Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Obchody 70. rocznicy Akcji „Wisła”

25 kwietnia 2017
28 kwietnia 2017 - 30 kwietnia 2017
Wydarzenia związane z 70. rocznicą Akcji „Wisła” rozpoczną się w piątek 28 kwietnia we wsi Czertyżne. Obchody potrwają do 30 kwietnia.

Piątek, 28 kwietnia, Czertyżne – Gorlice
15.00 panachida w rycie greckokatolickim na cmentarzu we wsi Czertyżne
17.00 spotkanie w siedzibie „Ruskiej Bursy” w Gorlicach:
• prelekcja dr hab. Heleny Duć-Fajfer na temat skutków kulturowych akcji „Wisła”
• inscenizacja pt. Akcja „Wisła” w literaturze i pieśni
• projekcja filmu pt. Even tears were not enough, reż. Maria Silvestri, John Righetti
• dyskusja i wspomnienia

Sobota, 29 kwietnia, Kraków – Jaworzno
11.00 konferencja naukowa Akcja „Wisła” – Łemkowie, 1947–2017, Kraków, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Maius, sala Bobrzyńskiego,
prowadzenie: prof. dr hab. Krzysztof Stopka
• dr hab. Andrzej A. Zięba (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ), Akcja „Wisła”: przyczyny, sprawcy, ofiary
• dr hab. Ewa Michna (Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ), Akcja „Wisła” w narracjach członków łemkowskiej wspólnoty pamięci
• dr hab. Helena Duć-Fajfer (Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ), „A Wisła dalej płynie” Petra Murianki – autobiografia jako mit reinwencyjny
• Antoni Kroh (Nowy Sącz), komentarz
• dyskusja
13.00 projekcja filmu pt. Even tears were not enough, reż. Maria Silvestri, John Righetti
17.30 teren dawnego Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie
• wystąpienia oficjalne
• symboliczne odsłonięcie tablicy pamiątkowej
• zwiedzanie wystawy Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943–1956

Niedziela, 30 kwietnia, Legnica
11.40 panachida w cerkwi prawosławnej Zmartwychwstania Pańskiego w Legnicy
13.00 spotkanie okolicznościowe w Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy
• prelekcja dr hab. Heleny Duć-Fajfer
• projekcja filmu pt. Even tears were not enough, reż. Maria Silvestri, John Righetti
• wspomnienia osób przesiedlonych w 1947 roku

Dotychczasowa retoryka związana z Akcją "Wisła" w sposób jednoznaczny i konsekwentny podkreśla, iż było to "wysiedlanie ludności ukraińskiej z południowo-wschodniej Polski", mające przynieść "ostateczne rozwiązanie kwestii ukraińskiej" przez Polskę. Pod tym hasłem rozumie się działania Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i jej sił zbrojnych na terytorium Polski. W ogólnej świadomości społecznej zupełnie marginalizowani są ci, którzy  byli najtragiczniejszymi ofiarami Akcji "Wisła", czyli Łemkowie. Dla nich wysiedlenia oznaczały utratę i zniszczenie całej ojczyzny, terytorialnego zaplecza kulturowego i tożsamościowego w imię zupełnie obcych im ideologii i konfliktów. Komunistyczna władza przypisała im tożsamość ukraińską i poddała działaniom asymilacyjnym, pozbawiając możliwości pielęgnowania i rozwijania rodzimej kultury i tradycji.

Pomimo uznania w roku 2005 odrębnej tożsamości etnicznej Łemków, nadal postrzegani są oni przez pryzmat ukraiński i często wykorzystywani są jako element przetargowy w relacjach polsko-ukraińskich.

Dlatego społeczność łemkowska zmobilizowała się do obchodów 70 rocznicy Akcji Wisła akcentujących odrębność własnej wspólnoty pamięci i losów powysiedleńczych, Są one manifestacją ocalenia przed zagładą i dowodem przetrwania, przy jednoczesnym komunikowaniu świadomości ciągłego zanikania i kurczenia się własnego dobrostanu kulturowego.  Są też walką o swoje miejsce w pamięci społecznej. Niosą przesłanie adresowane do współczesnych Polaków i Ukraińców: rok 1947 to przede wszystkim tragedia Łemków.

Galeria zdjęć

Autor: Redakcja/ Komisja Wschodnioeuropejska Polskiej Akademii Umiejętności/ Stowarzyszenie Łemków