Od ponad tysiąca lat, odkąd na ziemiach ówczesnej Polski rozpoczął się proces chrystianizacji, Małopolska stała się prężnym ośrodkiem kultu religijnego. Zaczęły powstawać tutaj liczne kościoły, klasztory i miejsca kultu, do których zmierzali wierni. Jednymi z pierwszych – i nadal licznie odwiedzanymi – były: pustelnia św. Świerada i św. Benedykta w Tropiu czy kościół na Skałce w Krakowie, związany ze św. Stanisławem BM ze Szczepanowa. Od tej pory na terenie Małopolski powstały dziesiątki miejsc kultu religijnego, w tym wiele znanych na całym świecie i licznie odwiedzanych przez zagranicznych turystów. Są też takie, które popadły w niemal całkowite zapomnienie i pamiętają o nich jedynie okoliczni mieszkańcy.
- Małopolskę z roku na rok odwiedza coraz więcej osób, które zwiedzają nasz region pod kątem religijnym. W ubiegłym roku - 3 mln, ale jestem przekonany, że ta liczba będzie rosła. Magnesem, który przyciąga do Małopolski najwięcej pielgrzymów bez wątpienia jest św. Jan Paweł II, ale w regionie mamy też wiele interesujących miejsc dla przedstawicieli innych religii – mówi Leszek Zegzda z zarządu województwa.
Śladami Jana Pawła II
Znaczny wzrost zainteresowania turystyką pielgrzymkową w Małopolsce nastąpił po wyborze Karola Wojtyły na papieża. W trakcie pontyfikatu Jana Pawła II miejsca z nim związane, do których sam wracał podczas swoich pielgrzymek do Polski, zaczęły przyciągać rzesze turystów. W Wadowicach „wszystko się zaczęło”, o stolicy Małopolski nie mówił inaczej, jak „mój Kraków”, stając się – obok św. Faustyny – apostołem miłosierdzia, którego centrum znajduje się w krakowskich Łagiewnikach. Z sentymentem wspominał też o sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, do którego wędrował jako dziecko wspólnie ze swoim tatą. W rodzinnych Wadowicach oprócz Muzeum Dom Rodzinny Jana Pawła II obowiązkowym punktem odwiedzin turystów jest znajdująca się po sąsiedzku bazylika Ofiarowania NMP. Po osiemnastu latach życia w Wadowicach, na kolejnych 40 lat Karol Wojtyła przeprowadził się do Krakowa. Jednak najczęściej odwiedzane w stolicy Małopolski miejsca związane są już z okresem pontyfikatu Jana Pawła II. Będąc w tym mieście żaden turysta nie ominie prawdopodobnie najsłynniejszego okna na świecie – „okna papieskiego” znajdującego się w Pałacu Biskupów Krakowskich przy ulicy Franciszkańskiej 3. Kolejnymi punktami na tym szlaku są: katedra na Wawelu, Stare Miasto z kościołem Mariackim, parafia na Dębnikach, gdzie Karol Wojtyła mieszkał przed II wojną światową czy Nowa Huta ze słynny kościołem Arka Pana, w którego budowę Karol Wojtyła był mocno zaangażowany. Jednak miejscem kultu religijnego, które przyciąga największe rzesze pielgrzymów z całego świata są: sanktuarium Bożego Miłosierdzia i Centrum Jana Pawła II w krakowskich Łagiewnikach. Chociaż należy pamiętać, że Kraków to centrum pielgrzymkowe nie tylko dla katolików, ale też dla wyznawców judaizmu. Na Kazimierzu, czyli w dawnej dzielnicy żydowskiej, na cmentarzu zlokalizowanym przy synagodze Remu znajduje się grób rabina Mojżesza Isserlesa.
U podnóża Tatr
Z postacią Jana Pawła II łączą się także podhalańskie sanktuaria. Do najważniejszych i najczęściej odwiedzanych zaliczają się zakopiańskie kościoły: na Krzeptówkach (sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej wybudowane jako votum za ocalenie życia papieża Jana Pawła II), na Wiktorówkach (sanktuarium Matki Bożej Królowej Tatr, do którego Karol Wojtyła chętnie przybywał podczas swych górskich wycieczek. Już jako papież, w 1997 roku udając się nad Morskie Oko przeleciał helikopterem ponad Wiktorówkami i Rusinową Polaną) czy na Kalatówkach (sanktuarium św. Brata Alberta) oraz sanktuarium Matki Bożej Krolówej Podhala w Ludźmierzu (zwane religijnym centrum Podhala, to tu w 1963 roku miało miejsce wydarzenie, uznawane przez niektórych za prorocze. W trakcie uroczystości koronacji figury Matki Boskiej Ludźmierskiej, biskup Karol Wojtyła chwycił w locie berło, które wypadło z ręki figury).
Małopolska sakralna Trasa Światowego Dziedzictwa UNESCO
Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO skupia najcenniejsze zabytki historyczne, kulturowe i przyrodnicze z całego świata. Wśród wyróżnionych w ten sposób obiektów, czternaście zlokalizowanych jest na terenie Małopolski. Osiem z nich to obiekty sakralne. W 2003 roku na listę wpisane zostały drewniane kościoły w Binarowej, Dębnie, Lipnicy Murowanej i Sękowej. W 2013 roku w ten sposób wyróżniono cztery cerkwie: św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, Opieki Bogurodzicy w Owczarach, św. Paraskiewy w Kwiatoniu oraz św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych.
Szlakiem małopolskich świętych i błogosławionych
Małopolska to region, z którym związane są historie wielu świętych i błogosławionych. Część z nich to dzieci tej ziemi, innych los skierował w te strony. Dwie czołowe postaci to św. Jan Paweł II i św. siostra Faustyna, z którymi nieodłącznie łączą się sanktuaria w Łagiewnikach. Na Wawelu spoczywa św. Stanisław BM ze Szczepanowa oraz św. Królowa Jadwiga. W krakowskim kościele Dominikanów znajduje się grób św. Jacka Odrowąża, założyciela pierwszego klasztoru dominikańskiego w Polsce. W kościele św. Anny spoczywa pochodzący z Kęt św. Jan Kanty. Z kolei św. brat Albert Chmielowski, malarz, założyciel zakonu albertynów spoczywa w krakowskim sanktuarium Ecce Homo, a św. Szymon z Lipnicy - w kościele Bernardynów. Na Kazimierzu, w kościele Bożego Ciała, jest grób św. Stanisława Kazimierczyka, kaznodziei i opiekuna ubogich. Nie mniej miejsc związanych ze świętymi i błogosławionymi znajduje się poza Krakowem. Ze Starym Sączem związana jest św. Kinga, która założyła tamtejszy klasztor Klarysek. W Czernej niedaleko Krakowa znajduje się grób św. Rafała Kalinowskiego – karmelity bosego, założyciela klasztoru w Wadowicach, natomiast ze św. Maksymilianem Kolbe związana jest szczególnie diecezja bielsko-żywiecka, której patronuje ten franciszkanin. Lipnica Murowana to rodzinne strony nie tylko św. Szymona, ale też sióstr Ledóchowskich: św. Urszuli i bł. Marii, a podtarnowska Zabawa – bł. Karoliny Kózkówny.
Coraz ważniejsza pozycja Małopolski, jako celu turystyki religijnej potwierdza, że jest to region, w którym każdy znajdzie coś dla siebie. Miejsca kultu sąsiadują tu z pięknymi górami i jeziorami, gdzie można aktywnie spędzać czas. Jest tu też wiele obszarów leśnych, idealnych na piesze i rowerowe wycieczki. Nie brakuje w końcu prawdziwych perełek, na czele z Wawelem i Kopalnią Soli w Wieliczce czy miejsc pamięci, żeby wymienić tylko Muzeum Auschwitz-Birkenau.
