Przejdź do informacji o dostępności Przejdź do strony głównej Przeskocz do menu Przeskocz za menu Przeskocz do głównej treści Przejdź do mapy strony

Dla czystego powietrza w Małopolsce

Środowisko
18 listopada 2021
Kolejne Punkty obsługi Programu Czyste Powietrze, ekodoradca w każdej gminie czy szersza informacja o jakości powietrza – to tylko niektóre efekty działania nowego Programu ochrony powietrza w Małopolsce, których całkowitej realizacji możemy się spodziewać w ostatnim kwartale 2021 roku.

Małopolanie mają coraz większą świadomość ekologiczną

Zanieczyszczenie powietrza w Małopolsce to od wielu lat przedmiot troski zarówno władz samorządowych, jak i gospodarzy gmin. Jednocześnie, jak pokazały badania, również sami mieszkańcy naszego regionu zyskują coraz większą świadomość ekologiczną, coraz więcej mówią o potrzebie poprawy jakości powietrza i chcą zmian na lepsze.

27 października 2020 w Małopolsce zaczął obowiązywać uchwalony przez Sejmik Województwa Małopolskiego nowy Program ochrony powietrza, opracowany jako kompleksowy zestaw działań na rzecz poprawy jakości powietrza w naszym regionie.  Program pozwoli osiągnąć m.in. znaczącą redukcję emisji pyłów zawieszonych w atmosferze i dwutlenku azotu do roku 2023 oraz benzo(a)pirenu do roku 2026.

Zadania Programu ochrony powietrza

Program Ochrony Powietrza dla Małopolski zakłada szereg zadań dla samorządów gminnych, powiatowych oraz dla województwa. Do najważniejszych należą: przyspieszenie wymiany przestarzałych pieców, promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (również poprzez zapewnienie wyższego dofinansowania ) oraz usprawnienie systemu kontroli palenisk.

Należy  podkreślić, że Program Ochrony Powietrza  nie zmienia dotychczas przyjętych uchwał, lecz wspiera swymi działaniami pełne wdrożenie małopolskiej uchwały antysmogowej oraz pomoc we wprowadzeniu lokalnych uchwał antysmogowych. Niektóre gminy podjęły już trud wprowadzenia takich regulacji na swoim terenie.

Na mocy obowiązujących uchwał antysmogowych wciąż istnieje możliwość instalacji pieców na biomasę (w tym drewno), a nawet węgiel, pod warunkiem, że będą to urządzenia spełniające wymagania ekoprojektu, będą wyposażone w automatyczny podajnik paliwa (z wyłączeniem kotłów zgazowujących) i nie będą miały możliwości zainstalowania rusztu awaryjnego. Rolnicy i ogrodnicy w dalszym ciągu mogą wykorzystywać węgiel i drewno do ogrzewania tuneli i szklarni, ale w lepszych jakościowo urządzeniach, które zużyją mniej paliwa i wygenerują mniej szkodliwych pyłów.

Trzeba przy tym  pamiętać, że od 2021 roku nie można otrzymać już dotacji na zakup nowego pieca węglowego.  Więcej informacji o dotacjach na stronie powietrze.malopolska.pl.

Wymierne efekty działania Programu

Do końca II kwartału 2021 roku działania antysmogowe w postaci wymiany nieefektywnych źródeł grzewczych podjęło w naszym regionie 150 gmin, które w ten sposób bezpośrednio wpłynęły na ograniczenie emisji zanieczyszczeń i poprawiły jakość życia mieszkańców.

W pierwszym półroczu w Małopolsce wymieniono 3 493 nieefektywne źródła ciepła na paliwa stałe. Najwięcej kopciuchów zlikwidowano w gminach Liszki (187), Wieliczka (132) oraz Nowy Targ (116). Do czerwca na terenie tzw. Obwarzanka Krakowskiego zlikwidowano lub wymieniono 816 nieefektywnych źródeł ciepła. Podobnie jak w pozostałej części regionu, większość mieszkańców decydowała się na zastąpienie kopciucha ogrzewaniem gazowym (729 palenisk, co stanowi 90% wszystkich wymian). Tempo wymiany pieców wyraźnie przyspieszyło, co widać m.in. w ilości złożonych we wrześniu wniosków o dofinansowanie wymiany kopciuchów – w minionym miesiącu było to rekordowe 2352 wniosków.

Jak wskazują odczyty ze stacji monitoringu powietrza, obserwujemy poprawę jakości powietrza w Małopolsce. I choć nadal we wszystkich strefach występują przekroczenia stężeń zanieczyszczeń, to jednak należy zwrócić uwagę na obniżenie się ich wartości.

Mieszkańcy naszego regionu złożyli w I półroczu 2021 roku 8 691 wniosków o dofinansowanie w ramach Programu Czyste Powietrze. Najwięcej, bo aż 245 złożono w gminie Wieliczka. Na drugim miejscu ex aequo z ilością 221 wniosków, uplasowały się gminy Krzeszowice oraz Myślenice. Trzecie miejsce pod względem ilości złożonych wniosków zajęła gmina Skawina (205).

Ekodoradcy i zaangażowanie gmin

Realizacja Programu zależy w dużej mierze od zaangażowania gmin. To one tworzą nowe i utrzymują funkcjonujące dotychczas punkty obsługi Programu Czyste Powietrze. Wszystkie 182 małopolskie gminy podpisały porozumienia z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dotyczące prowadzenia takich punktów,  a na koniec 2020 roku w 88 gminach regionu takie punkty  już funkcjonowały.

Zgodnie z wymogami Programu Ochrony Powietrza, od września br. ekodoradca powinien działać już w każdej małopolskiej gminie.

Od 2021 roku w ramach swojego budżetu każda gmina powinna przeznaczyć co najmniej 1% dochodów własnych na działania związane z ochroną powietrza, obejmujące m.in. zatrudnienie ekodoradców oraz uruchomienie i obsługę punktów obsługi Programu Czyste Powietrze. Już na koniec 2020 roku 99 gmin przeznaczyło na ochronę powietrza powyżej 0.5% środków własnych,  w tym 68 gmin powyżej 1%.

Wsparcie Województwa

Województwo realizuje założenia Programu poprzez administrację aplikacji Ekointerwencja przygotowanie wytycznych do opracowania analizy skali ubóstwa energetycznego w gminie oraz procedury kontroli palenisk. Województwo organizuje też szkolenia dla pracowników samorządów. Jednym z ważnych działań Programu jest  prowadzenie każdego roku regionalnej kampanii medialnej związanej z ochroną powietrza i klimatu oraz akcji edukacyjnych i informacyjnych podnoszących świadomość mieszkańców.

Galeria zdjęć

Autor: Biuro Prasowe UMWM / Departament Środowiska