Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Miody

Pszczoły są jednym z najstarszych gatunków owadów tzw. „społecznych” żyjących na Ziemi. Już od ponad 120 milionów lat wciąż na nowo przystosowują się do coraz szybciej zmieniającego się środowiska. Na terenie małopolski, podobnie jak i w innych częściach kraju, pszczelarstwo powstało z dawnego bartnictwa.
Od początku XX wieku w większości gospodarstw rolnych hodowane były pszczoły w różnych ilościach od jednego, dwu pni do kilkudziesięciu. W powiecie suskim pszczelarstwo rozwijało się dość dobrze, pierwsze znane Powiatowe Koło Pszczelarzy powstało na początku lat pięćdziesiątych. Na terenach tych jednym z głównych pożytków jest miód wielokwiatowy leśny, występujący w okresie maja i czerwca. Powstaje on z nektaru kwiatów wielu roślin i krzewów kwitnących w lasach – malin, jeżyn, kruszyny, borówek, tarnin, arcydzięgiela i wielu innych ziół leśnych. Miód ten charakteryzuje się nie tylko ciemniejszą barwą, ale i znacznie większą gamą zapachowo-smakową niż typowy miód wielokwiatowy pozyskany z sadów. Miód wielokwiatowy leśny polecany jest szczególnie dla alergików, uczulonych na pyłki kwiatowe, których główną dolegliwością jest katar sienny. Jak powtarzał Hipokrates: „dobrze jest, gdy pokarm jest lekarstwem, a lekarstwo pokarmem”, czego przykładem są właśnie produkty pszczele.

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu - 12.06.2013 r.


Suski miód spadziowy z drzew iglastych - to miód gęsty i lepki, krystalizujący się najczęściej drobnoziarniście. Ma lekko gorzkawy posmak, o aromacie żywicznym i korzennym.
Wytwarzany jest w okolicach Suchej Beskidzkiej miejscowości położonej nieopodal Babiogórskiego Parku Narodowego i jego otuliny, gdzie brak jest przemysłu ciężkiego oraz uczęszczanych dróg przelotowych. Większość terenów Suchej Beskidzkiej pokrywają lasy iglaste. Dzięki takiemu położeniu miód spadziowy na tym terenie pozyskiwany był od dawnych czasów, a pierwsze Powiatowe Koło Pszczelarzy powstało na początku lat 50. Miód spadziowy charakteryzuje się prawie czarną barwą z zielonkawym odcieniem, za którą odpowiedzialny jest grzyb sadzak występujący na igłach jodły. Ponadto, wyróżnia się wysoką aktywnością antybiotyczną i bakteriobójczą, działa antyseptycznie, przeciwzapalnie oraz posiada zdolność przeciwdziałania promieniowaniu jonizującemu. Suski miód spadziowy z drzew iglastych za swoje niezwykłe walory zdobywa liczne nagrody podczas różnego rodzaju konkursów odbywających się na terenie powiatu, czy województwa. Ponadto, od kilku lat z ramienia Koła Pszczelarzy Powiatu Suskiego „Mioduszyna” w szkołach prowadzone są prelekcje dotyczące znaczenia pszczół oraz ich produktów w życiu człowieka, podczas których omawiana jest produkcja suskiego miodu spadziowego z drzew iglastych.
Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.pasiekaambrozja.pl

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych - 24 listopada 2011 r.


Miód spadziowy występował i był pozyskiwany od niepamiętnych czasów na terenie obecnego województwa małopolskiego, głównie w jego południowej, zalesionej części, tzn. na Pogórzu, w Beskidach, Gorcach, Pieninach i Tatrach.
W Małopolsce, podobnie jak na innych terenach, pszczelarstwo powstało z dawnego bartnictwa. Formą rozpowszechnioną na terenie całego powiatu była hodowla pszczół w pasiekach. Przed I wojną światową niemal w każdej wsi było po kilka pasiek, ale już w okresie międzywojennym kłody ustępowały miejsca ulom skrzynkowym zbijanym z desek. Najstarsze z nich nazywane były „Słowianami” wyposażonymi w ruchome ramki i dotrwały do naszych czasów. Charakterystyczna dla miodu spadziowego jest nieprzewidywalność jego występowania. Może się pojawiać już w maju, dopiero we wrześniu, albo też wcale. Średnio występuje co 2 lata, ale naprawdę bogate zbiory zdarzają się co 5-10 lat. Pojawia się także czasem w pewnych tylko miejscach, a tuż obok, w sąsiedniej miejscowości już nie występuje. Wcześniej miód spadziowy nie był specjalnie odróżniany od innych rodzajów miodu. Dopiero badania naukowe przeprowadzane zwłaszcza w drugiej połowie XX wieku wykazały, że ma on niezwykle cenne właściwości lecznicze i odżywcze, w tym bardzo silne działanie antybiotyczne, wysoką zawartość mikro- i makroelementów, enzymów, kwasów organicznych i aminokwasów, w stosunku do miodów nektarowych. Przeważnie zawiera też mniej wody niż miody nektarowe. Ta mnogość składników biologicznie aktywnych miodu spadziowego warunkuje jego częste wykorzystanie w odżywianiu, profilaktyce i lecznictwie. Produkt ten, ze względu na swą dużą wartość dla zdrowia człowieka i uniwersalne zastosowanie, nazywany jest często miodem królewskim albo papieskim (E. Hołderna-Kędzia, B. Kędzia, Miody odmianowe i ich znaczenie lecznicze, 2002 r.). W województwie małopolskim działa obecnie przeszło 3 tysięcy pszczelarzy zrzeszonych w różnych związkach. Utrzymują oni ponad 60 tysięcy rodzin pszczelich. Część z tych pasiek, położonych zwłaszcza w południowej części województwa, w latach „miodnych” produkuje znaczne ilości miodu spadziowego poszukiwanego w kraju, a także za granicą, zwłaszcza w Niemczech.

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych – 29.01.2008 r.

Lasy na terenach województwach małopolskiego, zwłaszcza jego południowe obszary zajmują znaczną powierzchnię. Z tego sporą część stanowią drzewostany jodłowe i świerkowe, w których występują główni producenci spadzi.
Spadź pojawia się na tych gatunkach tylko w określonych miejscach – najczęściej w górskich kotlinach i dolinach na wysokości 200-700 m n.p.m., gdzie panuje specyficzny mikroklimat sprzyjający spadziowaniu Miody spadziowe z jodły, świerka były pozyskiwane na tych terenach od dawna i zapewne w większych ilościach niż dzisiaj, gdyż prawie całe Karpaty pokrywały pierwotne puszcze. Pierwsze pisemne wzmianki o prowadzeniu rozwiniętej gospodarki bartnej pochodzą z XIII wieku, kiedy to w akcie fundacji Klasztoru Klarysek w Starym Sączu 1280 r. odnotowano przekazanie Starego Sącza oraz 28 wsi (…) z rzekami, młynami, sadzawkami, rybołówstwem, barciami (…) itd. Gospodarka bartna wymieniana jest również w późniejszych dokumentach tego klasztoru. Zwiększone zainteresowanie miodami spadziowymi z tego rejonu pojawiło się po II wojny światowej. Według relacji starych pszczelarzy okupacyjna armia niemiecka rozpoczęła skup tego miodu na własne potrzeby na początku wojny i prowadziła go do 1944 r. Ze względu na swoje walory smakowe, odżywcze i lecznicze sądecki miód spadziowy był przeznaczony głównie na eksport do Niemiec, Szwajcarii, Kanady i innych krajów. Największe powierzchnie lasów jodłowych oraz największe zbiory miodów spadziowych występują w Beskidzie Sądeckim, Wyspowym, Średnim i Niskim Liczne pasieki położone w tym rejonie w pobliżu masywów leśnych pozyskują praktycznie czysty miód spadziowy, bez domieszek. Ponieważ miód ten przez ponad 50 lat był w większości eksportowany, przechodził dokładne badania laboratoryjne i musiał spełniać wysokie normy jakościowe. Dlatego też pszczelarze z tego rejonu potrafią go pozyskiwać w sposób gwarantujący wysoką jakość. Sądecki miód spadziowy pozyskiwany jest w czystych i nieskażonych lasach jodłowych i świerkowych w dolinach górskich o specyficznym mikroklimacie, co nadaje mu szczególny aromat i smak. Jest on poszukiwany przez licznych nabywców w kraju i zagranicą. W ostatnich latach wdrażane są nowe badania poznaniem właściwości leczniczych tego miodu, które są bardzo obiecujące.


Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych – 31.01.2008 r.

Miód nawłociowy wytwarzany jest z nektaru kwiatu nawłoci, zwanej także potocznie mimozą, złotą rózgą. W Polsce występuje kilka jej gatunków: nawłoć pospolita, późna (olbrzymia), kanadyjska, ogrodowa, alpejska i wąskolistna. Roślina ta rozpowszechniła się na terenach Małopolski i Podkarpacia, zajmując duże połacie nieuprawianych pól. Masowo występuje w okolicy Tarnowa, na terenie gminy Skrzyszów. Uważana jest za roślinę inwazyjną, lecz w dziedzinach zielarstwa i pszczelarstwa jest bardzo ceniona i w pełni wykorzystywana, gdyż jest rośliną miododajną. Jej kwitnienie zaczyna się na przełomie lipca i sierpnia i trwać może nawet do października, przy czym najbardziej intensywne jest od połowy sierpnia do połowy września. Właściwości miododajne nawłoci zauważyli pszczelarze w pasiekach podtarnowskich wsi: Ładna, Łękawica, Skrzyszów, Szynwałd i Pogórska Wola, zrzeszonych w Kole Pszczelarzy Gminy Skrzyszów. Miód nawłociowy pozyskiwany jest na tych terenach od ponad 35 lat, a jego produkcja stale rośnie ze względu na powszechność i dostępność nawłoci, jak również wzrastające zainteresowanie konsumentów. „Miód nawłociowy jest żółty, szybko się krystalizuje – w chłodnym miejscu w ciągu do miesiąca. Jest to taka masa. Ponadto jest dobry, słodki, aromatyczny. Ładnie pachnie. Smaczny, lubią go dzieci. Jest wartościowy” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami gminy Skrzyszów). Pozyskuje się go na samym końcu pszczelich pożytków, dlatego często pozostawia się go do podkarmiania pszczół podczas zimowli (zimowania). Miód nawłociowy z Gminy Skrzyszów wytwarzany jest na użytek własny pszczelarzy, także dla ich rodzin, przyjaciół i znajomych, a także prezentowany jest podczas kiermaszów, festynów czy dożynek. Wykorzystywany jest głównie jako dodatek do chleba, racuchów i placków – jako syrop, do herbaty, na nalewki, do ciast – jako dodatek do mas lub do piernika.

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych – 16.04.2015 r.

Miód spadziowy z Beskidu Wyspowego powstaje ze spadzi jodłowej, wydalanej przez miodownicę jodłową zieloną, która bytuje na jodle pospolitej. Mszyce te pobierają z gałęzi jodłowych sok roślinny, z którego wykorzystują składniki pokarmowe, a pozostałą słodką, lepką ciecz, nazywaną spadzią składającą się głównie z węglowodanów, wydalają. Wydalana przez mszyce spadź musi zostać odnaleziona przez pszczoły, zebrana i dostarczona do ula. W ulu następuje dalszy etap produkcji, polegający na przetworzeniu przyniesionej do ula spadzi w miód spadziowy. Dojrzały, zasklepiony miód jest odbierany z uli i odwirowywany w miodarkach. Po odwirowaniu i przecedzeniu klaruje się go w odstojnikach i rozlewa. Miód spadziowy pozyskiwany był na terenie Beskidu Wyspowego i Myślenickiego od niepamiętnych czasów. Pierwotnie tereny te porośnięte były Puszczą Karpacką, z dominującymi gatunkami jodły pospolitej i buka zwyczajnego. Pomimo trudnych warunków klimatycznych i poużytkowych, miejscowe pszczoły, poprzez naturalną selekcję wytworzyły szereg cech przystosowujących je do panujących tam warunków, m.in. odporność na choroby oraz dużą zimotrwałość. Te unikatowe cechy zostały dostrzeżone przez gospodarujących tu pszczelarzy i z początkiem XX w. podjęto hodowlę tych pszczół. W latach 30. XX w. hodowle te nazwano linią Dobra. Od 2014 r. linia ta objęta jest ochroną zasobów genetycznych, a na terenie dwóch gmin powiatu limanowskiego – Dobrej i Tymbarku utworzono dla niej rejon hodowli zachowawczej. Początkowo pszczoły hodowano w barciach, później w ulach kłodowych tzw. „kłodach”. Przełomem na tych terenach było wprowadzenie do pasiek uli ramkowych typu Słowian. Wraz z nim nastąpił szybki rozwój pasiek. Wprowadzono racjonalne metody gospodarki pasiecznej oraz zaczęto używać nowoczesnych urządzeń do pozyskiwania i konfekcjonowania miodu. Stan ten trwa do dziś.

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych – 11.10.2017 r

Specyficzny mikroklimat Pogórza Rożnowskiego z obecnością dwóch jezior: Czechowskiego i Rożnowskiego, wpływa na niespotykaną gdzie indziej regularność i obfitość spadzi na tym terenie, która niemal rokrocznie daje bogaty zbiór. Jest to obszar czysty ekologicznie, w znacznej części porośnięty lasami iglastymi, zwłaszcza jodłowymi. Miód spadziowy z tamtych terenów, nazywany też leśnym, był tu pozyskiwany od dawien dawna. Surowcem do jego produkcji jest spadź jodłowa z miejscowych lasów, czyli sok roślinny przefiltrowany przez mszyce i wydalony przez nie w postaci lepkiej, słodkiej cieczy. Występujące w niej garbniki, żywice oraz inne związki nadają jej intensywny smak oraz aromat. W tradycji mieszkańców okolicznych wiosek i wśród pielgrzymów przybywających do lokalnego sanktuarium w Tropiu zachowało się przekonanie, że leśny miód był jednym z pokarmów spożywanych przez św. Świerada, który w tej miejscowości miał swoją pustelnię. Nawiązując do bogatych i odległych tradycji pszczelarskich na tym terenie, ówczesny proboszcz parafii w Tropiu w 1983 roku wprowadził zwyczaj błogosławieństwa miodu połączonego ze specjalną modlitwą za pszczelarzy, które odbywa się każdego roku w czasie odpustu w święto św. Świerada na początku lipca. Obecni pszczelarze z tego terenu najczęściej prowadzą pasieki przydomowe, składające się z kilku do kilkudziesięciu uli, wytwarzające miód na potrzeby własne bądź na sprzedaż. Miód ze spadzi jodłowej z Pogórza Rożnowskiego jest popularny wśród smakoszy z różnych regionów Polski. Zdobywa też nagrody na wielu konkursach i festiwalach produktów tradycyjnych, m.in. „Małopolskim Festiwalu Smaku” oraz traktowany jest jako wizytówka regionu.

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych – 20.04.2017 r.

W Harbutowicach pszczelarstwo popularne było co najmniej od 150 lat. Zachowane źródła archiwalne z drugiej połowy XIX w. opisując miejscowe zwyczaje bożonarodzeniowe, wskazują na ważną w tym czasie rolę miodu i wosku z przydomowych pasiek. W XX w. wielu harbutowiczan posiadało pasieki, zwykle z kilkoma ulami skrzynkowymi. Pszczelarstwo bardzo często było i nadal pozostaje zajęciem dziedziczonym, przechodzącym z ojca na syna. Szacunek dla tradycji i świadomość ciągłości pokoleniowej nadal odgrywa wśród miejscowych pszczelarzy dużą rolę, często też korzystają z doświadczenia starszych. Niektórzy przechowują także ule i narzędzia starego typu, jako cenną pamiątkę po przodkach oraz atrakcję turystyczną. Choć nadal stosowane są tradycyjne metody pozyskiwania miodu, wielu pszczelarzy wprowadza zmiany związane z postępem technologicznym oraz rozwojem wiedzy na temat pszczół, co korzystnie wpływa na jakość miodu. W Harbutowicach pozyskiwane są miody nektarowe i spadziowe. Jednak za charakterystyczny uznawany jest miód ze spadzi iglastej. Surowcem do jego produkcji jest spadź jodłowa z domieszką sosnowej, czyli sok roślinny przefiltrowany przez mszyce i wydalony przez nie w postaci lepkiej, słodkiej cieczy. Występujące w niej garbniki, żywice oraz inne związki nadają jej intensywny smak, barwę oraz aromat. Pszczoły zbierając krople spadzi, wzbogacają je w wydzieliny z gruczołów ślinowych i przenoszą do gniazda. Tam płyn przekazywany jest robotnicom i dojrzewa w komórkach plastrów. Walory smakowe pozyskanego miodu spadziowego oraz duża ilość składników mineralnych sprawiają, że miód ze spadzi iglastej cieszy się uznaniem smakoszy oraz traktowany jest jako wizytówka Harbutowic.

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych – 19.06.2018 r.