Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Małopolskie skanseny jak malowane

Kultura
21 sierpnia 2018
Prace konserwatorskie, które od ponad dwóch lat są przeprowadzane w dziewięciu skansenach położonych na terenie całego województwa, dobiegają końca. W ramach projektu „Skansenova – systemowa opieka nad dziedzictwem w małopolskich muzeach na wolnym powietrzu”, odnowiono i zabezpieczono przed niekorzystnym działaniem czasu i sił przyrody ponad 100 obiektów. Środki w wysokości niemal 14 mln zł, które zostały przeznaczone na realizację zadania, pozwoliły też na stworzenie atrakcyjnych dla turystów przestrzeni m.in. wystaw czy sal edukacyjnych.

Mamy to szczęście, że żyjemy w miejscu, które może się poszczycić niezwykle bogatym dziedzictwem kulturowym. Dzięki realizacji projektu Skansenova odrestaurowano ponad 100 zabytkowych obiektów, 4 z nich przeniesiono z innej lokalizacji na teren skansenu, 81 obiektów zabezpieczono przed zniszczeniem i kradzieżą, montując monitoring czy nowe ogrodzenie oraz co ważne, dostosowano je do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, tak by każdy mógł doświadczyć naszego regionalnego piękna. A tym, co mamy najcenniejsze – naszym dziedzictwem – zachwycają się nie tylko turyści z Polski, ale również ci przyjeżdzający z najbardziej odległych zakątków Europy i świata

– mówi Leszek Zegzda, odpowiedzialny w zarządzie województwa m.in. za dziedzictwo kulturowe.

„Skansenova” – to pierwszy tak kompleksowy i realizowany na tak dużą skalę projekt konserwacji zabytków drewnianych w naszym regionie. Realizacja, podjętego w 2016 roku przez Województwo Małopolskie zadania, zakończy się formalnie w grudniu, ale już dziś turyści mogą podziwiać odnowione perełki architektury drewnianej w muzeach pod gołym niebem w: Dobczycach, Nowym Sączu, Zubrzycy Górnej, Sidzinie, Szymbarku i Łosiu oraz w Zalipiu, Dołędze i Wygiełzowie.

Dzięki projektowi zabytki zgromadzone w małopolskich skansenach zostały gruntownie odnowione, zabezpieczone przed pożarami i klęskami żywiołowymi. Ponadto na terenach skansenów zamontowano monitoring, a w budynkach pojawiły się antywłamaniowe urządzenia. Dodatkowo obiekty przystosowano do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. To jednak nie wszystko. Realizacja projektu pozwoliła na stworzenie nowych ekspozycji i obiektów do zwiedzania. Przykładem jest tu chata łemkowska przeniesiona do zagrody Maziarskiej w Łosiu z Bartnego. Ponadto poszerzono ofertę kulturalno-edukacyjną dla dzieci i dorosłych, a niewielki skansen w Sidzinie wzbogacił się o wyposażenie multimedialne. Już wkrótce, dzięki przekazanym środkom, w zabytkowym, drewnianym kościele z Ryczowa w skansenie w Wygiełzowie, zostanie zamontowany nowoczesny, automatyczny system gaśniczy.

Warto dodać, że liderem projektu jest Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. Wśród partnerów zaangażowanych w realizację projektu są: Gmina Dobczyce, Skansen w Sidzinie – Muzeum Kultury Ludowej oraz pięć wojewódzkich instytucji kultury tj.: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec, Muzeum Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów oraz Małopolski Instytut Kultury w Krakowie.

Prace konserwatorsko-remontowe to dopiero początek zmian. W planach partnerów projektu jest wdrożenie zintegrowanego programu kulturowego pod wspólną marką Skansenova. Szacuje się, że w skali roku z bogatej oferty kulturalno-edukacyjnej, którą wspólnie stworzą partnerzy, skorzysta blisko 260 tys. osób – zarówno mieszkańców, jak i turystów z kraju i z zagranicy. Zintegrowana oferta dotyczyłaby grupy 9 skansenów, tworzących swoisty klaster kulturowy, dysponujący terenem o powierzchni prawie 40 ha, ze 180 budynkami oraz z 19 tys. ruchomych muzealiów.

Już dziś powstały pierwsze wspólne materiały informacyjno-edukacyjne dla skansenów. W każdym z dziewięciu muzeów, zwiedzający otrzymają mapki – przewodniki z tematycznymi ścieżkami zwiedzania oraz folder „Zrób to sam”, gdzie zarówno dorośli, jak i dzieci znajdą specjalne zadania, których wykonanie przybliży historię danego miejsca.

Dla skansenów objętych projektem powstała także strona internetowa www.skansenova.pl. To właśnie tu zainteresowani znajdą niezbędne informacje na temat obiektów. W wersji mobilnej strona zawiera dodatkowo interaktywną grę dla dzieci i dorosłych, która w formie zabawy pozwala odkrywać nieznane ciekawostki i tajemnice zaklęte w zabytkowych budynkach.

Skansenova: 9 małopolskich skansenów w nowej odsłonie:

Muzeum Regionalne PTTK im. Władysława Kowalskiego w Dobczycach
W dobczyckim skansenie w ramach projektu Skansenova wykonano prace remontowe i konserwatorskie obiektów z przeznaczeniem na magazyny studyjne. Odświeżono wnętrza budynków i wykonano bielenie ścian, a także zagospodarowano i uporządkowano teren w ich otoczeniu. Na zabytkowym domu pogrzebowym wymieniono więźbę dachową i gont. Budynek kuźni także przeszedł konserwację gontu. Nieopodal wybudowano nową wiatę, do której przeniesiono część ekspozycji. Renowację przeszły też kierat i studnia. Na terenie obiektu zainstalowano ochronę przeciwpożarową, zamontowano monitoring i elektroniczny system zabezpieczenia. Obecnie w skansenie jest aranżowana nowa wystawa, a także trwają prace związane z konserwacją muzealiów.

• Skansen Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku (Oddział Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach)
Prace konserwacyjne w skansenie skupiły się wokół zabezpieczenia obiektów. Zostały wymienione gonty na drewnianym dworku i klepisko, zaimpregnowano też gonty na chałupie z Szymbarku i spichlerzu z Rożnowic. Powstało tu również nowe, stylowe, drewniane ogrodzenie. Na chałupach z Gródka, Moszczenicy, Siar i olejarni z Gródka wymieniono strzechy. Wyremontowano również unikatową budowlę – wiatrak z Ropy. Na terenie skansenu odnowiono ścieżki prowadzące do obiektów oraz wykonano niezbędne prace techniczne i elektryczne. Aktualnie trwają prace przy konserwacji ostatnich obiektów m.in.: przy chałupie z Gródka, chałupie z Siar czy oborze ze Stróżnej.

• Zagroda Maziarska w Łosiu (Oddział Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach)
Dzięki realizacji projektu zagroda wzbogaciła się o nowy obiekt: chatę łemkowską z Bartnego, która została zaadaptowana na ośrodek edukacyjny. Zyskano też przestrzeń do aranżowania wystaw. W nowej sali, o powierzchni 70 m2, będą się odbywać zajęcia dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych.

• Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie
W Sidzinie przeprowadzono gruntowne prace remontowo-konserwatorskie związane przede wszystkim z wymianą, konserwacją i malowaniem dachów oraz zabezpieczeniem ścian w trzech obiektach. Zainstalowano monitoring i systemem alarmowy. W ramach projektu zakupiono też infokiosk i stworzono stanowisko holograficzne. Z kolei ekspozycję poświęconą historii wsi oraz stanowisko obróbki lnu i wełny wzbogacono o wyposażenie multimedialne. Wszystkie zaplanowane prace zostały już zakończone.

• Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec
Intensywne działania prowadzone tu przez ostatnie dwa lata zostały zwieńczone sukcesem. Zakończono już prace nad wymianą strzechowych i gontowych pokryć dachowych wraz z konserwacją więźby na dużej części zabytkowych obiektów muzeum (m.in. na okole ze Staniątek, chałupie z Podolsza, domu z Chrzanowa oraz dzwonnicy z Nowej Góry). Przeprowadzono także prace konserwatorskie w zabytkowym, XVII-wiecznym kościele z Ryczowa, który jest najcenniejszym zabytkiem drewnianym na terenie skansenu w Wygiełzowie. Poza remontem dachu i zewnętrznego oszalowania drewnianego, obiekt sakralny zostanie wyposażony w nowoczesny, automatyczny system gaśniczy oraz zyska nowoczesny system nagłaśniający.

• Sądecki Park Etnograficzny (Oddział Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu)
Realizacja projektu pozwoliła na odtworzenie malowideł w kościele ewangelickim ze Stadeł. W ramach projektu wykonano prace konserwatorskie 29 obiektów Sądeckiego Parku Etnograficznego. Odnowiono także ogrodzenie. Całą ekspozycję skansenu dostosowano do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, by mogły komfortowo korzystać z całego obiektu.

• Muzeum Dwór w Dołędze (Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie)
Muzeum w Dołędze dzięki realizacji projektu zyskało nowy obiekt dla zwiedzających – chłopską chatę – przeniesioną z innego miejsca. Odnowiono także zabytkowy spichlerz, który posłuży do działalności warsztatowej skansenu. Przeprowadzono również gruntowne prace remontowe w samym budynku dworu.

• Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu (Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie)
W przepięknym, kolorowym Zalipiu przeprowadzono kompleksowe prace związane z restauracją i konserwację wszystkich budynków zabytkowej Zagrody Felicji Curyłowej. W jej skład wchodzą: budynek mieszkalny, obora, stodoła, bróg i studnia oraz chata biedniacka. W ramach projektu wzbogacono także ofertę skansenu. Na teren skansenu przeniesiono dom malarki Stefanii Łączyńskiej oraz zakupiono wyposażenie niezbędne do urządzenia obiektu.

• Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej
Na terenie skansenu trwają aktualnie prace związane z wymianą 18 pokryć dachowych – gontowych i słomiano-gontowych, a także zabezpieczeniem ściany budynków przed szkodnikami i czynnikami atmosferycznymi. W ramach projektu powstało tu ogrodzenie, częściowo nawiązujące do pierwotnego kształtu, łączące elementy drewniane i kamienne, pokryte gontem. W celu zwiększenia bezpieczeństwa eksponatów obiekt objęto monitoringiem. Zakończyły się też prace nad odbudową relokowanej, dwubudynkowej zagrody Pawlaczek z Jabłonki, która wraz z wyposażeniem stała się częścią stałej ekspozycji muzeum.

 

Galeria zdjęć

Autor: Biuro Prasowe UMWM