Profil regionalny Małopolski Zachodniej, zawierający społeczne i przemysłowe konteksty odchodzenia od gospodarki węglowej, raporty na temat możliwości rozwoju klastrów energii czy roli kobiet w transformacji, to tylko niektóre z efektów wsparcia małopolskich projektów pilotażowych. Łagodzą one społeczno–gospodarcze skutki transformacji energetycznej w regionie.
W ramach unijnej inicjatywy START, pracowali nad nimi eksperci Platformy Regionów Węglowych w Transformacji. Podczas konferencji on-line uczestnicy projektu podsumowali wyniki blisko dwuletniej (październik 2019) współpracy.
Małopolska, jako jeden z zaledwie siedmiu regionów w Europie, została zakwalifikowana do Projektu START, unijnej Platformy Regionów Węglowych w Transformacji. Projekty pilotażowe mogą być finansowane w ramach Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji, przygotowanego na poziomie Unii Europejskiej (UE). To właśnie w Małopolsce Zachodniej działają dwie kopalnie węgla kamiennego: KWK Brzeszcze i KWK Janina w Libiążu, zatrudniające łącznie około czterech tysięcy pracowników oraz elektrownia węglowa w Trzebini.
Odejście od gospodarki węglowej nie musi oznaczać szkód społecznych, powinno stać się okazją do rozwoju Małopolski Zachodniej, a także całego województwa. Zależy nam, by nasz region był miejscem rozwoju nowoczesnych technologii produkcji i magazynowania czystej energii. Takie działania powinien wesprzeć Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, dzięki czemu będziemy mogli zrealizować ważne dla województwa inwestycje
– mówi marszałek Witold Kozłowski.
Pierwsze spotkanie z ekspertami Platformy Regionów Węglowych w Transformacji (CRinT) miało miejsce w styczniu 2020 roku. Wzięli w nim udział przedstawiciele powiatów i gmin Małopolski Zachodniej, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Tauron Polska Energia S.A. oraz organizacji pozarządowych.
Dalsza współpraca pozwoliła m.in. na wypracowanie pilotażowych projektów w zakresie odnawialnych źródeł energii, restrukturyzacji regionów górniczych oraz zagospodarowania terenów nieczynnych kopalń w Małopolsce Zachodniej. Powstały także raporty, rzucające światło na możliwości rozwoju klastrów energii w naszym regionie, rolę kobiet w procesie transformacji, a także podsumowujące doświadczenia międzynarodowe, w realizacji projektów rewitalizacyjnych na byłych terenach górniczo-przemysłowych. Współpraca w ramach Projektu START zakończyła się we wrześniu bieżącego roku.
- Gratuluję Państwu tak wielkiego pierwszego kroku w kierunku sprawiedliwej i czystej transformacji energetycznej. Podczas działań w ramach projektu START, Małopolska pokazała bardzo cenną umiejętność współpracy nie tylko z agendami UE, ale także na różnych szczeblach władz regionalnych i lokalnych, biznesu i organizacji pożytku publicznego. Chciałabym podziękować w imieniu Komisji Europejskiej za Państwa zaangażowanie – wyznała dr Anna Sobczak, przedstawicielka Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Energii.
I dodała z przekonaniem. - Wierzę, że uzyskana pomoc techniczna pomoże w zaprezentowaniu Waszych projektów w taki sposób, aby były gotowe do pozyskania środków na realizację z różnych dostępnych narzędzi finansowych Unii Europejskiej.
24 czerwca 2021 roku Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Małopolski Zachodniej, zawierający m.in. wskazanie rejonów najbardziej narażonych na negatywne oddziaływania planowanych zmian oraz diagnozę wyzwań gospodarczych, społecznych i środowiskowych tzw. dekarbonizacji (procesu systematycznego ograniczeniu emisji dwutlenku węgla do atmosfery).
1 stycznia bieżącego roku w naszym regionie rozpoczęła się realizacja projektu LIFE-IP EKOMALOPOLSKA. Jego głównym celem jest wdrażanie działań w zakresie ograniczenia zmian klimatu, wyznaczonych w Regionalnym Planie Działań dla Klimatu i Energii.
Do zadań LIFE-IP EKOMALOPOLSKA należy m.in. niskoemisyjna transformacja rynku urządzeń grzewczych i związane z tym tworzenie zielonych miejsc pracy, przygotowanie scenariuszy redukcji emisji gazów cieplarnianych na lata 2030 i 2050, a także wsparcie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na poziomie lokalnym i budowanie platformy wymiany wiedzy i doświadczeń w tym zakresie. Ostatni cel realizuje m.in. sieć 22 działających w małopolskich powiatach doradców d.s. klimatu i energii.
