fot. Fundacja Szlaki Papieskie. Szałasowy Ołtarz na Polanie Filasowej pod szczytem Turbacza
Pilnujcie mi tych szlaków!
Jan Paweł II
Jestem góralem… mawiał Ojciec Święty. I rzeczywiście nim był. Wadowice – miasteczko, w którym urodził się Karol Wojtyła położone jest w otoczonej górami dolinie rzeki Skawy. Zamiłowanie do turystyki wszczepił chłopcu przede wszystkim ojciec i starszy brat Edmund, ale również wadowicka szkoła, pielęgnująca w swoich wychowankach umiłowanie rodzinnej polskiej ziemi, piękna jej krajobrazu, przyrody, tradycji i historii.
W 1993 roku Jan Paweł II powie w Campo Imperatore:
Góry odsłaniają swoje sekrety tylko przed tym, kto ma odwagę rzucić im wyzwanie. Wymagają ofiar i dobrego przygotowania. Każą porzucić bezpieczne doliny, ale pozwalają temu, kto nie lęka się wspinaczki, ujrzeć wspaniałą panoramę szczytów. Góry są zatem bardzo wyrazistym symbolem wędrówki ducha, powołanego, aby wznosić się z ziemi ku niebu, ku spotkaniu z Bogiem.
Pomysł na oznakowanie turystycznych Szlaków Papieskich, którymi wędrował ks. Karol Wojtyła pojawił się w grupie zapaleńców z Krakowa i okolic, jako dar dla Jana Pawła II z okazji 25-lecia jego pontyfikatu. Ich powstanie było też reakcją na słowa Ojca Świętego: „Pilnujcie mi tych szlaków!” wypowiedziane w czasie I pielgrzymki do ojczyzny, 9 czerwca 1979 roku w Nowym Targu.
Założyli oni Fundację Szlaki Papieskie i zaangażowali się w ich oznaczanie w pierwszej kolejności w Małopolsce, a potem w całym kraju.
Ojciec Święty, powiadomiony o tej społecznej inicjatywie, wyraźnie się ucieszył i przysłał pomysłodawcom swoje błogosławieństwo.
Warto zaznaczyć, że Szlaki Papieskie w Polsce są unikatowe w skali światowej. Nie zdarzyło się bowiem, żeby człowiek tej miary odwiedził jako turysta tak wiele miejsc. Należy podkreślić, że mają one przede wszystkim wymiar duchowy. W czasie wędrówek ks. Wojtyła często modlił się i medytował.
Szlaki Papieskie poprowadzone są najczęściej wzdłuż tradycyjnych szlaków turystycznych, ale bywają też odcinki od nich niezależne. Oznakowane są charakterystycznymi mapami szkicowymi na błękitnym tle i malowanymi na drzewach żółtymi symbolami na niebieskim polu.
Za podstawę wytyczenia Szlaków Papieskich posłużyły pomysłodawcom m.in. wspomnienia osób wędrujących z ks. Wojtyłą, wpisy do ksiąg parafialnych, dokumenty z archiwum Archidiecezji Krakowskiej w Krakowie i archiwów prywatnych. Z czasem pojawiła się także potrzeba upamiętniania miejsc związanych z posługą duszpasterską ks. Wojtyły oraz z pielgrzymkami Jana Pawła II do ojczyzny.
fot. Fundacja Szlaki Papieskie. Widok z Turbacza na Tatry
W inicjatywę tworzenia przez fundację, Szlaków Papieskich bezinteresownie włączyło się wiele osób, samorządów i instytucji. Warto podkreślić, że najwięcej z nich znajduje się właśnie w Małopolsce.
Pierwsze Szlaki Papieskie zostały otwarte w bardzo lubianym przez papieża Beskidzie Wyspowym i Gorcach, 26 maja 2003 roku w Rabce Zdroju w 50. rocznicę pierwszej wędrówki ks. Wojtyły wzniesieniami Beskidu Wyspowego.
Od tamtego czasu ustalone zostały przez Fundację Szlaki Papieski trasy jego wędrówek we wszystkich polskich górach oraz nad jeziorami. Ich nazwy wiążą się zwykle z nazwami geograficznymi rejonów, przez które prowadzą, na przykład: Szlaki Papieskie w Tatrach, w Pieninach czy Bieszczadach. Szlaki Papieskie są jednym z elementów pamięci historycznej, tworzonej przez pokolenie współczesne św. Janowi Pawłowi II
Propozycje tras Szlaków Papieskich w Beskidzie Wyspowym i miejsc papieskich w Gorcach
Szlaki Papieskie w Beskidzie Wyspowym obejmują dwie rozległe górskie kotliny połączone przełęczą Gruszowiec. W ich centrum leżą miasta Mszana Dolna i Limanowa. Ukształtowanie terenu i układ tras, jakimi wędrował tutaj ks. Karol Wojtyła spowodowało podzielenie Szlaków Papieskich w Beskidzie Wyspowym na „Zagórzańskie” i „Limanowskie”.
Propozycja dwóch tras Szlaku Papieskiego „Zagórzańskiego” (nazwa pochodzi od grupy etnicznej górali Zagórzan, zamieszkujących ten rejon):
Szlak Papieski św. Michała Archanioła został oznakowany na pamiątkę dwudniowej wycieczki ks. Karola Wojtyły z grupą młodzieży 21-22 czerwca 1953 roku, trasą: Rabka Zdrój - Zaryte – Luboń Wielki (schronisko PTTK) – Przełęcz Glisne – Szczebel (w tym miejscu dochodzi Szlak Papieski z Lubnia) – Kasinka Mała (przez Świątkówkę) – Lubogoszcz (Wojtyła z młodzieżą nocował w Ośrodku YMCA) – Kasina Wielka (w zabytkowym kościele ks. Wojtyła odprawił Mszę Świętą) – Ośrodek Rekolekcyjno-Rekreacyjny na Śnieżnicy (wtedy nieczynny, obecnie istnieje możliwość skorzystania z posiłku i noclegu. W kaplicy przy ośrodki znajdują się relikwie św. Jana Pawła II) – Przełęcz Gruszowiec – Ćwilin.
Stąd ks. Wojtyła wrócił do Kasiny Wielkiej i wrócił pociągiem do Krakowa.
Szlak Papieski Matki Bożej Królowej Polski oznakowany na pamiątkę wycieczki biskupa Wojtyły w sierpniu 1963 roku (przejście około 5 godzin), rozpoczyna się w Mszanie Dolnej, przy kapliczce NMP naprzeciwko Urzędu Miasta. Prowadzi górami Beskidu Wyspowego w Gorce, trasą: droga „Pod Skałą” w Łostówce (obok zabytkowej kaplicy św. Barbary na os. Wojtyczki i obelisku papieskiego oraz kaplicy NMP Królowej Polski) – Ogorzała - Ostra – Łętowe - Kobylica – Jasień (pod szczytem Jasienia znajduje się kapliczka poświęcona Matce Bożej Jasnogórskiej, Królowej Polski) - Polana Skalne, skąd znajduje się zejście na przełęcz Przysłop w Rzekach (przysiółek Lubomierza).
Na przełęczy Przysłop znajduje się węzeł Szlaków Papieskich i turystycznych. Stąd można wejść na Szlak Papieski przez Mogielicę – najwyższy szczyt Beskidu Wyspowego do Limanowej lub udać się na wędrówkę w Gorce.
Szlaki Papieskie w Gorcach to zarazem prawie wszystkie szlaki turystyczne, których na tym terenie jest bardzo dużo.
Ks. Karol Wojtyła, a później biskup i kardynał, w latach 1952-76, latem i zimą, często przyjeżdżał w Gorce na krótkie jednodniowe wycieczki oraz dłuższe wyprawy w pasma sąsiadujące z Gorcami. Towarzyszyła mu zwykle grupa młodej krakowskiej inteligencji, często również zaprzyjaźnieni księża i naukowcy.
Po nabożeństwie różańcowym w Ludźmierzu, 7 czerwca 1997, z udziałem Jana Pawła II, wierni skandowali gromko: Zostań z nami... zostań z nami… i Ty jesteś Piotrem... Ojciec Święty uradowany widokiem gór, szczególnie Gorców, które z wysokości ołtarza polowego miał cały czas w zasięgu wzroku, odpowiedział wtedy: ...chodź na Turbacz – o, widać go! I wskazał dłonią na dobrze stąd widoczny znajomy szczyt.
Najważniejsze Miejsca Papieskie w Gorcach
Skałka to osiedle nad Ochotnicą Górną. W dawnym domu Janczurów (obecnie „Wojtyłowa Gazdówka”, która jest własnością gminy Ochotnica) ks. Karol Wojtyła od 20 stycznia do 2 lutego 1955 roku odpoczywał wraz z grupą młodej inteligencji z Krakowa. Dla nich codziennie odprawiał w tym miejscu Mszę Świętą i wspólnie z nimi wyruszał na narciarskie wyprawy. Na pamiątkę tych wydarzeń, każdego roku, na początku lutego odprawiana jest w „Gazdówce” Msza Święta.
Krzyż Papieski na szczycie Lubania, ustawiony na pamiątkę Mszy Świętej odprawionej w tym miejscu przez ks. Wojtyłę zimą 1955 roku na prowizorycznym ołtarzu zbudowanym z nart, w czasie pobytu na Skałce.
Szałasowy Ołtarz Księdza Karola Wojtyły na Polanie Filasowej, na Hali Turbacz to miejsce Mszy Świętej odprawionej przez Wojtyłę w 1953 roku dla uczestników wędrówki i gorczańskich pasterzy. Co roku, w trzecią niedzielę września o godz. 12.00 na pamiątkę tego wydarzenia i na zakończenie sezonu turystycznego na Szlakach Papieskich odprawiana jest tu Msza Święta.
Papieżówka w Dolinie Kamienicy. Szałas drwali, w którym kardynał Wojtyła przed wyjazdem na Kongres Eucharystyczny w USA, spędził w 1976 roku dwa tygodnie.
Kaplica pw. Matki Bożej Leśnej Królowej Gorców, znana też jako Partyzancka, Papieska na stokach Turbacza na Polanie Rusnakowej, ofiarowana przez górali Janowi Pawłowi II w czasie I pielgrzymki do Polski, w 1979 roku w Nowym Targu. Co roku 15 sierpnia odprawiana jest tu Msza Święta znana jako „ślebodna” lub „tischnerowska”. Przy kaplicy działa Duszpasterstwo Turystyczne prowadzone przez księży Sercanów.
Opracowanie:
Urszula J. Własiuk, prezes Fundacji Szlaki Papieskie
Fundacja Szlaki Papieskie działa w Krakowie od roku 2003, pod patronatem honorowym Metropolity Krakowskiego. Dokumentuje i opisuje miejsca odwiedzane przez księdza, biskupa, a potem kard. Karola Wojtyłę oraz wytycza wraz z opisami na podstawie dokumentów trasy turystyczne, które przeszedł na terenie Polski. Dwukrotnie nominowana do nagrody TOTUS.
www.szlakipapieskie.pl
Zdjęcia: Fundacja Szlaki Papieskie