Republic F-105 Thunderchief to amerykański naddźwiękowy samolot myśliwsko – bombowy, skonstruowany w latach 50-tych. Jego zadaniem była penetracja przestrzeni powietrznej przeciwnika i przenoszenie taktycznej broni jądrowej. Thunderchief był jednym z samolotów należących do tzw. Century Series (Serii Stulecia – były to skonstruowane w latach 50-tych w Stanach Zjednoczonych naddźwiękowe samoloty bojowe F-100 Super Sabre, F-101 Voodoo, F-102 Delta Dagger, F-104 Starfighter, F-105 i F-106 Delta Dart). Był głównym typem samolotu uderzeniowego lotnictwa amerykańskiego podczas wojny w Wietnamie.
Egzemplarz o numerze seryjnym 59-1822, który można zobaczyć w Muzeum jest jednym z najsłynniejszych F-105 biorących udział w wojnie w Wietnamie. Należał do 335 Tactical Fighter Wing (Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego), stacjonującego w bazie Takhli w Tajlandii. Jego pilotem był Amerykanin polskiego pochodzenia, major Donald Kutyna, późniejszy generał USAF, który nadał mu nazwę indywidualną Polish Glider (tzn. polski szybowiec). Napis ten umieszczony był na wlocie powietrza do silnika. Major Kutna namalował na kadłubie pod kabiną pilota znak znacznie bardziej mówiący o jego polskich korzeniach. Znajdował się tam na czerwonej tarczy herbowej, biały orzeł w koronie. Pod tarczą umieszony był napis „Yankee Air Polak”. Napis ten pochodził od przydomka nadanego amerykańskim pilotom przez Wietnamczyków, który w oryginale brzmiał „Yankee Air Pirates”. Nazwa Polish Glider została użyta w stosunku do tego samolotu w dwóch znaczeniach. Po pierwsze maj. Kutyna chciał podkreślić swoje polskie korzenie. Drugie znacznie było nieco ironiczne. Samo określenie „Polski Szybowiec” w slangu amerykańskich pilotów znaczy to samo co u polskich pilotów hasło „Latające Żelazko”. Samolot bowiem w przypadku awarii napędu nie posiadał żadnych właściwości szybowania.
Samolot po wojenne tułaczce po Azji Południowo-Wschodniej powrócił wraz majorem Kutyną do Stanów Zjednoczonych w 1971 roku. Następnie służył przez kolejne 11 lat w 149th Tactical Fighter Squadron (Taktycznym Dywizjonie Myśliwskim) w ramach 192nd Tactical Fighter Wing (Taktycznego Skrzydła Myśliwskiego) Gwardii Narodowej Stanu Wirginia. W 1981 r. zakończył swoją służbę w US Air Force i znalazł się bazie lotniczej Davis-Monthan na pustyni w Arizonie, gdzie został zakonserwowany i przebywał przez kolejne 19 lat. Baza ta służy jako miejsce do przechowywania samolotów wycofanych ze służby samolotów wojskowych, celem przywrócenia ich do służby w razie wojny lub jak to miejsce najczęściej jako magazyn części zamiennych a ostatecznie złomowisko. Thunderchief majora Kutyna obserwował tam kasację kolejno dostarczanych partii samolotów, nierzadko dużo nowocześniejszych i młodszych od niego. W 1992 r. samolot został zaproponowany brytyjskiemu Imperial War Museum (IMW) w Duxford, jednakże organizacja jego transportu za ocean zajęła kolejne 7 lat. Następne lata ów F-105 spędził w magazynach Muzeum w Duxford, gdzie czekał na remont i umieszczenie go na ekspozycji głównej. W międzyczasie władze IMW podjęły decyzję że ze względów profilu ekspozycji oraz posiadanych planów restauratorskich, samolot ten nie będzie remontowany i pokazywany w Duxford.
Muzeum Lotnictwa Polskiego, realizując międzynarodowy projekt ekspozycji z okazji 60. rocznicy powstania Sojuszu i 10. rocznicy polskiego członkowstwa w NATO ‘Między Wschodem a Zachodem... – wystawa statków powietrznych Sojuszu Północnoatlantyckiego – NATO 1949-2009’ nawiązała współpracę z wieloma instytucjami muzealnymi na całym świecie. Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Małopolskiego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Celem jej było pozyskanie różnych samolotów i śmigłowców służących w siłach powietrznych państw członkowskich NATO na całej historii istnienia Sojuszu. Przyjacielskie kontakty z Imperial War Museum zaowocowały propozycją przejęcia i przetransportowania do Krakowa słynnego Thunderchiefa o „polskiej nazwie”. MLP musiało jednak uzyskać zgodę od właściciela samolotu jakim jest Narodowe Muzeum Amerykańskich Sił Powietrznych w Dayton. Z powodów przepisów prawa amerykańskiego, uznano, że jedyną formą przekazania będzie depozyt. Jednakże aby móc brać samoloty w depozyt od NMUSAF trzeba uzyskać specjalny certyfikat i przejść drobiazgową kontrolę. Dzięki staraniom Muzeum sprawa skończyła się pozytywnie i tym samym MLP zostało jednym z niewielu muzeów w Europie i pierwszym muzeum w Europie Środkowo-Wschodniej, mogącym otrzymywać w depozyt lotnicze eksponaty muzealne ze Stanów Zjednoczonych. Drogą lądową F-105 został przetransportowany do Krakowa w czerwcu 2010 roku.
Nie można zapomnieć o osobie, która latała tym samolotem, nadała mi taką nazwę i następnie aktywnie wspierała przekazanie tego samolotu do Muzeum Lotnictwa Polskiego – generale Donaldzie Józefie Kutynie. Donald Kutyna urodził się w 1933 roku w Chicago. Ukończył Akademię Wojskowa Stanów Zjednoczonych (dyplom BA), a następnie Massachusetts Institute of Technology – elitarną uczelnię techniczną w USA (stopień Master of Science w dziedzinie aeronautyki i astronautyki). Początkowo służył jako pilot bombowców strategicznych B-47, po ukończeniu MIT został przydzielony do Aerospace Research Pilot School w Bazie Edwards w Kalifornii, ośrodka szkolenia pilotów testowych oraz astronautów dla amerykańskiego lotnictwa i programów kosmicznych. Od grudnia 1969 do stycznia 1971 pełnił turę bojową w 44. Taktycznym Dywizjonie Myśliwskim w tajskiej Bazie Lotniczej Takhli w Tajlandii, gdzie wziął udział w 120stu misjach bojowych w na samolocie Republic F-105D Thunderchief o nazwie „Polish Glider”. Po powrocie z Azji Południowo-Wschodniej, został przydzielony do dowództwa US Air Force w Washingtonie, jako planista rozwoju w Biurze Zastępcy Szefa Sztabu ds. Badań i Rozwoju. W czerwcu 1973 r., po służbie w Naukowej Radzie Doradzczej Sił Powietrznych został przydzielony jako oficer wykonawczy do Podsekretarza Sił Powietrznych. W sierpniu 1975 r. Donald Kutyna rozpoczął edukację w Industrial College of the Armed Forces. Po ukończeniu studiów w lipcu 1976 r. przeniósł się do Electronic Systems Division, w Bazie Lotniczej Hanscom w stanie Massachusetts, gdzie pełnił obowiązki jako zastępca asystenta ds. programów międzynarodowych. Następnie pracował jako kierownik programu sprzedaży dla zagranicznych partnerów samolotów systemu wczesnego ostrzegania E-3A Sentry, a później został asystentem dyrektora programu dla całego programu E-3A. W czerwcu 1980 roku został mianowany zastępcą ds. nadzoru i kontroli, gdzie odpowiadał za rozwój i utworzenie systemu czujników i ośrodków dowodzenia używanych dzisiaj przez NORAD i US Space Command na całym świecie.
W czerwcu 1982 Donald Kutyna został Zastępcą Dowódcy do Spraw Kosmicznych i Systemów Kontroli w Space Division w Air Force Systems Command w Los Angeles, w stanie Kalifornia. Na tym stanowisku kierował Departamentem Obrony programu wahadłowców kosmicznych, w tym odpowiadał za zaprojektowanie i budowę wyrzutni wahadłowców na zachodnim wybrzeżu w Bazie Vandenberg w Kalifornii, pozyskanie silnika rakietowego II stopnia dla wahadłowców oraz za aspekty operacyjne przewożenia wojskowych ładunków na pokładach wahadłowców. Inne obowiązki obejmowały rozwój, zakup i uruchomienie wsparcia wszystkich sił powietrznych pojazdów rozpoczęcie zużywalne, w tym i krzykaczy Atlas Titan przestrzeni i Titan IV ciężkie rakiety wyciąg, który stanowi odpowiednik zdolności do promu. Jego programy kontroli misji kosmicznych, obejmował działania i modernizacji Sił Powietrznych sieci satelitarnej kontroli i rozwój skonsolidowane Air Force Space Command's Space Operations Center, Falcon Air Force Station, w stanie Kolorado. W czerwcu 1984 r. został dyrektorem ogólnych systemów kosmicznych i dowodzenia, kierowania i łączności, Urząd zastępca szefa sztabu, badań, rozwoju i akwizycji, w siedzibie Sił Powietrznych. Kutyna jest również znany z udziału w komisjach NASA dotyczących różnych awarii, w szczególności z członkowstwa w komisji badającej przyczyny katastrofy promu kosmicznego Challenger w 1982 r. Odkrył przyczynę katastrofy, która polegała na uszkodzeniu gumowego O’ringa co doprowadziło do nieszczelności i następnie wybuchu paliwa. Odkrycie gen. Kutyny wynikało z jego pasji motoryzacyjnej, naprawiając swoje samochody wielokrotnie doświadczał uszkodzeń gumowych O’ringów spowodowanych niskimi temperaturami. W czerwcu 1986 r. gen. Kutyna wrócił do Bazy Lotniczej Los Angeles jako dowódca Space Division, nadzorując przejęcie systemu przestrzeni, ze szczególnym naciskiem na programy związane z Inicjatywą Obrony Strategicznej (Strategic Defense Initiative).
Największym awansem gen. Kutyny było mianowanie w listopadzie 1987 roku na dowódcę Air Force Space Command, najmłodszego tworu w US Air Force, z siedzibą w Bazie Lotniczej Peterson. Celem działania tej komórki było prowadzenie systemu ostrzegania przed atakiem rakietowym oraz nadzór i kontrola przestrzeni kosmicznej, w tym nadzór nad satelitami prowadzonym z 46 lokalizacji na całym świecie. W kwietniu 1990 roku, gen. Kutyna objął dowództwo nad United States Space Command oraz North American Aerospace Defense Command (NORAD), organizacji której celem jest kontrola przestrzeni powietrznej nad USA i Kanadą oraz ostrzeganie przed atakami z powietrza, morza i przestrzeni kosmicznej oraz identyfikacja zagrożeń. Warto o tym przypomnieć dziś kiedy tak dużo w Polsce mówi się o traczy antyrakietowej. 1 kwietnia 1990 roku został awansowany na najwyższy stopień generalski, i w tym stopniu odszedł na emeryturę 30 czerwca 1992 roku.
Generał Kutyna jest pilotem najwyższej klasy wojskowej (Command Pilot), z nalotem ponad 4500 godzin na 25 różnych typach samolotów myśliwskich i bombowych. Jego nagrody i odznaczenia wojskowe obejmują:
- Defense Distinguished Service Medal,
- Air Force Distinguished Service Medal,
- Legion of Merit with oak leaf cluster,
- Distinguished Flying Cross with oak leaf cluster,
- Air Medal with eight oak leaf clusters,
- Air Force Commendation Medal with two oak leaf clusters.
Donald Kutyna otrzymał w czerwcu 1987 roku National Geographic Society's General Thomas D. White US Air Force Space Trophy. Nagrodę przyznaje się do osobom, które wykazały się wybitnymi zasługami dla narodu amerykańskiego w kwestii postępu w eksploracji przestrzeni kosmicznej.
Generał Kutyna aktywnie wspierał działania Muzeum mające na celu pozyskanie „Polish Glidera” oraz zadeklarowała przekazania wielu pamiątek z okresu swojej całej służby w US Air Force. Wspomniał również, że do Krakowa mogłyby trafić też cząstka jego motoryzacyjnej pasji w postaci samochodów, którymi jeździł podczas swojej służby np. Buick Riviera z 1964 roku.
