu - samego mistrza kuchni Andrzeja Polana, który poprowadzi tu swoją restaurację. Wszystkie przestrzenie i urządzenia zostały zaprojektowane specjalnie przez naukowców, ekspertów i artystów. Zależało nam, by Cogiteon nie powielał narracji istniejących już centrów nauki, ale zachwycał swą unikalnością. Wierzę, że nam się to udało, a samo centrum stanie się kolejną wizytówką regionu
- podkreśla marszałek Witold Kozłowski.
Budowa trwała od marca 2021 roku, a projekt architektoniczny narodził się 3 lata wcześniej. Sama koncepcja centrum jest jeszcze starsza. W międzynarodowym konkursie architektonicznym wygrała propozycja pracowni Heinle, Wischer und Partner. Zgodnie z nią centrum tworzą 4 pawilony, spięte wspólną elewacją. Budynek stopniowo wznosi się z poziomu gruntu od strony pasa startowego dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny w stronę alei Bora-Komorowskiego. Znaczna jego część znajduje się pod ziemią, wykorzystując energię gruntu.
Oprócz walorów edukacyjnych kolejnym mocnym akcentem projektu jest zieleń i zastosowane rozwiązania ekologiczne. Na dachu centrum rośnie 12 drzew, a około 300 w parku przylegającym do centrum. Są byliny, kwiaty, trawy i eksponaty plenerowe. Unikalnym rozwiązaniem w skali regionu jest ścieżka spacerowa z ogrodami poprowadzona po dachu obiektu, z którego rozciąga się panorama na stolicę Małopolski, a przy sprzyjających warunkach pogodowych również na pasma gór. Zewnętrzny teren rekreacyjny jest ogólnie dostępny i stanowi uzupełnienie oferty edukacyjnej centrum.
Cogiteon, to nie tylko budynek, ale w pełni wyposażona instytucja. Z eksponatami, które powstały na specjalne zamówienie. Z laboratoriami, w których działa specjalistyczny sprzęt: m.in. dygestoria, komory laminarne, drukarki 3D. Z warsztatem, w którym jest m.in. maszyna do cięcia z użyciem wody pod wysokim ciśnieniem. To wszystko robi ogromne wrażenie, koniecznie trzeba to zobaczyć
– zachęca wicemarszałek Łukasz Smółka.
W obiekcie zastosowano unikalne rozwiązanie pompy ciepła, która współpracuje ze zbiornikiem lodu, aby zapewnić ogrzewanie i chłodzenie. Zbiornik, który może pomieścić około 860 tys. litrów wody, sąsiaduje z kolejnym – drugi rezerwuar gromadzi deszczówkę wykorzystywaną do podlewania roślin na dachu. Oprócz tego działa inteligentny system sterowania urządzeniami BMS, a ledowe oświetlenie funkcjonuje w energooszczędnym systemie DALI.
Cogiteon zapowiada lato
Na tę datę czeka wiele osób. Oficjalne rozpoczęcie działalności Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon odbędzie się 21 i 22 czerwca. Odwiedzający będą mogli wziąć udział w wykładach, spotkaniach ze światowej klasy naukowcami oraz pokazach popularnonaukowych. Odbędą się także koncerty i pokazy świetlne m.in. mapping na elewacji budynku. Już teraz natomiast wszyscy chętni bez ograniczeń mogą korzystać z parku i przygotowanych przestrzeni rekreacyjnych Cogiteonu
– zaprasza Iwona Gibas z zarządu województwa.
- Planujemy rozruch wszystkich przestrzeni, których w naszym centrum nauki nie brakuje – mówi dyrektor Piotr Szymański. W Cogiteonie są 4 laboratoria: Smaków (z wyposażeniem kuchennym), Reakcji (chemiczne), Cząstek (fizyczne) oraz Przyrody (z własną szklarnią, wiwariami, akwariami oraz makietą doliny rzecznej i spektakularnym torem wodnym). Oprócz nich działać będą dwie pracownie: Techniki oraz Innowacji. Obok znajduje się rozlokowana na ponad 2,2 tys. m2 interaktywna wystawa stała z ponad setką urządzeń przeznaczonych do samodzielnego eksperymentowania.
W Cogiteonie będzie też multimedialna, immersyjna Strefa Emocji, wystawa o przyrodzie dedykowana przedszkolakom, naukowy sklep Cekwadrat, sale konferencyjne Eon, Idea i Logika, eventowa sala Cogito oraz wspominana już restauracja prowadzona przez wybitnego szefa kuchni Andrzeja Polana.
Do początku lata instytucja rozlokuje się w nowym obiekcie, aby prowadzić testy, przygotować ostateczne scenariusze zajęć i je prototypować. Poszczególne przestrzenie będą zyskiwały docelowy wygląd. – Wprowadzimy gości do budynku, mając pewność, że przestrzeń funkcjonuje na sto procent – tłumaczy Piotr Szymański i dodaje, że obiekt ma pozwolenie na użytkowanie.
Jeszcze w tym roku Cogiteon planuje cykl kosmicznych spotkań i warsztatów, organizację eventów z kuchnią molekularną, kilka wystaw w ramach ścieżki „Zrównoważona przyszłość”, a w dalszej perspektywie organizację Festiwalu Snów, co nawiązuje do jednego z eksponatów wystawy stałej.
Cogiteon z unijnym wsparciem
Całkowity koszt inwestycji wyniósł 284 mln zł, z czego prawie 3/4 stanowi koszt prac budowlanych wraz z zagospodarowaniem terenu parkowego. Generalny wykonawca realizował kontrakt w trudnym okresie pandemii oraz wojny w Ukrainie, czego efektem była wysoka inflacja oraz problemy z dostępem do materiałów budowlanych. W trakcie budowy odkryto niemiecki schron paliwowy z okresu II wojny światowej, który ostatecznie udało się wkomponować w przestrzenie zielone.
Projekt był finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego. Unijne wsparcie wyniosło 196 mln złotych.
