Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Nagroda im. Mariana Korneckiego przyznana

Kultura
08 listopada 2022
15 tys. zł z budżetu Województwa Małopolskiego otrzymała Parafia pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Wolbromiu w ramach Nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony i opieki nad zabytkami architektury drewnianej Małopolski w 2022 roku. Ponadto Zarząd przyznał trzy wyróżnienia: Michałowi Winiarskiemu – właścicielowi osady młyńskiej w Roztoce-Brzezinach, Krystynie i Markowi Wójtowiczom – gospodarzom zabytkowego Dworu w Sieniawie oraz Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie.

Podczas uroczystości, która odbyła się 7 listopada br. w odrestaurowanej przestrzeni świątyni pw. Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia w Wolbromiu, laureaci odebrali pamiątkowe statuetki i dyplomy z rąk Iwony Gibas – Członka Zarządu Województwa Małopolskiego, Kazimierza Barczyka - Wiceprzewodniczącego Sejmiku Województwa Małopolskiego i radnego województwa Andrzeja Wójcika.

Kapituła Nagrody oraz Zarząd Województwa Małopolskiego doceniły przeprowadzoną przez Parafię kompleksową rewitalizację drewnianego modrzewiowego kościółka w Wolbromiu, który niegdyś pełnił funkcję tzw. kościoła szpitalnego. Barokowa świątynia została zbudowana w 1638 r., na tzw. przedmieściu Łobzowskim, gdzie od XIV w. zlokalizowany był szpital dla ubogich. Środki na budowę świątyni zostały przekazane w testamencie przez ks. Marcina Wolbrama, który był jedną ze znamienitszych postaci tego okresu. Pełnił on funkcję profesora Akademii Krakowskiej, notariusza kapituły krakowskiej, proboszcza parafii w Dzierążni oraz altarysty ołtarza św. Feliksa i Adaukta w katedrze na Wawelu. Świątynia o konstrukcji zrębowej z drewna modrzewiowego na podmurówce kamiennej i zewnętrznym szalowaniu jest świątynią orientowaną, jednonawową z węższym prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Fasada kościoła jest bardzo rzadkim przykładem transpozycji barokowych form budowli murowanej do architektury drewnianej. We wnętrzu podziwiać można barokowe iluzjonistyczne malowidła oraz trzy późno manierystyczne ołtarze z 1. poł. XVII wieku.

Po zlikwidowaniu parafii szpitalnej, kościółek zniszczony i toczony przez korniki popadał w ruinę. Niekonserwowana budowla wraz ze swoim wyposażeniem szczęśliwie doczekała czasów obecnych. W latach 2003-2008 przy kościele prowadzone były prace remontowo-konserwatorskie zapoczątkowane przez ówczesnego proboszcza, śp. ks. Stanisława Sapilewskiego. Wykonano wtedy remont i izolację fundamentów, wymieniono deskowanie, przeprowadzono gruntowną konserwację wnętrza świątyni. Odnowiono polichromię oraz drewniane wyposażenie. Ponadto wyremontowano ogrodzenie oraz zamontowano zewnętrzne oświetlenie. W 2018 r. z inicjatywy obecnego proboszcza ks. Zbigniewa Lutego, dzięki uzyskanej dotacji ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeprowadzony został kompleksowy remont dachu. Wymieniono zużyte elementy więźby dachowej oraz wykonano nowe pokrycie z blachy miedzianej. W kolejnym roku przeprowadzona została fumigacja (gazowanie) z zewnątrz oraz wewnątrz zabytku. W kolejnym oczyszczono i zaimpregnowano drewniane deskowanie elewacji. W roku ubiegłym wykonano konserwację i restaurację polichromii na północnej ścianie kościoła, która została zniszczona wskutek nieszczelnego pokrycia dachowego, przed 2018 r.

Modrzewiowy kościółek jest jednym z cenniejszych obiektów usytułowanych w północnej części Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Pomimo, iż miasto Wolbrom posiada XIV. rodowód, w skutek licznych pożarów i wojen do naszych czasów w mieście zachowało się niewiele przykładów dawnej architektury, zwłaszcza drewnianej. Opieka nad tak wyjątkowym obiektem wymagała prowadzenia regularnych prac i wyjątkowej troski, w celu zachowania go dla kolejnych pokoleń.

Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Wolbromiu wzorowo wywiązała się z roli opiekuna zabytku. Barokowa świątynia, która odzyskała dawny blask dołączyła do najcenniejszych obiektów Szlaku Architektury Drewnianej Północnej Małopolski i w okresie letnim udostępniana jest dla zwiedzających. Okazjonalnie sprawowane są w niej msze święte, a w przyszłości planuje się organizację koncertów muzyki kameralnej.  

W gronie wyróżnionych znaleźli się: Michał Winiarski – właściciel osady młyńskiej w Roztoce-Brzezinach, który, przywrócił drewnianą osadę młyńską do świetności i uczynił z niej ważny ośrodka życia kulturalnego oraz społecznego w gminie Gródek nad Dunajcem. Od ponad trzynastu lat prowadzi prace rewaloryzacyjne zabudowań, mechanizmów i sprzętów znajdujących się w osadzie oraz podejmuje działania kulturalne i popularyzatorskie o zasięgu lokalnym i ogólnopolskim.

Drewniana zagroda młyńska z lat 20 XX w., na którą składa się dom, stajnia, stodoła, młyn i tartak, to jedna z nielicznych tradycyjnych zagród na Sądecczyźnie, która w autentyczny sposób zachowała swój układ i wyposażona jest w oryginalne obiekty i urządzenia techniczne związane z młynarstwem. W domu młynarza zgromadzono rodzinne pamiątki, dokumenty, fotografie, literaturę poświęconą młynarstwu oraz przedmioty, które składały się kiedyś na wyposażenie wiejskiej chaty. Znajduje się tam także czynny piec chlebowy, który wykorzystywany jest w trakcie organizowanych warsztatów do tradycyjnego wypieku pieczywa. Istotnym wątkiem wyeksponowanym w domu jest historia osady i jej mieszkańców podczas II wojny światowej. Z uwagi na wojskowe doświadczenie ówczesnego właściciela - Józefa Winiarskiego oraz naturalne położenie na uboczu, osada stała się jednym z ważniejszych punktów ruchu oporu w rejonie Rożnowa. Działalność Józefa, pseudonim „Szary”, oraz jego żony Katarzyny, pseudonim „Brzezina”, na stałe zapisała się we wspomnieniach Roztoczan i w lokalnej historii Nowosądecczyzny.

Krystyna i Marek Wójtowiczowie – właściciele zabytkowego Dworu w Sieniawie, od 2016 r. z wielką pieczołowitością rozpoczęli starania, aby przywrócić dawną świetność obiektu będącego pamiątką po pierwszym dziedzicu wioski, Kasprze Sierakowskim z Bogusławic. Dwór jest jednym z nielicznych zabytkowych obiektów z XVII w znajdujących się na Podhalu. Stanowi część zespołu parkowo-dworskiego znajdującego się w pobliżu zabytkowego kościoła pw. św. Antoniego z Padwy, wybudowanego w 1740 r. jako kaplica dworu. Budynek przez długie dziesięciolecia podlegał niszczeniu. Właściciele przywracając zabytek do stanu świetności, przystosowują go do celów kulturalnych i turystycznych. Aktualnie wydarzenia odbywają się wokół dworu i w otaczającym go parku. Organizowane są koncerty, wystawy, przedsięwzięcia kultywujące wiedzę o lokalnym dziedzictwie, tradycjach staropolskich, imprezy patriotyczne i religijne. Zorganizowano już tutaj dni otwarte w ramach Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego, wystawę „Szlakami Naszego Dziedzictwa”, „Życie religijne w Sieniawie”, włączono obiekt w obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków. Właściciele podjęli również  starania o wpis obiektu na Małopolski Szlak Architektury Drewnianej.

Pracownia Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II została utworzona w roku akademickim 2007/2008 w ramach Instytutu Historii Sztuki i Kultury pod kierownictwem dra Józefa Skrabskiego. Od początku funkcjonowania realizuje prace terenowe, w ramach których prowadzona jest inwentaryzacja i digitalizacja dzieł sztuki w małopolskich świątyniach.

Zespół Pracowni przeprowadził inwentaryzację kościołów drewnianych i dzwonnic na terenie Archidiecezji Krakowskiej i Diecezji Bielsko-Żywieckiej. Podczas prac, na miejscu założono karty wszystkich obiektów architektury i dzieł sztuki, które objęły podstawowe dane (wymiary, materiał i technika, czas powstania, stan zachowania, opis), a następnie zostały zarchiwizowane w bazie danych. 

Podczas prac inwentaryzacyjnych została wykonana pełna dokumentacja fotograficzna każdej świątyni oraz jej wystroju i wyposażenia. Wykonano ponad 27 000 fotografii w obiektach sakralnej architektury drewnianej obejmujących obiekty w całości oraz wszystkie ich detale. Zebrane materiały zostały zarchiwizowane w bazie danych. Ponad 10 000 zdjęć poddano obróbce graficznej i wraz z 1227 opracowanymi naukowo kartami obiektów architektury drewnianej i dzieł sztuki (kościoły, dzwonnice, ich wystrój i wyposażenie oraz dzwonnice) opublikowano i udostępniono na portalu “Sakralne Dziedzictwo Małopolski”. 

Na podstawie danych zebranych podczas inwentaryzacji oraz dzięki dalszym pracom badawczym, tj. kwerendom archiwalnym i bibliotecznym, przygotowano pełne, jednostkowe opracowania obiektów sakralnej architektury drewnianej. Opracowanie każdego z nich obejmuje historię zabytku, jego opis, zarys problematyki artystycznej oraz bibliografię - wykaz źródeł i literatury.

Szeroko zakrojone badania pozwoliły dotychczas na pełne opracowanie 44 drewnianych świątyń i 12 dzwonnic, jak też nierozerwalnie z nimi związanych elementów wystroju (polichromie) i wyposażenia (ołtarze, organy, chór itp.). Już wkrótce ukażą się kolejne opracowania zabytków, tj. drewnianej kaplicy św. Otylii i św. Łucji w Wilkowie (1747) i kościoła św. Marii Magdaleny w Rabce Zdroju (1601-1606, ob. Muzeum im. Władysława Orkana).

Przyznawana przez władze Województwa Małopolskiego od 2003 Nagroda im. Mariana Korneckiego, nie tylko upamiętnia postać jej Patrona, ale jest wyrazem mecenatu wobec szczególnie zasłużonych opiekunów, miłośników i promotorów zabytkowej architektury drewnianej w naszym regionie. Dla laureatów jest często symbolicznym zwieńczeniem wieloletnich przedsięwzięć konserwatorskich, których wyjątkowe efekty podziwiać możemy w wielu urokliwych zakątkach naszego regionu.

Galeria zdjęć

Autor: Biuro Prasowe UMWM / Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego